Genç Werther’in Acıları. Иоганн Вольфганг фон Гёте

söyler dururuz, haklı mıyız? Bana öyle geliyor ki şikâyetlerimizin çoğu haksızdır. Allah’ın lütfuna, ihsanına karşı yüreğimizi açık tutsak, onları takdir edip hâlimize şükretsek başımıza bir felaket geldiği vakit ona da tahammül edecek kuvveti kendimizde bulurduk.”

      Papazın karısı, “Bakalım…” dedi. “Bu bizim elimizde mi? Duygularımıza ne dereceye kadar hâkim olabiliriz ki! Bu bir yaratılış meselesidir. Suratı asık kimseler vardır ki analarından öyle doğmuşlardır. Bir derdi olanın da elbet yüzü gülmez, hiçbir şeyden zevk almaz, nereye gitse gönlü hoş olmaz, öyle değil mi?”

      Kadına hak verdim:

      “O hâlde…” dedim. “Can sıkıntısını bir hastalık farz ederek tedavi edelim. Asıl bu derdin bir çaresi olup olmadığını kendimizden soralım.”

      Charlotte sözümü tasdik ederek “Evet.” dedi. “Hem öyle sanırım ki epeyce de muvaffak oluruz. Bunu kendimde tecrübe ettim de biliyorum. Bir şeye canım sıkıldı, üzüntüm var, değil mi? Hemen bahçeye çıkarım, gezerken iki üç dans havası söylesem yeter, hiçbir şeyim kalmaz.”

      “Tamam işte…” dedim. “Ben de bunu demek istiyorum. Neşesizlik de tembellik gibi bir şeydir. Çünkü o da bir türlü tembelliktir. Böyle üstümüze tembellik çöktüğü vakit azıcık zorlanıp kendimize bir iş bulduk mu kolayca çalışmaya ve çalışmada gerçekten bir zevk bulmaya elimiz gücümüz yeter.”

      Frederik beni dikkatle dinliyordu, delikanlı benim sözlerime karşı böyle şeylerin insanın elinde olmadığını ve kendine sözü geçmeyeceğini söyleyerek karşı koydu.

      “Burada…” dedim. “Mesele içimize bir sıkıntı bastığı zaman ondan kurtulmaya bir çare aramak mümkün olup olmadığıdır. Fakat hiç kimse kuvvetini bir kere denemeden onun derecesini bilemez, birbirimizi bahtiyar edemeyişimiz yetişmiyor mu? Üstelik bir de herkesin zevkine engel olmakta ne mana vardır? Bana hırçın, huysuz bir kimse gösterebilir misiniz ki bu hırçınlığını hiç belli etmesin, başkalarının hiç keyfini kaçırmasın. Daha doğrusu aranırsa bu hırçınlık biraz da kendi kendimize karşı hoşnutsuzluğumuzdan ileri gelmiyor mu? Kendi değersizliğimizi anlıyoruz, içimizde çılgınca bir gösteriş ihtirası da var. Bunlar birleşmiyor. Etrafımızda öyle şen kimseler görüyoruz ki saadetlerinden bize hiçbir şey borçlu değillerdir, bunu ise hiç çekemiyoruz.”

      Charlotte benim bu ateşli sözlerime karşı hafifçe gülümsüyordu. Frederik’in gözleri nedense sulanmıştı. Bunu görünce bütün bütün coştum:

      “Lanet olsun!..” dedim. “O kimselere ki bir kalpte kendiliğinden filizlenen saf ve nezih zevklere engel olmak için kuvvet ve hâkimiyetlerinden yararlanırlar. Kaba ve ters bir adamın o kabalığıyla zehirlediği bir dem zevki, dünyanın bütün hediyeleri, bütün gönül alışları yerine getiremez.”

      İçim dolu idi. Binbir hatıra ile sıkıldım, darlandım, gözlerim yaşardı, heyecanla “Her gün…” dedim. “Kendi kendimize şöyle söylesek: Senin dostlarına karşı vazifen, onların keyfini bozmamak ve saadetlerine ortak olarak o saadeti artırmaktan başka bir şey değildir. Onların ruhu coşkun bir sevgi içinde kıvranır yahut derin bir acı ile inlerken sen yüreklerine birkaç damla su serpebilir misin?”

      Gittikçe heyecanlanıyordum, devam ettim:

      “Pekâlâ kalbini kemirerek bitirdiğin o zavallı tazenin nihayet ölüm döşeğine uzandığını gözünün önüne getir! İşte bitik bir hâlde sönmüş gözlerini göğe dikmiş, ecel teri döküyor. Sen bir mahkûm gibi döşeğin dibinde ayakta bekliyorsun. Üzülüyorsun, eziliyorsun, için parça parça oluyor. Şu ölüm döşeğindeki hastaya biraz kuvvet, bir damla şifa vermen kabil olsa bunun için dünyayı feda edeceksin ama nerede!”