Əgər gənclik istehza etmir, nifrət etmirsə, həmişə keçmişin səhvlərini düzəltməyə can atır.
Belə olmalıdır.
Ancaq hər halda… Qoy axtarsın, lakin azmasın, qoy zirvələrə hücum etsin, ancaq əzilməsin, qoy kökündən qopsun, amma yaralanmasın, qoy vuruşsun, yalnız ehtiyatla – üsulluca.
O deyəcək:
– Ancaq mən başqa cür fikirləşirəm. Mənə qəyyumluq etmək yetər.
– Deməli, mənə inanmırsan? Deməli, sənə gərək deyiləm? Mənim sevgimdən sıxılırsan? Ehtiyatsız uşaq. Yazıq, həyatı bilməyən. Nankor!
6. NANKOR
Məgər işıq saçdığına görə yer günəşə, toxum böyüdüyünə görə ağac torpağa təşəkkür edir? Məgər bülbül nə vaxtsa onu bədəni ilə qızdırdığına görə öz cəh-cəhlərini anasına həsr edir? Özün valideynlərindən aldığını uşağına verirsən, yoxsa faizləri diqqətlə nəzərə alaraq və hesablayaraq, müəyyən müddətə borc verirsən?
Məgər sevgi ödənişli xidmətdir?
“Qarğa dəli kimi vurnuxur, az qala, oğlanın çiyninə oturur, dimdiyilə onun dəyənəyini dəlir, onun üstündən asılır və başını çəkic kimi kötüyə döyür, xırda budaqları qoparır və xırıltı ilə, ağır-ağır, quru-quru və ümidsizliklə qarıldayır. Oğlan balaları tullayanda qarğa sürünən qanadları ilə torpağın üstünə atılır, dimdiyini aralayır, qarıldamaq istəyir – ancaq səsi yoxdur və yenə ağlını itirmiş və gülünc halda oğlanın ayaqları yanında qanadlarını çalır və tullanır… Bütün balaları öldürüləndə ağaca uçur, boş yuvaları axtarır və onlar üzərində hərlənərək, öz dərdini çəkir”. (Jeromski).
Ana məhəbbəti təbiət hadisəsidir. Adamlar onu özlərinə məxsus şəkildə dəyişmişlər. Bəzi mədəniyyətlərin daşıyıcıları istisna olunmaqla, bütün dünya körpəni öldürmə praktikasına malikdir. On iki uşağı ola biləcək, amma iki uşağı olan ər-arvad aralarında, ola bilsin, məhz yeganə, “onların uşağı” olan doğulmamış on uşağı öldürmüşlər. Bəlkə doğulmayanların arasındakı ən əzizini öldürmüşlər?
Bəs nə etməli?
Böyütməli. Olmayanları deyil, doğulmuş və yaşayacaq uşaqları.
Qeyri-yetkinliyin özünəinamı. Doğulmalı olan uşaqlar barəsində haqq-hesab və qayğının zəruri olduğunu uzun müddət anlamaq istəmədim. Məhkum Polşanın təəbəsi olaraq mən, uşaqlarla birlikdə məktəblərin, iş yerlərinin, xəstəxanaların, mədəni həyat şəraitinin də doğulmalı olduğunu biganə şəkildə nəzərdən qaçırmışdım. İndi düşüncəsiz məhsuldarlığı şər və yüngülxasiyyətlilik kimi qəbul edirəm. İndi yevgenika (insan nəslini bioloji yolla yaxşılaşdırmaq haqqında nəzəriyyə – tərc.) və demoqrafik siyasətin diqtə etdiyi yeni hüququn yaranması ərəfəsində olduğumuz mümkündür.
7. O, SAĞLAMDIRMI?
Hələ onun özbaşına olduğuna bu dərəcədə vərdiş edilməyib. Axı hələ lap bu yaxınlarda ikiləşmiş həyatlarında ona görə qorxu qismən özünə görə də qorxu idi.
Qadın bu vaxtın qurtarmasını necə arzu edir, bu nəhs dəqiqənin geridə qalmasını necə də istəyirdi. Bu vaxt keçən kimi bütün qorxu və narahatlığın dağılacağını fikirləşirdi.
Bəs indi?
Qəribə şeydir: əvvəl körpə onun daxilində idi, daha çox ona məxsus idi. Qadın onun təhlükəsizliyinə daha arxayın idi, onu daha yaxşı başa düşürdü. Onun barəsində hər şeyi bildiyini, hər şeyi bacaracağını güman edirdi. Özgə – peşəkar, ödənişli, təcrübəli əllər onun üzərindəki qəyyumluğu qəbul edəndən və özü ikinci plana keçəndən bəri qadın rahatlığını itirib.
Artıq dünya onu qadının əlindən alır.
Uzun yuxusuzluq saatlarında istər-istəməz bir çox suallar meydana çıxır: ona nə verdim, necə bəslədim, necə qorudum?
Sağlamdırmı? Niyə ağlayır?
Niyə arıqdır? Nədən pis əmir? Yatmır? Bu qədər çox yatır? Niyə başı böyükdür? Ayaqları əyritəhərdir? Yumruqları sıxılıb? Dərisi qırmızıdır? Burnunun üstündə ağ sızanaq var? Nədən çəp baxır, hıçqırır, asqırır, boğulur, niyə səsi batıb?
Belə də olmalıdırmı? Bəlkə nəyisə qadından gizlədirlər?
O yeni doğulmuş, bu qədər köməksiz, küçədə və bağda rastlaşdığı xırda və dişsiz körpələrdən heç birinə bənzəməyən öz canının bir parçası olan varlığa baxır.
Doğrudanmı, onun körpəsi üç-dörd aydan sonra, həqiqətən, onun kimi olacaq?
Bəlkə onlar səhv edirlər? Bəlkə təhlükəni hiss etmirlər? Ana həkimi inamsızlıqla dinləyir, onu gözlərindən, alnındakı qırışlardan öyrənir, çiyinlərini çəkməsinə, qaşlarını qaldırmasına əsasən ona hər şeyi danışıb-danışmadığını, tərəddüd edib-etmədiyini, qədərincə diqqətli olub-olmadığını tapmağa çalışır.
8. – ”BƏS SƏNIN KÖRPƏN GÖZƏLDIRMI?”
– “MƏNIM ÜÇÜN FƏRQI YOXDUR”
Səmimi olmayan analar tərbiyəyə olan münasibətlərinin ciddiliyini göstərmək istəyərək, belə cavab verirlər.
Bununla belə, gözəllik, cazibə, qamət, xoş səs – körpənə bağışladığın kapitaldır və sağlamlıqla ağıl kimi, onun həyat yolundakı hərəkətini yüngülləşdirir. Digər keyfiyyətlər olmadıqda, gözəlliyin əhəmiyyətini şişirtmək lazım deyil, o, ziyan gətirə bilər. O səndən körpəyə daha böyük diqqət tələb edir.
Gözəl və kifir uşaqları müxtəlif cür tərbiyə etmək lazımdır. Uşağın iştirakı olmadan tərbiyənin mümkün olmadığı nisbətdə, gözəlliklə bağlı problemləri də utancaqlıqla ondan gizlətmək bir o qədər gərəkli deyil – məhz bu onu korlayır.
Gözəlliyə saxta biganəlik orta əsrlərin qalığıdır. Məgər çiçəyin, kəpənəyin, peyzajın gözəlliyinə həssas olan şəxs insan gözəlliyinə biganə qala bilərmi?
Uşaqdan onun gözəl olduğunu gizlətmək istəyirsən? Evdə onu əhatə edənlərdən heç kəs bunu ona deməsə də, küçədə, mağazada, bağçada, olduğu hər yerdəki yadlar bunu ona bildirəcəklər, böyüklər, yaxud yaşıdları səslənmə ilə, təbəssümlə, baxışla ona başa salacaqlar. Yaraşıqlı olmayan, çəlimsiz uşaqlara biganəlik də onda bu fikirləri doğuracaq. O, əlinin onun öz əli olduğunu və ondan istifadə etmək lazım gəldiyini başa düşdüyü kimi, gözəlliyin imtiyaz olduğunu da başa düşəcək.
Zəif uşaq normal inkişaf edə bilər, möhkəm də bədbəxt hadisənin qurbanı ola bilər. Gözəl uşaq da, beləcə, bədbəxt ola bilər, kifirlik, ifadəsizlik, nəzərə çarpmazlıq zirehi altındakı uşaq isə xoşbəxt həyat yaşaya bilər. Çünki sən həyatın istənilən əlavə üstünlüyü satın almaq, axtalamaq, yaxud oğurlamaq istədiyini yadda saxlamalısan, buna borclusan. Titrəyişlərin mində bir hissələrini nəzərə