Буюклик қиёмат кунида надоматдир.
6. МАЪРУФ КАРХИЙ
Тариқат пешвоси, ҳақиқат раҳнамоси, илоҳий сирлар билимдони, «орифлар гултожи» Маъруф Кархий тахминан 114/732 йилда Хуросонда таваллуд топган. Унинг отаси насроний бўлган. Маъруфни роҳиблар мактабига беришган. Маъруф мактабдан қочиб кетган. Имом Али (р.а.) ҳузурида таълим олган ва унинг хизматида юриб исломни қабул қилган. Ота-онаси Маъруфнинг даъвати билан мусулмон бўлишган. Сўнг оиласи билан Бағдодга кўчишган.
Маъруф Кархий Сарий Сақатийга устозлик қилган. Довуд Тойи билан суҳбат қурган. Унинг кароматлари ошкора, риёзат ва тақвоси кучли, сидқ ичида ҳамма ишора қиладиган даражага эришган. Тариқат ишида баланд мартаба ва улуғ сўзлари бор эди.
Маъруф Кархийнинг лутфи, шафқати, халққа муомаласи гўзал бўлгани учун халқ ундан рози ва хушнуд бўлган.
Маъруф Кархий 200/815 йилда вафот этган. Нақл қилишларича, Маъруф дунёдан ўтган куни мусулмонларга қўшилиб, бошқа дин вакиллари ҳам фарёд чекиб йиғлашган экан. Маъруфнинг қабри Бағдоднинг Карх мавзесида.
Сарий Сақатий деди:
– Маъруф менга айтдики, қачон Аллоҳдан ҳожат тиласанг, «илоҳи, Маъруф ҳаққи учун менинг ҳожатларимни раво қил» деб дуо қилгин, шунда дарҳол ҳожатинг раво бўлади.
Саъдий Шерозий деди:
– Карҳда турбат кўп, аммо ҳеч бири Маъруф қабридек «маъруф» эмасдир.
Маъруф таҳорат олиш учун дарёга борди. Мусҳафи ва жойнамозни бир четга қўйди. Бир кекса аёл қўйган нарсаларини олиб кетаётганини кўрди.
Маъруф аёлнинг ортидан югуриб борди:
– Эй пиразол, фарзандларинг борми?
Аёл деди:
– Йўқ, ёлғизман.
Маъруф деди:
– Қуръонни менга бер, жойнамоз сенга ҳалол бўлсин.
Аёл бу ҳукмдан таажжубга тушиб, ҳар икки буюмни ҳам ташлаб кетди.
Аллоҳ бандасига яхшилик истаса, солиҳ амаллар эшигини очиб, ялқовлик эшигини беркитиб қўяди.
Маъруфнинг хонақоҳига мусофирлар келишди. Қиблани билмай, бошқа тарафга боқиб намоз ўқишди. Бир соатдан кейин намоз вақти бўлди. Жамоа билан намоз ўқишга чоғландилар. Энди қибла тарафга боқиб намоз ўқидилар. Кўнгиллари хижил бўлиб, сўрадилар:
– Жуда хижолатдамиз, нима учун бизларга қибла ҳақида аввалроқ хабар бермадилар?
Маъруф деди:
– Бизлар дарвешлармиз. Дарвешлар ўзгалар ишини тасарруф қилмайди, эътироз ҳам этмайди. Сизлар узрликсиз.
Сўрадилар:
– Муҳаббат ҳақида нима дейсиз?
Маъруф деди:
– Муҳаббат халқ ўргатадиган нарса эмас, у Ҳақнинг инъоми ва фазлидир. Муҳаббатнинг ҳақиқати шундаки, лутф била ортмайди, жафо била камаймайди.
Маъруфнинг холаси бор эди. Шаҳар улуғларидан эди. У Маъруфнинг бир вайронада бир кучук билан ўтирганини кўрди. Маъруф бир луқма нонни оғзига солса, иккинчи луқмани кучукнинг олдига ташлар эди.
Холаси бу ҳолдан уялиб деди:
– Эй Маъруф, уятдан ўлдирдингку. Нима учун уйингда, аёлинг ва фарзандларинг билан эмас, ташландиқ харобада