3-тәжірибе. Седиментациялық талдаудың демонстрациясы
Тәжірибеге қажетті нәрселер: 1) Зерттелінетін жүзгін; 2) Седиментомер; 3) Проекциялық фонары; 4) Секундомер
Аспаптың құрылысы: 9-суретте седиментациялық талдауды демонстрациялауға болатын Фигуровский седиментомерінің өзгертілген түрі көрсетілген. Суретте горизонталдық кварцтың күйентелік рөлін сезімтал, ұзындығы шамамен 150 мл, спиралдық екі 20 мл болатын диаметрі 0,2 мм болат сымтемірден даярланған серіппе (3) атқарады. Оның жоғарғы ұшын резіңкелік тығынға бекітеді. Резіңке тығын вертикалдық түрде тұрғыға бекітілген шыны түтікшенің жоғарғы жағын жабады. Серіппенің төменгі жағына диаметрі шамамен кірнемен және тереңдігі 3 мм болатын табақшасы бар шыны немесе кварц жіп (7) ілінген. Бұл табақшаны жіпке пицеинмен (2 салмақтық бөлігі шайыршық және 1 салмақтық бөлім балауыздан тұратын құйма) жіпке (5) БС-2 желім арқылы беймөлдір бағдарша көрсеткіші (4) желімдейді. Цилиндрдің (8) сыртқы жағынан шкаланы (6) желімдейді. Ол беті перединнің қабатымен жабылған мм-к қағаздан жасалынады. Бұл шкала арқылы табақшаның түсу тереңдігі анықталады. Цилиндрге (8) алдымен айдалған су құйып, оған табақшаны батырады. Проекциялық фонарды сынап тақшасына бағдарша-көрсеткіштің бейнесі анық түсетіндей етіп орналастырып, оның тақтадағы орнын бормен белгілейді (10-сурет).
1) Штатив; 2) Шыны түтікше; 3) Серіппе; 4) Көрсеткіш – стрелка; 5) Шыны жік; 6) Шкала; 7) Алюминий фольгасынан жасалған таяқша;8) Өлшеуіш цилиндр;
9-сурет Фигуровскийдің түрі өзгерген седиментометрі
I-VII тақтадағы бормен белгіленген белгілер
10-сурет. Седиментациялық қисықты тұрғызу.
Тәжірибенің орындалуы: Цилиндрден суды төгеміз де, оган сондай көлемде зерттелінетін жүзгінді құямыз. Жүзгінді жақсылап араластырып жібі бар серппеге табақшаны тез іле қоямыз да, секундомерді қосамыз. Әрбір 15 минут сайын тақтаға бормен белгі салып отырамыз және бағдарша-көрсеткіштің де жағдайын белгілеп отырамыз. Алынған мәндердің негізнде седиментациялық қисықты қалай тұрғызу керек екені түсіндіріледі және полидисперстік жүйелер үшін оның формуласы көрсетіледі.
Тәжірибенің нәтижесі: Алынған нәтижелердің негізінде берілген жүзгінге тән седиментация қисығын тұрғызамыз. Көрсетілгендей, проекциялық фонарь төңкерілген кескінін береді, сондықтан біріншіден жоғары қарай белгі салу керек.
Ескерту: Тәжірибені ойдағыдай жүргізу үшін жүзгіннің концентрациясы өте үлкен болуы керек. Ол үшін саз бен ұсақ құмның қоспасын, шамамен 500 мл су және 50 г қоспаны, қолдануға болады.
2-тарау
КОЛЛОИДТЫҚ ЖҮЙЕЛЕРДІҢ ТЕОРИЯЛАРЫНА АРНАЛҒАН ТӘЖІРИБЕЛЕР
2.1. Электркинетикалық және электрқылтүтіктік құбылыстар
1-тәжірибе. Электрфорез құбылысын бақылау. Рейсс тәжірибесі
Тәжірибеге қажетті нәрселер: 1) Саз; 2)