Кинилэр дьол биир кырках былыта суох ып-ыраас халлаанын устун, ырыалаах чыычаах буолан, тырыбыныы-тарыбыныы тайаарбыт куттара, таһырдьа ким эрэ кэлбит тыаһа иһиллибитигэр эрэ, эмискэ кэҥээн, сырдаан хаалбыкка дылы буолбут балаҕаннарыгар төттөрү кэлбитэ.
– Тоҥсуо, бардыбыт! Ыксаа-ыксаа! – сэгэйэн турар аан таһыттан уол оҕо хатан саҥата иһиллибитэ.
Тоҥсуо, ийэтин иилии кууспут илиититтэн сымсатык аллара ньылбыс гынан, түргэн үлүгэрдик ойон туран, икки ытыһынан сирэйин ньухханна, ырбаахытын аллара тардынан көннөрүннэ.
– Ити Хаабы кэллэ. Биһиги кинилиин Чыбыыдаҕа күөгүлүү барабыт.
– Бэйи, тохтуу түс, – Мотуруона, эмиэ тура охсон, хайыы үйэ аан диэки ыстаныахча буолбут уолун сиэҕиттэн тарта. – Мин билигин өйүө-тайаа тэрийэ охсуом.
Ийэтэ, чэпчэкитик элэстэнэн, тууйас ылан, арыылаах лэппиэскэ, үөлүллүбүт балык ууран уолугар уунна.
– Бу маны ханна уктабын? Тута сылдьабын дуо? – Тоҥсуо ийэтин диэки ыйыппыттыы көрдө. – Уонна Хаабы өйүө ылбыта буолуо.
– Оо, дьэ, Тоҥсуо-о… – ийэтэ күллэ. – Атын киһи өйүөтүн өлүүлэһээри гынныҥ дуо? Хайдах оннук сатаныаҕай?
– Оттон кини мин доҕорум дии.
– Доҕоруҥ даҕаны буоллунууй. Син биир сатамньыта суох. Хайа, уонна үчүгэй булчут-алчыт булгуччу бэйэтэ өйүөлээх-ыһыктаах буолуохтаах буоллаҕа. Атын киһи халаабыһын манаабат курдук. Аһаабакка, сэниэ киллэриммэккэ сылдьан тугу бултуоххунуй? Оннук булчут баар үһү дуо? Төттөрүтүн, булчут бэйэтэ кыттыгас астаах, дьону кытта үллэстэрдээх буолуохтаах. Итиннэ чаампыга аан чанчыгар халаабыс баар, онно уктаар.
– Чэ, сөп-сөп.
Тоҥсуо тууйаһын туппутунан таһырдьа ыстанан истэҕинэ, ийэтэ көхөттөн халтаҥ сон ылан, уолун санныгар иилэ бырахта.
– Киэһэ үрэххэ сөрүүн буолуо. Сүгэһэргэр уктан илдьэ бараар. Уонна дал түптэтигэр киитэ быраҕан ааһаарыҥ.
– Сөп-сөп, – Тоҥсуо тилэҕэ эрэ көстөн хаалла.
Мотуруона остуолга кэлэн олордо уонна кытыйаттан ытыгын ылан лэппиэскэнэн ньиккийдэ…
«Күөрчэх-күөрчэх» диэн баран, онтун да сиэбэккэ, ыстаннаҕа ити… Дьэ, чахчы, омуна-төлөнө, сыыдама-сулбута Хонооску обургуну санатар… Ол эрэн, кини адьас атын киһи буолуоҕа. Мэхээс ыраламмытын курдук киһи бэрдэ, хоһууна буолуоҕа. Оо, Мэхээс биһикки уолланан бараммыт дьоллоннубут даҕаны этэ. Ол иннинэ оҕо кутун тартара сатаан да биэрдибит этэ. Тоҥсуо кинини өйдүүбүн диир ээ. «Табах сыттаах уп-улахан, кэп-кэтит ытыстааҕа», – диир… Бэйэтэ ол кэмҥэ түөрдүгэр сылдьар этэ, онон үксүн сүрэҕинэн таайан эрэ өйдүүр буолуохтаах. Ол хара дьайдаах күн, таайбыт курдук, олус дьиктитэ. Аҕатын эргэ хамсатын булан оборон соппой да соппой буолбута. Хамсатын биэрэр аата диэн суоҕа. Онтон аны муҥхаалланан, устунан ытаан ахан турбута. Дьэ, ору-сары