… бечора, бечорагина! – деб ўйлади Мўмин Хол, беихтиёр кўкси бир қал-қиб. – Касалванд боладай бўпқопти-я! Боши… боши катта экан. Кўзлари… ғамгин, негадир, адоватли… Албатта-да!.. Тилхатдан хабар топган шекилли. Қани, нима деркин, деб кутяпти.
Карим Раҳимнинг бошида оҳори дўппи, эгнида янги костюм, оппоқ кўйлак, қорамтир ёқабоғич. Ранги заҳилтоб. Қошлари чимирилган… Ортида бир мир-шаб найзадай тек қотган.
Ногоҳ, заифона чийиллаган бир овоз эшитилди:
– Гувоҳ Холов! Айтинг-чи, порахўрликда айбланаётган гражданин Карим Раҳимовга пора берганмисиз?
Чиройли бир жувон ҳамда полвон келбатли йигит ўртасида ўтирган қора кийимли, семиз, юзлари дўмбоқ, ранги болари мумидай сарғиштоб, кўзлари совуқроқ чақнаётган олтмиш ёшлардаги кишига тик қараб, Мўмин Хол:
– Ҳурматли суд раиси! – деди.
Шартта гапни кесиб, Раис:
– Мен сиз учун гражданин суд раисиман, – деди – Марҳамат, сўроққа қисқа ва аниқ жавоб беринг!..
… тўғри айтаёпти, – деб ўйлади Мўмин Хол: – Турқи бунақа одамнинг икки дунёда ҳам… Гумоно-ов!
– Пора берганмисиз? Пора берган бўлсангиз, қачон, қанча ва қаерда берган-сиз?
– Пора бермаганман, – деди Мўмин Хол, ўктамроқ, дадил овозда. – Тергов-чилар мени калтаклашган. Ҳатто…
– Шошманг… шошманг! – деди Раис.
Карим Раҳим ирғиб ўрнидан туриб:
– Гражданин суд раиси! – деди. – Талаб қиламан, суд котибига айтинг, гувоҳ Холовнинг кўрсатмаларини сўзма-сўз ёзиб борсинлар?!
– Судга ўргатилмасин! – деди Раис, дўқ-дўқ столга уриб. – Котиб ўз вазифа-сини яхши билади. Ўтиринг!.. Гувоҳ Холов, айтинг-чи, нима учун ўттиз минг сўм пора берганман, деб судга тилхат тақдим этгансиз? Энди дастлабки кўрсат-мангиздан тонишга сизни ким, нима мажбур қилаяпти?
– Гражданин суд раиси, айтдим-ку, терговчилар мени калтаклашди, ҳақо-ратлашди, ёмон қўрқитишди. Кейин, тилхат ёзиб беравер, судда қатнашмайсан, судга чақиришганда, тилхатимда ёзган кўрсатмаларим ҳаммаси тўғри, касаллигим туфайли судда қатнашолмайман, деб телеграмма жўнатасану, қутулиб қолаверасан, деб аврашди.
– Ана!.. – деб, Карим Раҳим тағин ўрнидан турди. Аллатовур ҳаяжон билан ҳавога мушт ниқтади. – Гражданин суд раиси, делога тиркаб қўйилган Гавҳаров ҳамда Рўзиевларнинг эллик мингдан пора берганликлари тўғрисидаги тилхат-ларини бекор қилишингизни сўрайман. Улар мен билан юзлашишдан қочиб, атайлаб телеграмма жўнатишган.
– Айбланувчи Раҳимов! – деди раис хўмрайиб. – Ўтиринг. Ўтиринг деяп-ман!..
– Гражданин суд раиси, агар уларнинг туҳматдан иборат тилхатларини бе-кор қилишни истамасангиз, марҳамат, юзлаштиринг?! Талаб қиламан. Ҳаққим бор!
– Айбланувчи Раҳимов! – деди Раис, янаям чийиллаганча ўшқириб. – Унут-манг, ҳукм пайти ҳар бир хатти-ҳаракатингиз ҳисобга олинади. Аҳ-ҳа, унут-манг!..
Бирдан Карим Раҳим жим бўлиб, курсига хомуш чўкди.
Унга маъюс тикилганча, баттар Мўмин Холнинг юраги увишди.
… бечора. устидан бесўроқ, бесабаб қуш учмас эди-я!
– Гувоҳ