Пагуэ и бзэху гъуэлъыпӏэм изагъэркъыми, зегъэджэрэз, игъэкӏыргъыу, игъэтхьэусыхэу. Жейм емызэгъыр нэхумыщу къэтэджщ, ӏэуэлъауэ имыщӏыну хуэсакъыурэ зихуапэри, щӏэкӏащ.
– Напэ мытхьэщӏу цӏыхум уахэмыхьэ, – кӏэлъыӏущэщащ нанэ.
Майе адэм и лъэ макъым щӏодэӏу. Ар пэш цӏыкӏум щӏокӏри ещанэ къатым и пырхъуэ кӏыхьым ирокӏуэ, дэкӏуеипӏэхэмкӏэ йох, пщӏантӏэм къыдохутэри уэрамым тохьэ, макӏуэ-сыкӏуэ, макӏуэ-сыкӏуэ, хобэкъукӏ, и напщӏэри уфащ…
Нанэ жэз тасыр къигъэуври андез ищтащ, пщэдджыжь нэмэзыр ищӏри нэмэз щыгъэр иӏыгъыу пӏэм итӏысхьэжащ. Майе и напӏэр зэрыкӏэзызымкӏэ къыгурыӏуат ар зэрымыжейр, ауэ езыр-езыру къэплъэху и гугъу ищӏынукъым. Майе мэжеижри куэдрэ къытезыгъэзэж и пщӏыхьэпӏэр елъагъу. Кӏыфӏыгъэ гуэрым хэтщи, хуаби щӏыӏи зыхищӏэркъым. Вагъуэхэм яку езыр итщ. Зиплъыхьурэ Щӏыр къецӏыхуж. Гъунэгъу зыхуещӏ, къащхъуэри щхъуантӏэри зэхецӏыхукӏ. Щӏы щхьэфэм теувэну и лъакъуэ ижьыр ешийри – и лъэтхьэмпэм нэхърэ зытеувэну Щӏыр нэхъ цӏыкӏущ. Тенджызым хэувэну хуейкъым… Дэнэ иджы здэкӏуэнур? Къыздикӏам игъэзэжыну? Ар дэнэ?
Майе и псэм гугъуехь гуэр зэрытелъыр нанэ елъагъури, телъэщӏыхьурэ къегъэуш. Нанэ и ӏэплӏэр сыту хуабэ, и ӏэ пхъашэхэр сыту щабэ.
– Нанэ…
– Сыт ущӏэгъыр? Уи адэр къэкӏуэжынущ мыгувэу, умыгъ…
Майе и адэм кӏэлъыгъыну игуи къэкӏыркъым. Абы и хьэлкъым зыгуэрым кӏэлъыгупсысэу, кӏэлъызэшу. И нэпсыр къыщӏэзыхуар ищӏэнур ищӏэртэкъыми аращ. А зы закъуэращ зыгъэдзыхэр – хэкӏыпӏэ щимылъагъукӏэ, и щхьэр, и пкъыр здихьын щимыгъуэткӏэ, зыгъэпщкӏупӏэ щыхуэныкъуэкӏэ.
Нанэ хъыджэбз цӏыкӏум зрегъэтхьэщӏ, зрегъэхуапэ. Ӏэдэми къэкӏуэжащи, ипщэфӏар ӏэнэм къытрегъэувэ, Ӏэдэм шей игъэващи, къахурекӏэ. Майе и шейм хоплъэ, плъыжьыфэ дахэщ, ӏупэм езэгъыу упщӏыӏуащ. Зы ӏубыгъуэ ищӏщ, тӏэкӏурэ и жьэм жьэдигъэтри иригъэхащ. Етӏуанэуи еӏубащ, ауэ хуегъэхкъым, и жьэм жьэдэту иӏыгъщ.
– Егъэх, си хъыджэбз цӏыкӏу, – мэлъаӏуэ нанэ. Дэ дышхащ, уэ шейм уеплъу ущысурэ. Егъэхи иджыри еӏуб.
– Майе, ушхэмэ, сэ экскурсие усшэнущ. Умышхэмэ, зыщӏыпӏи усшэнукъым. Иӏэ, зыхыумыгъэныж си экскурсием, – жи Ӏэдэм.
«Экскурсие» псалъэм къикӏыр фӏы дыдэу ещӏэ Майе – зыплъыхьакӏуэщ. Зиплъыхьыну хуейщи, шей ӏубыгъуэр ирегъэх. Абы фӏэфӏщ зыщӏыпӏэ щашэм деж. Нанэ игъэжьа щӏакхъуэм йодзакъэ, анэшхуэри мэгуфӏэ. Ӏэдэм нобэ и зыгъэпсэхугъуэ махуэщи, и хьэщӏэ цӏыкӏур тригъэуну хуейщ, дауэ махуэ псом унэ блынджабиплӏым щыпӏыгъын сабийр… И къуэшыр здэкӏуар ещӏэ, ар щӏэх къэкӏуэжынукъым. Нанэ къуэрылъхур ихуапэри Ӏэдэм къыӏэщӏилъхьащ:
– Мыбы хуэсакъ. Жыжьэ фымыкӏуэ, жьапщэщ.
– Мы щӏыпӏэр сыт щыгъуи жьапщэщ, ар дызэсэжа ӏуэхущ.
Къалэм сабий щытебгъэун иӏэкъым. Аращи, Ӏэдэм сабийм и ӏэпэр иӏыгъыу лэжьакӏуэхэр ӏузыш маршынэм итӏысхьэри шахтэм кӏуащ. Майе ирегъэлъагъу:
– Мис бгым дызэрихьэ бгъуэнщӏагъхэр.
Майе