Gönlün Göklerinde. Gabbas Kabışulı

hayatını perişan etti. Bunları göre göre bizim “önderler” düşünmezler, bir araya gelmezler. Abay atamızın söylediği gibi her biri kendince kadılık yapan, hep çer çöp işte. Bana sorarsan izlediği yoldan dönmeyecek olan bir tek Serikbolsın Abdildin vardır. “Güçlüler” onun partisini de parçalamaya çalışıyorlar, ne olacağını göreceğiz. Demokrasinin değerinin olmadığı yerde yönetimdekiler ülkeyi yönetmede kabalık eder, aydınları arasında birlik olmayan ülkede toplum manevi açıdan çöker, otoriter rejim güçlenir, önemsizler “önder”e dönüşür, halk kenarda kalakalır. İşte böyle Gabeke yoldaş.”

***

      “Hakim ağabey artık yayla da sizin, kışla da sizin. Ağzınızdan çıkacak laf ile attığınız adımı kontrol eden rezil sistemden kurtulup herkes gibi “eşit haklara sahip” emekliye dönüştünüz. Bunun şerefine sizden bir şey rica etmek istiyorum” dedim. Hakim ağabeye, Bögenbay Batır Sokağı’ndaki kitapçı dükkânından çıkarken. O da şakamın devamını anında getirerek:

      “Ruslar, “ayakta hakikat olmaz” derler, yürürken vereceğim cevaba inanacaksan pür dikkat seni dinliyorum” dedi kurnazca bir sesle.

      “Dışişleri Bakanlığı’ndan yavaşça kaydırılmanızın, ardından basamak basamak aşağılara indirilerek hanımınızın “kadrosuna” geçirilmenizin nedeni tam olarak nedir, anlatır mısınız? Yüzde elliye yakınını bilirim, geriye kalan yüzde elliden fazlasını bilmem. Yüzde yüz öğrenirsem çok mutlu olurum.” dedim esprili konuşmamızın havasını bozmadan. Hakim ağabey şakalaşmayı çok severdi. Gülümseyerek dinler, yumuşak sesle gülerek uygun cevabı verirdi. Bu sefer de içten gülerek:

      “Bu çok uzun bir konudur. Gogol’un uzun hikâyesi gibidir. Baksana, şu anda zamanım çok az.” diye kolundaki saatine baktı ve “Tam kırkdakika sonra Maya İvanovla ikimiz bir arkadaşın evinde olmalıyız. Şöyle yapalım, yarın tam bu saatte Çokan Anıtı yanında buluşalım, ben sana bir kitap vereceğim. Aradığın yüzde yüzü orada bulacaksın. Anlaştık mı?” dedi.

      “Kimin kitabı?”

      “Kendi kitabım.”

      “Hediye mi edeceksiniz, satacak mısınız?”

      “Hadi yapma yergici. Hiç merak etme, bir kuruş bile harcamayacaksın, hediye edeceğim.” diye güldü.

      “Ben de elim boş gelmem.”.

      “Öyleyse anlaştık…”

***

      Almatı’da 1986 yılının Aralık ayında yaşanan olaylar tarihimize bir bölüm olarak hâlâ yazılmaktadır. 1996 yılında onuncu yılı münasebetiyle etkinlikler düzenledik. Kimileri memnun, kimileri kızgın. Hakim ağabeyle ikimiz Çokan Valihanov’un anıtının yanında karşılaştık. Ben oralardaki bir atölyeye gidiyordum.

      “Hakim ağabey Karişal Asanov’u tanıyorsunuz, ikimiz yaşıtız, sırdaşız. O, dün Kremlin Kongre Sarayı kürsüsünde konuşma yapan Muhtar Şahanov’un konuşma notlarını hazırladığını söyledi. Bu konuyu açıklar mısınız?” dedim.

      “Baksana Gabeke, bunu sonra daha rahat konuşuruz, şimdilik özetini söyleyeyim, yoksa şimdi yaşlı adamlarım gelecekler, yetiştiremeyiz. Komisyon kurmayı ilk olarak talep ettiğim doğrudur, sabırla beklemenin bir anlamı yoktu. Bugünlerde Aralık olaylarını gündeme getiren “kahramanlar” o zamanlar uyku ile uyanıklık arasında idi. Komisyon, gensorudan ancak üç ay sonra, özellikle geciktirilerek kuruldu. Önce Kadır Mırzaliyev başkanlık etti, değişen bir şey olmadı. Daha sonra Muhtar Şahanov başkan oldu, gerçekler yarım yamalak söylendi. Ben kenara itildim.

      “Ne kadar ilginç.” diyiverdim ister istemez tepki göstererek.

      “Erkin Avelbekov, Alaş Partisi önderlerinden Raşid Nutışev, bir iki kişi daha Aralık ayaklanmasını SSCB Halkları Milletvekilleri Kongresi’ne iletme yollarını araştırırlar ve Yerkin, Raşid’i gidip danışması için tanınmış muhalif Karişal Asanov’a gönderir. Adalet yolunda Konayev’le savaşan, diz çökmeyen Karişalya. O: “Ben konuşma notlarını hazırlayayım, notları Sovyetler Birliği’nce tanınan insanlarımızdan biri okusun. Ancak o zaman etkili olur” tavsiyelerinde bulunmuş. Öyle de yapılmış. İlk imza atanlardan olan Yerkin Avelbekov, notlar kapsamında konuşma yapmayı Oljas Süleymenov’dan istemiş, Oljas ise kesinlikle kabul etmemiş. Yerkin daha sonra Muhtar Şahanov’la görüşmüş, Şahanov riski göze almış. Kongrede konuşmak için Gorbaçov’dan izin alınması gerekliydi. Sovyet “demokrasisi” öyle idi. O görevi Yerkin üstlenmiş, Gorbaçovla ikisi daha önceden tanışıyordu, Moskova’da parti okulunda birlikte okumuşlar. Kısacası, Şahanov kongre kürsüsüne böylece çıkmıştır. Hakim ağabey elini uzatarak: Ha, işte, arkadaşlarım geliyorlar, hadi, hoşça kal.”dedi. Sokağın aşağısından yaklaşmakta olan iki yaşlı adama baktı. Ben atölyenin yolunu tuttum…