− Əlbəttə, Sarı, – dedi, – Allah hərəyə bir din verib. Sənin də dinin budur.
Sonra pul kisəsindən iyirmi qəpik çıxartdı:
Bunu da nəzir verərsən, – dedi, – səhər tezdən get, yaxşı?
Görəsən, məni vursaydı, dahamı yaxşı olardı? Allah şahiddir ki, bunun cavabını hələ də bilmirəm.
Səhər tezdən ən təmiz paltarlarımı geyinib kilsəyə tə-rəf getməyə başladım. İlk dəfə orda yanımda atamı, ana-mı axtardım. Kilsəyə gedirdim, onlar isə yanımda yox idi-lər. Ətrafda bir nəfər də olsun ora – kilsəyə gedən görün-mürdü. Qapısı ağzında gözləyən qızlar, oğlanlar yox idi. Ətir eyni idi, onsuz da əgər ətir eyni olmasaydı, çoxdan fikrimdən daşınmışdım. Məhz bu ətir sayəsində mən öl-kələr aşır, son iki ili yaşamamış kimi qəbul edir, Vişlovu, uşaqlığımı xatırlayırdım. Gözlərimi bağlasaydım, ya da kilsədəki dindarlar gözlərini bağlasaydılar, elə bilərdim ki, uşaqlığıma geri qayıtmışam. Amma yox. Gözlərim açıq idi. Kilsədəkilər də gözlərini yummamışdılar. Hamı mənə qəribə-qəribə baxır, “bu türk köləsinin burda nə işi var?” – deyə düşünürdü.
İlahi, mən burdayam. Sənin hüzurundayam. Və ya-dam bu yerlərdə. Qəribəm. Əllərimdən tutub məni ayağa qaldıracaq heç kim yoxdur yanımda… Yaxşı, deyək ki, mən bunlar üçün yadam. Səndəmi Mixailin oğlu Pyotru unutmusan, Tanrım?
Qaça-qaça evə qayıtdım. Gözlərimdən axan yaşlar yanaqlarıma süzülürdü. Saxlaya bilmirdim göz yaşlarımı. Yatağımda oturdum, gözlərim şişənə kimi ağladım.
Arif ağa heç nə demədi. Şişmiş gözlərimi o da gördü. Ümidsizliyimi də gördü. Sadəcə bircə cümlə dedi:
− Səninlə bu yaxınlarda həll edəcəyimiz bir məsələ olacaq, Sarı.
SARI ABDULLANIN HEKAYƏSİ
Səninlə bu yaxınlarda həll edəcəyimiz bir məsələ ola-caq, Sarı.
Elə beləcə də demişdi Arif ağa.
Bu osmanlılar bir cür adamdılar. “Osmanlılar”, − de-yirəm, çünki onlara türk deyəndə acıqlarına gəlir. Biz on-ları türk kimi tanıyırıq, özləri isə nə üçünsə bu addan is-tifadə etmirlər. Qəribəlik burda da deyil, qəribəlik Arif ağanın mənə dediyi sözdə idi.
Əgər tanımasam, bu söz mənə deyilən kimi oturub gözləyərdim. Çünki “yaxında”, demişdi. Amma osmanlı-lar üçün yaxın anlayışı fərqli ola bilərdi. Yəni “yaxında” bu gün də ola bilər, sabah da ola bilər, lap belə desən, üç gün də, üç həftə də, üç ay da, üç il də ola bilərdi. Burda bu iki il ərzində öyrəndiyim şey osmanlıların vaxtla bağlı dediklərinə elə də fikir verməmək olmuşdu.
İndi də elə edirəm. Arif ağanın mənimlə danışmaq is-tədiyi məsələ haqqında heç düşünmürəm. Düşünməyə heç ehtiyac da duymuram. Çünki, düşünməyə başlasam, ağlım başımdan çıxa bilər.
Amma Arif ağanın “yaxında” dediyi məsələni mə-nimlə danışması elə sürətlə baş verdi ki, özüm də heç nə başa düşmədim.
Evdə qonaq olmayanda Arif ağa yeməyini ikinci mər-təbədə − hərəmində yeyərdi. Bir gün axşamüstü − işdən gələndən sonra evin girişindən sol tərəfdə olan otağı gös-tərib:
− Sarı, – dedi, – oğlum, bu axşam burda ikimiz üçün bir süfrə qur, səninlə oturub yemək yeyib danışacağıq.
Belə bir şey ilk dəfə idi ki, baş verirdi. Arif ağa ilə ey-ni süfrədə yemək yemək?! Danışacağı şeylər, hər halda, çox vacib idi. Həm də ilk dəfə mənə, “oğlum”, – deyə mü-raciət edirdi. Görəsən, bu, elə-belə müraciət forması idi, yoxsa altında nəsə gizlənmişdi? İnanmıram, çünki Arif ağa sözlərini elə-belə seçmirdi, düşünüb-daşınır, sonra danışırdı. Bu söz artıq çox ciddi dəyişikliyin əlamətlərin-dən sayıla bilərdi.
Evdə yeməkləri çox vaxt böyük xanım, yəni Arif ağa-nın anası hazırlayır, aşağı mərtəbədəki mətbəxdə mənim üçün nəzərdə tutulmuş yerə qoyur, öz yeməklərini isə ikinci mərtəbəyə aparırdı. Mən də öz payımı otağımda yeyirdim. Çox ləzzətli bişirirdi yeməyi böyük xanım, ələx-sus da öyrəşmədiyim dad olan zeytun yağlı yeməklər çox xoşuma gəlirdi. Mətbəxə gələndə növbəti bir dəyişikliklə qarşılaşdım. Zəhra xanım bu dəfə axşam yeməyini çox ayırmışdı mənə. Bundan başqa, yeməklərin yanında pey-manə dedikləri qədəhlər də qoyulmuşdu. Deməli, bu gecə Arif ağanın aşağıda mənimlə birgə yemək yeyəcəyini ha-mı bilirdi. Yəni bu yeməklə bağlı əvvəlcədən qərar veril-miş və hazırlıqlar buna uyğun olaraq görülmüşdü. Elə-dirsə, yəqin ki, Arif ağanın mənimlə danışacağı mövzu həddindən artıq önəmli idi.
Mən süfrəni hazırlayıb gözləməyə başlamışdım ki, Arif ağa ev paltarında aşağı endi. Əlində, içində artıq nə olduğunu çoxdan bildiyim şüşə dolça var idi. Aman Al-lahım! Yəni mən indi Arif ağa ilə rakı içəcəyəm?
Süfrəyə oturduq. Peymanələrə rakı süzmək üçün əli-mi dolçaya uzatmaq istəyirdim ki, Arif ağa yüngülcə əli-min üstünə vurdu və:
− Yox, hələ ki, yox. Hələ ki, sən saqilik edə bilməzsən, – dedi.
Əlimi çəkdim və onun rakı süzməyinə diqqətlə fikir verməyə başladım. Bu qəribə vəziyyəti qəbul etmək üçün bir sıra qəribə hərəkətlər etdim. Əllərimin yerini dəyiş-dirdim, çörəyin içini barmaqlarımla əzişdirdim.
Mən bu qəribə hərəkətləri edəndə Arif ağa peyma-nəni əlinə alıb, “Eşq olsun!” – deyərək rakıdan üç qur-tum içdi. Belə olanda veriləcək cavabı artıq bilirdim. Əh-məd baba iləgörüş zamanı qurulan süfrələrdə bu sözü də-fələrlə eşitmişdim. Cavabı bilirdim, amma o sözü deyə bilmirdim. Yox, unutmamışdım. Sadəcə dilimə yaraşdır-mırdım. Sevirdim, çox gözəl bir cavab idi. Amma mənim dilimdə gülünc alınardı. Görəsən, bu sözü deməliyəmmi? Yenə də peymanəni dodaqlarıma aparanda özümdən asılı olmadan o iki sözü pıçıldadım:
− Nur olsun!
Arif ağa gülümsədi, güldü, hətta belə demək müm-kündürsə, qəhqəhə çəkdi. Kürəyimə sərt bir şəkildə, an-caq dostcasına vuraraq:
− Afərin, Sarı, bax belə,… – dedi.
Mən başımı önə əydim. Arif ağanın isə dili açılmışdı:
–Bilirsən, Sarı, başımıza bəla olmusan. Sənin ucba-tından ailəmizdə səliqə-səhman qalmayıb. İndi bilmirik ki, neyləyək?!
Конец ознакомительного фрагмента.
Текст предоставлен ООО «ЛитРес».
Прочитайте