Bulgaristan Türkleri Edebiyatında; Hiciv ve Mizah. Şaban Mahmudoğlu Kalkan

Edebiyatının “Hiciv ve Mizah” dalı ilk defa bir bütün olarak ele alındı. Edebi türleri ve yazarları kaynakları ile beraber sunmaya çalıştık. Onların dışında zaman, zaman şu şairler de epigram türünde eser verenlerdendir: Şefkı Aliev, Cevdet Ahmedov, Ahmet Tatarov, Faik Mümünov, Mehmet Moş, Salimehmet Recep, Şirin Recebova, Salif Mustafov, İkbale Aşıkova, Vahdet Ademov, Ömer Ahmedov, Yunus Hasanov, Hilmi Kargöz, Mustafa Çavuş, Ahmet Mümünov, Mehmet Zaykov, İlyas Mehmedov ve diğerleri

      Sahasında ilk olarak yapılan bu araştırma ile gelecekte Bulgaristan’daki Türk Edebiyatını değerlendirecek olan sanat tarihçilerine yardım etmeyi kendimize borç bildik. Böylece Bulgaristan Türklerinin Edebiyatının Türk Dünyasındaki yerini daha layık olarak alacağına inanıyoruz.

18 Eylül 2016, İzmir

      Eserlerinden Örnekler Aldığım Müelliflerin Özgeçmişleri

      (Bir önceki bölümde epigramlar dışında örnek eserleri yer alan müelliflerin özgeçmişlerine bu bölümde yer verdim.)

      Mümin Mehmet Çakır, 1936,

      Delçevo (Şaman) Razgrat

      Mümin Mehmet Çakır, 1936 yılında Razgrat ilinin Şaman köyünde orta halli bir çiftçi ailesinde doğdu. İlk ve ortaokulu köyünde liseyi Şumnu’ da ki, “Nazım Hikmet” adlı Türk lisesinde okudu. Devamla aynı şehirdeki “Petır Beron“, adlı öğretmen enstitüsünün Türkçe ve Fransızca bölümünden mezun oldu. Köyünde ve Duraç köyünde müdür olarak görev yaptı. Rusçuk’ta Türkçe yayınlanan, “Tuna Gerçeği” adlı il gazetesinin kültür şubesini yönetti. Daha sonra “Yeni Işık”, gazetesinin il muhabiri oldu. Okullarda Türkçe derslerini yasaklama hazırlığında olan rejim Türk kökenli aydınları sindirmek için Mümin Çakır’ı casuslukla suçlayarak yirmi yıla mahkûm etti Mümin Çakır 14 yıl hapiste yattıktan sonra 1989 yılında zorunlu göçe tabi tutuldu. Hiciv ve mizah yüklü makalelerinde yerli idarecilerin keyfi davranışlarını, yalanlarını ve ikiyüzlü söylevlerini ifşa etti. Türkiye Cumhuriyetine iltica etti. İstanbul’a yerleşti. Öğretmen olarak göre yaptı. Yaş haddinden emekli oldu. Halen İstanbul’da oturuyor. Evli ve ilki çocuk babasıdır.

      Galip Mehmet Sertel, 1942,

      Bistra (Akpınar), Dobriç

      Galip Mehmet Sertel 1942 yılında Silistre’nin Akpınar (Bistra) köyünde bir çiftçi ailesinde doğdu. İlk ve ortaokulu doğduğu köyde okudu. Daha sonra Hacıoğlu Pazarcığı’nda ( Tolbuhin) açılan Türk Pedagoji okulundan mezun oldu. On yıldan fazla doğduğu köyde ve aynı ilin diğer köylerinde ilkokul öğretmenliği yaptı. Daha sonra Silistre’de Türkçe yayımlanan “Ziya“ adlı il gazetesinde beş-altı yıl editör olarak görevde bulundu. Gazetenin kapanmasından sonra Bulgar Çiftçi Birliği Partisinin il teşkilatında Şube sorumlusu olarak çalıştı.1985 yılında Bulgar Hükümetinin Bulgarlaştırma kampanyasına karşı çıktı. Tutuklandı ve sürgüne gönderildi. Galip 1992 yılında Türkiye’ye geldi. İstanbul’a yerleşti. Halen İstanbul’da bir ilkokulda sınıf öğretmeni olarak görevini yaptı. Yaş haddinden emekli oldu. Evli ve iki çocuk babasıdır. Bulgarca biliyor. Bulgaristan’da şiirlerini bir kitapta toplayıp yayımlama imkânı bulamadı. Şiirleri merkez ve yerel gazetelerin sanat sayfalarında dağınık bir şekildedir. Galip Mehmet Sertel, şiirimize kendine özgü güncel, tarihsel ve toplumsal temaları işleyerek geldi. Eserleri : “Taş Toprak Dobruca”, şiirler, İstanbul, 2009.

      Sabri Recep Demir, 1915 – 1988,

      Hlebarovo (Torlak), Razgrat

      Sabri Recep DEMİR, Razgrat ilinin Torlak köyünde aydın bir ailede doğdu. İlkokulu köyünde, ortayı Razgrat’ ta liseyi Şumnu’da okudu. Uzun yıllar Razgrat, Tutrakan v1e Silistre’de ortaokul öğretmeni olarak çalıştı. 1944 sosyalist devrimden sonra bir dönem Halk Meclisinde halk vekili olarak görev yaptı. Birkaç yıl Şumnu’ da ki “Nazım Hikmet”, adlı Türk lisesinde müdürlük yaptı. Narodan Prosveta devlet yayın evinde Türkçe kitaplar şubesini yönetti. Şiiri gençlik yıllarında sevdi. Daha sonra hiciv ve mizah yüklü şiirlerinde toplumdaki zararlı örf ve adetleri cesurca tenkit ateşine tuttu. 1988 yılında Sofya’da vefat etti. Evli ve bir çocuk babasıydı. Bulgarca biliyordu. Eserleri: “Bildiklerimden Birkaçı”, mizahi şiirler, Narodan Prosveta, Sofya, 1963 , “Namaz”, ilmi popüler broşür, Narodna Prosveta, Sofya, 1963.

      Fahri Tahir – Tekulus,

      1942, Kırcali

      Fahri Tahir 1942 yılında Kırcali şehrinde aydın bir ailede doğdu. İlk ve orta ve liseyi Kırcalide okudu. Devamla Kırcali öğretmen enstitüsünden mezun oldu. Kıcalide ve aynı ilin çeşitli köylerinde öğretmen olarak görev yaptı. 1985 yılında Bulgar devletinin Türklere uyguladığı asimilasyon politikasına şiddetle karşı koydu. Tutuklandı ve Belene adasına gönderildi. Orada üç ıl beş ay kaldı 1989 yılında zorunlu göçe tabi tutuldu. Türkiye cumhuriyetine iltica etti Bursa’ya yerleşti. Öğretmen olarak Bursa okullarında çalıştı. Şiiri ortaokul yıllarında sevdi.”Elülcü Çocuk” , “Halk gençliği” ,””YENİ IŞIK” adlı gazetelerde şiirleri öyküleri, feyletonları ve mizahi şiirleri yayınlandı. Eserlerinde, sosyalist rejimin aksaklarını, yerel idarecilerin keyfi davranışlarını Rodop insanının acılarını ve Belene adasındaki idarecilerin gaddarlığını ifşa etti. 2007 yılında yaş haddinden emekli oldu. Halen Bursa’da oturuyor. Evli ve iki çocuk babasıdır. Bulgarca ve Rusça biliyor.

      Suna Ahmet Yılmaz, 1950,

      (Hacığoğlu Pazarı), Dobriç

      Suna Yılmaz 1950 yılında Dobriçte aydın bir ailede doğdu. İlk ve ortaokulu doğduğu şehirde okudu. Devamla Vratsa şehrindeki Dimitır Blagoev adlı ekonomi Enstitüsünden 1969 mezun oldu. Bir kaç yıl Dobriç köylerinde kreş öğretmeni olarak çalıştı. Daha sonra devlet kurumlarında uzun yıllar muhasebeci olarak göre yaptı. 1989 yılında zorunlu göçe tabi tutularak. Ailesi ile beraber Türkiye Cumhuriyeti’ ne iltica etti. İzmir’e yerleşti. Özel bir şirkette çalıştı. Halen İzmir’de Karşıyaka’da oturuyor. Emekli, evli ve iki çocuk annesidir. Bulgarca biliyor. Şiirlerinde neslinin aşk ve sosyal problemlerini kadın ruhunun duyarlılığı ile dile getirmektedir. Eserleri: ”Yeşil Işık” , şiirler, Ankara, 2015.