Мин көтөр кынаттааҕым буоллар. Иван Арбита

хоһоонун 1935 сыллаахха от ыйын 9 күнүгэр «Эдэр бассабыыкка» бэчээттэппитэ диэн ыйбыт. Мин ол хоһоону көрөөрү национальнай бибилэтиэкэттэн оччотооҕу хаһыаттары көтөхтөрөбүн. Ылан көрбүтүм тиһиликкэ (подшивкаҕа) ол хоһоон суох, «онно эрэ оҥойон хаалбыт»: ким эрэ быһан ылбыт. Национальнай архыыптан булуом диэн онно тиийэбин, «Эдэр бассабыык» ол нүөмэрэ суох буолан биэрэр. Онон поэт ити хоһоонун була сыһа-сыһа кыайан булбакка сылдьан, 2000 сыл сааһыгар Москваҕа научнай командировкаҕа барабын. Тиийэн Россия государственнай бибилэтиэкэтиттэн (Химки куораттан) 1935 сыллааҕы хаһыаппын сакаастаан ылабын. Хаһан да ким да аахпатах, «кырыллыбытынан сылдьар» хаһыаты аҕалан биэрэллэр. Арыйан көрбүтүм, Иван Арбита хоһооно баар эбит! Бу үөрүүнү! Тута ксерокска сүүрэбин. Онон поэт «Эдэр бэйиэттэргэ» хоһооно итинник көстөн турар. Хоһоонун 1935 сыл бэс ыйыгар Дьокуускай куоракка суруйбут уонна тута бэчээккэ биэрбит эбит.

      Бу сыл Эллэй эрэдээксийэтинэн «Саас сардаҥата» диэн эдэр суруйааччылар альманахтара бэчээттэнэр. Онно икки баһынан (прозаҕа – 7, поэзияҕа – 23) отут айымньы киллэриллибит. Иван Слепцов учуутал техникумугар үөрэнэ сылдьан суруйбут «Сааскы үлэ күнэ» (1933) уонна «Атаака» (1934) хоһоонноро бэчээттэммиттэрэ. Хоһооннор иккиэн «Муҥурданыы» диэн иккис кинигэтигэр киирбиттэрэ. Тиэкистэри тэҥнээн көрдөххө, бастаан бэчээккэ тахсыбытыттан кэлин тупсарыллыбыт эбит.

      Иван Слепцов 1936–1937 сылларга Сунтаарга үлэлээбит кэмэ. Дьокуускайтан ыраах сылдьан бэчээккэ тахсыбатах. Туох да көстүбэтэ.

      1938 сыл. Эллэй уонна Бэрияк эдэр суруйааччылар альманахтарын хомуйан оҥорбуттар. 34 айымньыттан икки хоһоон ааптара – Иван Слепцов. Бастакыта 1937 сыллаахха Сунтаарга суруллубут «Учуутал санаалара», иккиһэ «Көттүлэр» диэн бастакы хоһоонноруттан биирдэстэрэ, 1933 сыллаахха суруллубута.

      Бу сыл «Эдэр бассабыыкка» утуу-субуу икки айымньытын бэчээттэппитэ. Бастакыта – «Мин үөрүүм» диэн хоһооно, хаһыат бэс ыйын 24 күнүнээҕи нүөмэригэр баар. Кэлин «Көмүс күрүлгэҥҥэ» киирбитэ (көр: 139–140 с.). Иккиһэ – «Былыр уонна быйыл» бэс ыйын 30 күнүгэр бэчээттэммитэ. Хомуурунньуктарыгар киирбэтэх айымньытын литературовед И.Г. Спиридонов «Иван Арбита поэзията» (1998) кинигэтигэр бэчээттээн турардаах.

      1939 сыл. «Социалистическая Якутия» бэс ыйын 12 күнүнээҕи нүөмэригэр 1936 сыллаахха Сунтаарга суруйбут «Ырыа» хоһоонун нууччалыы «Мария» диэн бэйэтэ тылбаастаан бэчээттэтэн турар. Айымньы 12 строфалаах (көр: «Көмүс күрүлгэн» 30–31 с.), нууччалыы барыйаанын ааптар кылгатан 7 строфанан суруйбут.

      Мария

      Май! Радостно. Шумно.

      И множество сущих

      Незримых, умных

      Летящих, бегущих.

      Мария, Мария,

      Маруся и Маня, –

      Зачем твое имя

      Так манит внимание…

      Дневное светило

      Всходит, заходит…

      И там только мило,

      Где счастье находит.

      Ты вольно росла тут,

      Играя, мечтая,

      С березой в объятьях,

      Вдогонку с цветами.

      Тут вольно росла ты

      В прекрасной отчизне

      Дано тебе счастье

      Учиться