Гәрчә дәшмәскә дип тешен кысса да, хатын әйтеп калырга ашыкты:
– Батмабыз, җир таш төсле каты…
– Синең авырлыктан тимер дә сыгыла, ништу таш! Вәнә, карале, тәгәрмәчләр чүт сытылмый!
Шофёр хуҗасыннан акыллырак иде:
– Сазлыкта черки мыжлар иде, Сәйфи Бариевич, монда аяк асты шыгырдап кипкән, – диде.
– Мужыт әле сез бу урман да тегел, кыр диярсез, акыш-макышлар!
– Куактан азган урман анысы, Сәйфи Бариевич.
– Тормозга бас!
– Ник, Сәйфи Бариевич?
– Тирә-якны караштырыйк, миңгерәү! Без точно адаштык! Караңгыга тиклем моннан үкчә ялтыратырга кирәк. Черки юк тек, бүре до чёрта!
Кара джип корыган агач ботакларын изә-сыта туктагач, ирләр җиргә сикерде. Аңа да азрак кымшанасы иде. Утыра-утыра аяклар шар кебек өрелеп шеште. Әмма хатын сынын кузгата алмады. Аннары ул машина ишегенә яны белән генә сыя, тыштан берәрсе булышмаса, кысылып калачак иде. Борынга урман һавасы белән бергә әллә нинди таныш ис бәрелде… Көлдә бәрәңге күмеп пешергәндә генә, шундый татлы көйгән ис тарала лабаса! Димәк, ул беркемне дә адаштырмады: әнә теге куерып тыгызланган агач-куак артында тереклек булырга тиеш! Бәлки, анда аның туган авылыдыр, ә? Ике араны шушы яшеллек дәрьясы гына бүләдер?
Ир бәндәсе киресенә катып сәфәрне өзгән тәкъдирдә, шул якка үрмәләргә әзер булып, хатын ишеккә табан янтайды. Тик фәрман белән дәрман икесе ике нәрсә иде: ул, таш белән бастырган төсле, ярты сүәмгә дә урыныннан купмады. Ирләр әйтерсең аяк белән таптап юл – сала – озаклады. Авылдан чакрым ераклыктагы урман элек мондый ук караңгы чытырман түгел иде, каены, имәне, усагы тәртип белән генә үсә иде. Әзме качышлы уйнады бала-чага шунда, әзме бөрлегән чемләде. Ә тирә-юнь яп-якты: гүя кояшның алтынсу нурлары җәлпәк яфраклардан гына коела иде.
Хатын чәчелгән уйларын бер төенгә төйнәп «уф!» дигәндә генә, машина «мөгезе» белән «сөзгән» чикләвек куагы селкенеп, ботакларын сарган колмак үләненең алкалары биешә башлады. Кемдер куак артына поскан иде. Әнә аның гыж-гыж сулаганына кадәр ишетелә! Җиңел-җилпе Минап шаяра! Куркыта, янәсе.
Ләкин шофёр белән Сәйфи бөтенләй башка җирдән – уң яктан килеп чыккач, хатын өнсез калды. Ә анда кем соң, алайса, кем?
– Әнә тегендә… Чикләвек куагы артында ниндидер кеше! – дип, ул тавышын калтыратып кычкырган иде, Минап гәүдәсен урталай сындырып көлде:
– Һи-һи, сеңел, саташма! Мондый чытыр-мытырда нинди җүләр йөрсен!
– Без җөрибез, ватый! Безнең иркә бикәбез маҗара тансыклаган! – Ир, йөзендәге канәгать елмаю битлеген салып, сырт йонын кабарткан иде, Минап аны тиз генә уңайга сыпырды:
– Алай бик ватылмадык инде үзе, Сәйфи Бариевич. Сезнеке кебек шәп машинага җиде йөз чакрым пүчтәк ул! Рульне ничек боргалаганымны тоймадым да мин!
– Юмалама, карт хөрәсән! Артка чиген давай. Анау теге уң якта бер морҗадан төтен ургый. Аучылар йортыдыр. Тавык тәпиле ызбада яшәгән убырлы карчык турында нидер әйтерләр мужыт. Янган үкчә, сызлаган буыннар өчен түләү итеп поши да атарбыз, ха-ха!
– Әй, юк белән мәшәкатьләнмик, Сәйфи Бариевич! Ризык хайванымыни ул поши. Пешерсәң, шулпасы әче, ди. Ите дә чәер кебек, ди.
– Ыспурлашма, надан! Поши ите кыздырырга якшы. Серкә, тоз, төрле тәмләткечләр белән җебетеп өч-дүрт сәгәт тотсаң – авызда эри дә китә!
Кайнар мичкә тыктылармыни, хатынның тәне бөршәйде. Ишегалдындагы канлы эзләрне әле дә яңгыр юмагандыр, әле дә… Әй балачак, балачак! Күпме гомер хәтер дәфтәрендәге тапларны сөрттермисең бит син. Инде тагын берәүсе хайван рәнҗетмәкче… Ул, «тимә!» дип, алгы утыргычка ишелгән иренең чәчен умырмакчы иде, машина кисәк кенә артка чигенде дә, терсәге ишек тоткасына бәрелде. Күзен яшь элпәсе каплады. Сөяге чатнап авыртканнан түгел, чарасызлык елата иде. Аның хәзер бу дөньяда бернәрсәне дә үзгәртерлек көче юк микәнни?! Ул бары тик кол кебек буйсынырга гына тиешме?! Кайда ул гайрәтле чаклар?! Әгәр дә мәгәр пыскып кына янган соңгы чырагы да сүнсә, яшәүнең ни кызыгы!
Чынлап та, тереклек бар дип искәрткәндәй, уң якта ат юлы сызылган, тик ул яшь үлән белән капланып беткән иде. Хатын инде кай тарафтан сыек кына төтен бөркелгәнен дә күреп алды. Шәт, юл туп-туры шунда табан илтәдер. Агач-куакка «төренгән» туган авылы да шушы тирәдәдер…
Баядан бирле кыбырсыган ир бәндәсе шофёрның кулына сукты:
– Ачтан үләм, туктале, Минап. Син берәр нәстә тыктыңмы?
– Казылык, әпәй һәрчак тартмада минем, Сәйфи Бариевич.
– Арытты, черки сытарлык та хәл җук, ниушто поши гөпелдәтергә…
– Соң, капкалыйк, әйдәме, Сәйфи Бариевич. Ач кешенең ачуы яман, дигән борынгылар.
– Синең карының ачтымы суң, майбикә? – Ир бәндәсе борылып хатынын үчекләде.
Әй, тамактан валчык та үтмәс иде. Хатынның йөрәге дөп-дөп типте, сулышы эчтә кайнарланып, иренен көйдерде. Авыл якын! Бөтен вөҗүде белән тоя, якы-ы-ын!
Ә Сәйфи, мәрхәмәте уянып:
– Ашамасаң ашама, чеметем генә һава сула, атусә җан тәслим кылырсың, – дигәч, хатын киреләнмәде. Ирләр