Индуизм. Дарига Кокеева

космостық би құдайы Натараджа есімімен де танымал. Бүкіл үнді даласында Шиваның көптеген билеп тұрған бейнесі таралған. Шетелдіктерге де құдайлардың ішіндегі танымалысы осы құдай – Шива. Сондай-ақ, Шива жоғарыда айтылған Шанкар (қуаныш сыйлаушы), Шамбху (қуаныш мекені), Махешвар (ұлы құдай) секілді көптеген есімдермен белгілі.

      Үнді даласында Шива төмендегі атаулармен де танымал: Адинатха (ұлы құдай); Аситанга (қаралы); Бадхру (қоңыр түс); Балешвара (шаш құдайы); Бхайром (Бхайраваның қазіргі нұсқасы); Бхава (бар болу), Бхутешвара (әзәзіл құдайы), Чандра-чуда немесе чандра – чекара (ай билеушісі), Гаясамхара (қиратушы), Гангахара (Ганга иесі), Гириша (тау құдайы), Хатакешвара (адамзат басқарушы), Жамбукешвара (Үндістан немесе Джамбу құдайы), Джата дхара (шаш иесі), Кала (уақыт немесе қара иесі), Каласамхара (уақыт өлтіруші), Кродха (ашулы), Махадева (ұлы құдай), Махашвара (ұлы құдай), Мрутунжая (өлім тоқтатушы), Ната раджа (би құдайы), Шулабхрит (қолдаушы), Вишвантха (универсальды құдай), Йогешвара (Йога құдайы).

      1.3 Үнді құдайлар пантеонындағы дәстүрлі діни-философиялық бағыттар: Вишнуизм, Шиваизм, Шактизм және Смартизм

      Үнді діни-мифологиялық аңызындағы басты үш діни-философиялық бағыт вишнуизм, шиваизм және шактизмнің қалыптасуымен қатар келеді. Индуизмде пантеон түсінігі сансыз құдайлар мен діндерді, сенімдерді танытады. Бірақ пантеонның гетерогенттігіне қарамастан индуизмді саяси тұрғыдағы дін ретінде қарастырады. Үнді дүниетанымындағы монотеизм әрбір бағыттағы басты объект Брахма, Вишну және Шива түрлі атаулармен болғанымен бір ғана бірлікті көрсетеді. Аталмыш бағыттарды сараламай тұрып, алдымен олардың аңыздық діни жүйесіне тоқталған жөн. Кейбір зерттеушілер оның уақытын б.д.д. ІІ-І ғғ. жатқызады [65, 189-215 бб.].

      Индуизмге спецификалық сипат тән. Бұл дінде индуизмді тарату үшін ортодоксальды діни бағыттарға ғана сабырлық танытанын иерархиялық ұйымдасқан шіркеулер, оның діни догматтары мен нормалары бекітілмеген. Сабырлылық философиялық концепцияларға жүгінетін әлеуметтік қатал тәртіптермен, әлеуметтік касталық ұйымдардан тұрады. Үнділік танымал ғалым Х. Кабир «Культура Индии» атты еңбегінде «адаммен танылған продукт шынайылыққа жетелейтін ақиқат дамуының әртүрлі деңгейлері болып табылады», – дейді [66, 13 б.].