Әшрәфҗанның иң нык ачуын китергәне Җиһаншаның атасы Әхмәтша су буып ясаган ике тегермән булды. Әле урыс патшасы ил башында утырганда ук, халыкны да ялламыйча, әзмәвердәй гәүдәле алты улы белән генә салган иде ул аларны. Атасының малы мирас булып Җиһаншага күчкәч, гомер бакый туйганчы тамагына ашамаган Әшрәфҗан буылып үләргә җитеште. Күмәк хуҗалыклар төзелә башлаганчы ук, авыл ярлылары белән берләшеп, тегермәннәрне Җиһаншадан тартып алдылар да бар халыкныкы иттеләр. Итүен иттеләр, тартырга ашлыгы гына калмады, бар җитештергән, җыелып, дәүләт амбарларына акты.
Тегермәннәр әкренләп таралды, каралмады, буалар саекты, юньләп буылмады да. Инде ашлыкның колхозга калдырылганы да урман артындагы ерак бер ар авылында тарттырыла башлады. Язгы баткагында да интектеләр, көзгесендә дә капчык өстенә капчык төягән атлар үр меналмый тилмерде, иллә мәгәр, тегермәннәрне генә рәтлик соң, дигән сүз ишетелмәде. Югарыдагыларга халыкны шулай тилмертү яхшырактыр, күрәсең, дип, үз-үзен тынычландырган кебек булса да, су буйларының карачкылары сыман утырган тегермәннәрен күргән саен, Җиһаншаның йөрәге сыкрады. Кирәкләре чыкмагае дипме, аларны сүтәргә ашыкмадылар, әмма авылда электр станциясе төзелгәч, бераз өстәрәк яңасы – утта эшләгәне калыккач, узган тарихның онытылмас хәтеренә ия тегермәннәрне шунда ук оныттылар.
Үз көчең, бигрәк тә кул көчең кергәнне йөрәктән сызып ташлап буламыни?! Күңеле боек көннәрдә су буйларында йөрсә, Җиһанша абзый, такталары куба башлаган, калын сайгаклардан ясалган ишекләре каерылып ташланган тегермәнгә кереп, бер кырда яткан, ашлык тартырга да өлгерми калган ташка утырып хәл ала. Ярыклардан кереп искән җил тавышына моңая, аталары рухын уйлый, дога кыла. Динне бозу булмаса, җаны бар кебек тегермәнне дә догасыннан калдырасы түгел мәгәр…
Салкын тегермән ташында озак утыра алмыйсың. Күз яшьләрен эчкә йотып, яңадан елга буйлап үз очларына кайтып китә ул. Тыкрыктан урамга күтәрелгәндә, иң калку урынга җиткәч, соң кат башын борып, Әхмәтшаның ишле гаиләсен мул табынлы, кулларын эшле иткән мәһабәт тегермәнгә карый. Күзен тагын яшь баса, йөрәген калтыравык ала…
Инде менә Җиһанша гаиләсен эт көненә калдырган Әшрәфҗан малае ишек төбендә утыра. Кем янына, ни дип килгән ул?!
– Ярар, кем, мур кыргыры, атың ни әле?
– Әшрәфҗан малае булам мин, Зиннәтулла. Әле менә бер хуттан дигәндәй, монда төшешли әтәйләргә дә сугылдым, күп итеп сәламнәрен күндерде.
– Сәлам күндерде, дисең инде алайса?! – Җиһанша, юк сакалын сыпыргандай итеп, күзләрен хәйләкәрләндереп, егетнең йөзенә карады. Сүрән ут яктысында ялтырап торган