Үһүс уола Адаҕымда Бэт наар бөдөҥ булду бултаан, тайаҕы, эһэни өлөрөн, дьэ, онон аһаан-сиэн, иитиллэн олороллор эбит.
Төрдүс уола Быһый Чөөкүмдэ араас күндү түүлээҕи, көтөрү-сүүрэри бултаан, онон дьонугар көмөлөөх. Куһу-куобаҕы, саһылы, солоҥдону, кырынааһы бултаан, аһаан-сиэн олорбут дьон эбит.
Кыыһа Көтөр Бүөбэх дьүһүнэ адьас харахтыын, кыламанныын туус маҕан эбит. Адьас хастаххай маҕан 1 дьахтар эбит. Таҥаһын буоллаҕына, кыһыҥҥытын бэргэһэлиин, үтүлүктүүн бүтүннүү маҕан куобаҕынан, кыһыҥҥы куобаҕынан, түүтүн таһыгар гына таҥнар эбит. Сайыҥҥы таҥаһа буоллаҕына, от-мас сибэккитин мунньан, ону тигэн, тайах, таба тириитин, ону сарыылаан, маҕан таҥаһы таҥнар идэлээх эбит. Итиэннэ кырынаас эҥин тириитин, мугучаах 2 тириитин таҥнар эбит. Үксэ ойуу оҥостор курдук кэпсииллэр этэ.
Дьэ, ити дьахтар тохсунньу ый тоҕус күнүгэр кыһын хас сыл аайы хадыһа оҥостон тахсар. Ол саар булгунньаҕын үрдүгэр тахсан хонор буолбут. Бу дьахтар, сайынын буоллаҕына, от ыйын 12 күнүгэр эмиэ ол саар булгунньаҕын үрдүгэр тахсан хонор идэлэммит.
Бу сүөһүлэрин, баайдарын иһигэр саамай бэлиэ икки сүөһү баар. Ол сүөһүлэриттэн бэлиэтэ диэн атыыр оҕус баар эбит. Ол атыыр оҕус сүүһүгэр туоһахталаах, икки өттүгэр саппыйалаах, кутуругун төбөтө үрүҥнээх. Биир ассыын, ол аата түөт чиэппэр, уһун муостаах. Кутуруга сиргэ сыһыллыбытын ордуга биир ассыын.
Сиргэ тиийэн баран, биир ассыын сыһыллар эбит. Итиэннэ иккис бэлиэ сүөһүтэ биир атыырдаах эбит. Ол атыыра кыталык элэмэс. Ол аата кугас элэмэс диэн буолар. Ити атыыр көҕүлүттэн үөһээ өттө, сиэлэ икки өттүнэн силэллэн түспүт, сиһэ бүтүннүүтэ эмиэ арҕаһын, моонньун, сиэлин курдук, сиһин икки өттүнэн хайдан, намылыйан түһэр уһун сиэллээх эбит. Кутуруга быһаҕаһыттан үөһээ өттө маҥан, такымыттан үөһээ өттө, аллараа өттө хара уонна уһун, суон хойуу кутуруктаах эбит.
Дьэ бу сүөһүлэнэн, байан-тотон олордоҕуна, аччыгый уола Быһый Чөөкүмдэ тыаҕа бултуу тахсыбыт. Ол тахсан, уон ордуга икки куобаҕы уонна саһыл, кырынаас, солоҥдо сүгэн киирэн иһэн, баараҕай булгунньах хаҥас тэллэҕэр баар тумул бөдөҥ тиит аннынан суолун устун киирэн истэҕинэ, улахан тиити үстэн бииринэн холобурдаах үрдүк, улахан, суон киһи барыйан көстүбүт.
Бу киһи Быһый Чөөкүмдэни: «Тохтоо эрэ, нойоон», – диэбит.
Быһый Чөөкүмдэ эргиллэ түспүт. Киһитин диэки. Киһитэ барыйан туран эрэ эппит: «Ааттаах быһый Быһый Чөөкүмдэ буоллаҕыҥ дии. Үс тоҕус түһүлгэтэ оҥор», – диэбит. Ол аата тоҕуста кылый, тоҕуста ыстаҥалаа, тоҕуста куобахтаа диэн. «Мин кэннигиттэн батыһан көрүөм», – диэбит.
Инньэ диэбитин кэннэ, Быһый Чөөкүмдэ, куттаммыта да бэт буолан, үс тоҕус түһүлгэни оҥорон түһэр. Куобаҕын, таһаҕаһын түһэрбэккэ эрэ, сүкпүтүнэн.
Били түһэн истэҕинэ, бүтэн истэҕинэ, кэнниттэн атах тыаһа либиргээн иһиллэр уонна сөҥ саҥа эмиэ иһиллэр: «Нойоон, биир сүөмү аһардым ээ. Аны эн мин киһим буолаҕын», – диир.
Инньэ диэбитин кэннэ, Быһый Чөөкүмдэ дьиэтигэр, таһаҕаһын сүкпүтүнэн, сүүрэн дэгэйэн киирэр. Аанын тэлэйэ баттаан, таһаҕаһын сүкпүтүнэн аҥаар атаҕынан аан боруогун атыллаан турдаҕына,