– Алайса танымыйм дисең инде, ә, Шәмси апа?
– Ничек таныйм соң, энем?! – диде Шәмсенур апа гаепле кеше сыман сүлпән тавыш белән.
– Хәтерлисеңме «Мактаулы заман» комедиясен… – һәм ул күңеленнән сөйли башлады…
Без үскән вакытта телевизор кебек нәрсәнең әсәре дә юк. Концерт, театр дигәннәрен дә белмибез, ишетсәм дә, тамашаны күреп кайткан апамнарның бик әсәренеп сөйләүләре аша гына ишетәм. Безнең бөтен сәхнәбез кино иде. Хәтта, кызыграк фильмнарны эзләп, шәһәр читендәге кинотеатрларга да барып чыга идек.
Шулай да театрның әлифбасын ук булмаса да, «ә» хәрефен уздык дип әйтә алам мин. Күршедә, коридорыбызның каршы ягында, бер аягына чак кына чатанлап йөри торган иптәшем бар иде. Аның әтисе Сирай абый, үзе кебек үк очлырак иякле Каюм исемле абый белән айлар буена районнардан кайтып кермиләр, командировкаларга йөриләр иде. Ләкин болары әле минем үсә төшкәч белгәннәрем. Ә без бөтенләй дә бәләкәй чакта аның белән беренче мәртәбә танышуым менә ничегрәк булды. Ул безнең ише балаларны тезеп куя иде дә тамаша күрсәтә торган иде.
Ул вакыт безнең йортта электр уты юк иде әле. Керосин лампасының яктысы тымызык кына. Сирай абый анысын да әле киметә төшә. Менә ул безнең каршыга «сәхнә»гә чыга. Әүвәле ул ниндидер таягын безнең баш очыбызда йөртә, без дә, башыбызны бутап, карашыбыз белән таяк очы артыннан йөрибез.
Аннары Сирай абый очкыннар чәчеп торган күзен, лампа яктысы төшкәч, аяк астына күчерә. Без дә, аның утлы карашы белән сихерләнеп, күзләребезне аның аяк турысына төбибез. Менә Сирай абыйның ярым карлыккан тавышы ишетелә:
– «Ванька», встанька!
Идәндә, сыек яктылык эчендә, нәрсәдер торып утыра да кире сузылып ята, бары аякларын гына кыймылдатып куя.
– Алай ялкауланырга ярамый инде, тор әйдә, «Ваня», – ди Сирай абый.
«Ваня», киерелгәләп, акрын гына торып баса. Без аның бер хәрәкәтен дә ычкындырмыйча, авызыбызны ачып карап торабыз.
– Ә теперь, «Ваня», попляши.
Сирай абый, биергә өндәгәндәй, өстә кулларын йөртә һәм, ул йөрткән саен, аның ишарәләренә буйсынып, «Ваня» да аякларын тыпырдаткалый, нечкә беләкләрен тегеләй-болай аткалый.
– Веселее попляши, «Ванька», быстрее!
«Ванька» чынлап та сикеренергә тотына, бу безне тәмам әсәрендерә, без дә дерт кенә аягүрә басабыз, якын ук килеп карамакчы булабыз, ләкин Сирай абый кулы белән безгә ишарә ясый, кире урыннарыбызга утырырга куша. Без буйсынып утырабыз.
– Быстрей, быстрей, «Ваня»!..
«Ваня» бик кызу биергә, бөтерелергә керешә, кул-аяклары очып кына йөри. Без дә, аның тактына кушылып, идәндәге артларыбызны тыпырдатабыз, иңбашларыбызны сикертәбез.
«Ваня» шулкадәр кызу биеде, берзаман капланып китте дә «Уф!» дип, кулы белән аякларын як-якка ташлап, идәнгә сузылып ук ятты.
Без бу тамашаның серләренә үсә төшкәч төшенә башладык. Күзләребезгә «Ванька» ның кул-аякларын