İnsan, xarabalıqlar arasında bir tanrıdır.
MİRANDA KANİUK`a
İnsan, xarabalar arasında bir tanrıdır.
1. Təlxək
Qadın incə barmaqlarıyla qapını tıqqıldadır. Geriyə toplanmış saçları gümüş rəngində, üzüsə ipək kimidir. Əynində güllü yay paltarı var – təzə alındığı bəllidir. İndicə köhnə bir fotoşəkildən çıxıbmış kimi görünür. “Adam, Adam!” deyə səslənir və “Cənab Steyn” deyə o saat düzəldir. “Vaxt çatıb, Adam… Çox üzgünəm”, deyə sözü gəvələyərək əlavə edir. Pansion sahibəsi həqiqətən də çox üzgündür.
Göyümtül damarları görünən incə əlləriylə boğazını sıxır və bir an huşu gedəcəkmiş kimi görünür, boğaraq öldürən qatilin qurbanıdır sanki. Hələ dünən havasızlıqdan öləcəkdi, amma indi günəşi və bu qapını salamlayır; qəlbiysə ilk görüşə çıxan gənc qızınkı kimi döyünür, bircə sehirli sözə görə qatilini qürurla salamlamağa hazırdır. Bir az öncə, hələ tam gözünü açmamışkən, hələ yarıyuxuluykən səhər çox gözəl görünmüşdü. Amma tamam ayılandan sonra yanıldığını anladı. İndiysə boynuna toxunur və səhərə nifrət edir, qısa bir vaxt içində öz aqibətinin bəlli olacağını bilir.
Adam bir saat öncə yuxudan oyanmağına baxmayaraq hələ də özünü yatıbmış kimi aparır, gözlərini bağlayarsa heç kim tərəfindən görünməyəcəyini fərz edən uşaq kimi. Ancaq göz qapaqları bir az aralıdır, buna görə divarda oynayan maşın kölgələrinin hərəkətini görür. Yarıaçıq kipriklərinin arasından özünü solğun divar kağızının üstünə dağılmış görür. Divardakı çiçəklərin arasında minlərlə öz surəti var. Ev sahibi indi boynunu ovuşdurur yəqin ki. Onun o uzanmış və yupyumşaq əlləriylə boynunu sığalladığını hiss edir. Dünənki gecəyə görə narahat deyil, qadının boynunun dünyada lazımsız yerə durduğu üçün də. Adam xoşbəxtliyi əldə etməyi bilir, bunun necə edildiyini də bilir. Sonun gələcəyini də anlayır. Yəni hər şeyin sonu olmalıdır. Tanrı da mənim qədər qərarlı deyil, deyə düşünür.
Bayırda sidr ağacları divar boyunca düzülüb, ara-sıra qaraltıları sezilir. Elə bil ağaclar üzür, onun otağınacan üzüb sonra yoxa çıxırlar. Xanım Edelsonun qapının o tərəfindən gələn səsiylə, öz-özünə yavaşcadan fısıldayan səsiylə gözlərini açır. Qadının qəlbindəki düşüncələri belə duyur.
Adam yuxudan təzə oyanmış biri kimi durub geyinməyə başlayır. Ayağa duranda İnkvizisiya məhkəməsi sədrinin papağına oxşayan uzun sərv ağacını görə bilir. Gecə yuxusuna ocaqda yandırma cəzası girib. İsrailə köçəndən bəri nədənsə öz həyatındakı olayları heç görmür, onun yerinə taleyləri özününküylə çox az oxşar olan adamlar, əsrlər öncəsi baş verən hadisələrə aid yuxular görür. Gecələr öz həyatı izləmə altındadır; amma yuxusunda xalqın izlədiyi böyük ocaqları görür. Dünən gecə İnkvizisiya məhkəmə sədri hansısa kitabı yandırırdı. Adam həmin kitabı Fausta oxşatmışdı. Kitabın həqiqətən yanmalı olduğunu hiss etsə də bu iş incitmişdi onu. O qara papaqlı İnkvizisiya məhkəmə sədri adına yaraşan bir iş görsə də yandırdığı Faust idi hər halda.
Gün adi bir basqın kimi başlayır. Səslər küçədən otağına dırmanır. Təlaşla şəhər mərkəzinə şütüyən maşınların səsi süd şüşələrinin cingiltisinə qarışır. Birisi: “Xanım Epsteyn, qəzetiniz!” deyə qışqırır. Sonra bükülmüş qəzet havada uçub qapının ağzına düşür, elə bu an küçənin tinində bir uşağın fəryadı yüksəlir. Adam qapının dalından ev sahibəsinin nəfəs səsini eşidir. Qadının bu dəqiqə qapı deşiyindən baxdığına əmindir. Yaş üzünü kranları qışqırıb guruldayan köhnə dəbli balaca hamamın qırağına söykədib qapıya tərəf səslənir: “Günəşin üzü zil qaradır Ruti və buludlar ürək bulandırır”.
Qadın qızarır; yazığın açar deşiyinə yaxınlaşdırdığı başı qapıya dəyir. Adamı gülmək tutur, amma xanım Edelsona qarşı münasibəti dəyişdirməlidir; buna görə gülüşünü güclə saxlayır.
“Adam, doğrudan nə düşünürsən?” Xanım Edelson almanca soruşur.
“Heç nə, Ruti, sadəcə görəsən bu gün də yaraşıqlıyam deyə maraqlanmışdım”.
“Yaraşıqlısan, Adam”. Və solğun fotodan çıxmış qadın təkrar qızarır.
Yuyunub qurtaranda bir ara sakitlik olur. Sonra xanım Edelson nəsə danışır bir az.
Adam köynəyini gümüş dəstəli fırçayla fırçalayarkən qadın bir az utanaraq “Səhərin gözü açılmamış romantikləşdik bir az” deyir. Adam ev sahibəsinin almanca danışmağından, öz diliylə desək “sizi təpələrin başına çıxarıb sonra qamçıyla döyən” bu dildən xoşu gəlir.
Ruti cavanlığında öyrəndiyi almancanı danışır hələ də. Adam İsrailə gələndən bəri, son iyirmi ildə dəyişmədən qalmış bu dillə tanışlığını təzələmişdi. Ruti danışanda köhnə bir kitabın, köhnə bir kitabxananın, ana babasının evindəki hansısa şəklin sirli gözəlliyini görürdü. Pansiyon sahibəsinin sözlərində anasının, Franz-Cozef əminin və atasının səslərini eşidirdi.
Ancaq bu zərif, yaşlı qadının bədənindən şikayətçiydi. Uşaq doğmaq yaşını keçmiş bu qadının bədəni necə olub ki, cavanlıq gözəlliyini, qüsursuz dərini qoruyub saxlaya bilmişdi? Bu necə mümkündü?
“Neçə yaşın var, Ruti?” deyə birdən qışqırır.
“Əlli, Adam. Gülmə, amma bu gün düz əlli yaşım tamam oldu”.
“Glükauf!” deyib başını əlüzyuyana əyir. Sırtıqlığa bax! Amma şairanə özgürlüklə təbii ki! Bakirə qız qədər gözəldir. Alışıb yanan bir bədən, geriyə toplanmış gümüşü saçlar… Qabağında çılpaq dayananda Adam gözlərini ondan çəkə bilməmişdi. Bədəninin heç bir yerində bircə qırış da yoxdur. Əyər-əksiksiz! Elə bil qadının bədəni illər öncə donub və indi birdən-birə yenə canlanıb…
Amma Adam indi tələsir. Gözəl mavi köynəyini geyinir, pencəyini düzəldir, üstünə Von Hamdunqun emblemi həkk olunmuş qızıl düymələrini parıldadır. Berlindəki gözəl evi Adama miras qalan həmin Von Hamdunq. Berlində A.N.Fişer tərəfindən tikilmiş, kənarı azacıq yuxarı əyilmiş qara şlyapasını başına qoyur; artıq hazırdır. Qapını açanda xanım Edelson tarazlığını itirir. Açar deşiyindən baxdığı üçün geri çəkilməyə imkan tapmamışdı və qapı açılanda ona dəymişdi. Büzülmüş dodaqlarından xəfif bir ufultu çıxır. Adam gülümsəyir: “Mənim ipək corablı qadınım belə qışqırır?” Və o kübar, kəskin, nüfuzedici baxışı qadının incə boynuna dikilib qalır.
Qu quşu deyir özlüyündə. Onun boynunda bu səhərin açıqlamasını görür. Onun boynunda özünün alçaldılmağını görür. Onu da bilir ki, günahı başqasının boynuna atmaq olmaz. Düşdüyü bütün quyuları özü qazmış adamam mən. Nə üçünsə bir az rahatlanmış kimi olur.
“Hazırsan, Adam?”
Qadının qabağında əyilir. Onu vals oynamağa dəvət edir. Qadınsa ona deyib-deməmək, harada olduqlarını yadına salıb-salmamaq haqqında götür-qoy edir. Ancaq unutmaq və bu mövzuda qalmamaq qərarına gəlir.
“Yaxşı, gedək” Adam deyir. Fəqət qadın ürəyində çalınmağa başlayan yumşaq musiqinin ortasında, rəqs hərəkətlərinə başlamaq istəyərkən üzbəüz evdən Golsteyn ailəsinin yəmənli qulluqçusunun səsini eşidir. Qulluqçu qışqırır: “Culi, Metti, tez olun, məktəbə!” Ruti qolunu qaldırıb Adamın qoluna girməyini gözləyir; sonra da koridor boyunca ona yol göstərir.
“Gedək”.
Qadın gülümsəməyini saxlaya bilmir və Adam bədəninin ağırlığını verib azacıq önə keçir; bir neçə saniyə sonra yol