– Hə, Haynz, gör nə edirsən. Gözün üstündə olsun. Bu kolliyə yaxşı bax!
– Baş üstə, ser, əlimdən gələni edəcəm.
– Gəl bir etmə!
Hersoq bunu deyib burnunun ucunda nəsə deyinərək getdi. O bir az məyus idi. Pristsillaya yeni aldığı gözəl iti göstərmək istəyirdi. Qız isə əvəzində adi bir köpək gördü. Nəvəsinin səsini eşitdi:
– Nə deyirsən?
– Deyirəm ki, o adam itini sizə niyə satdı?
Hersoq dayandı, qulağını qaşıdı:
– Düşünürəm ki, o mənim, həqiqətən də, itə görə bundan artıq pul verməyəcəyimi anladı. Vəssalam.
Baba ilə nəvə köhnə, böyük evə tərəf yollananda Haynz üzünü qəfəsdəki itə tutdu:
– Hünərin var yemə! Elə yeyəcəksən ki! Lazım gəlsə, yeməyi öz əlimlə ağzına dolduracam.
İtin heç tükü də tərpənmədi. Təkcə gözlərini qıymaqla kifayətləndi. Sanki adama “səni tanımaq belə istəmirəm” deyirdi.
Adam çoxdan çıxıb getmişdi, it isə günəşin altında hərəkətsiz uzanmışdı. Kölgələr uzananda o, könülsüz ayağa qalxdı, başını qaldırıb burnunu küləyə əks istiqamətə tutdu, qoxunu aldı. İstədiyini duymadığından yavaşca zingildədi. Sonra qəfəsboyu qabağa-dala gəzişməyə başladı, sanki qarovul çəkirdi.
O, it idi və bizim kimi düşünmürdü. Onun beyni və bədənində əvvəlcə qeyri-müəyyən istək baş qaldırdı. Getdikcə bu istək daha aydın oldu. Zaman duyğusu onun beyni və əzələlərinə təkan verdi.
Birdən nə istədiyi Lessiyə aydın oldu. İndi o bilirdi.
IV FƏSİL
Lessi evə qayıdır
Co Kerraklaf məktəb binasından çıxıb darvazadan bayıra ayağını basanda gözlərinə inanmadı. Oğlan yerində donub-qaldı, sonra bərkdən qışqırdı:
– Lessi! Lessi!
O özünü itə tərəf atdı, qabağında dizi üstə oturdu, barmaqlarını onun qalın tükləri arasına saldı, sığalladı.
Sonra ayağa qalxdı, sevincindən lap atılıb-düşməyə hazır idi. Oğlanla itin özlərini aparmaqları arasında qəribə bir təzad var idi. Oğlan xoşbəxtlikdən özünü itirmişdi, it isə sakitcə oturmuşdu. Təkcə quyruğunu oynatması onun da oğlanı görməkdən şad olduğunu göstərirdi. O sanki deyirdi:
“Belə həyəcanlanmağa nə gərək var? Mən bura gəlməliyəm və gəlmişəm. Burda nə var ki?”
– Lessi, getdik, – oğlan dedi.
O, küçə ilə qaçmağa başladı. İlk anlarda itin burada necə peyda olduğu barədə düşünmədi. Ancaq bunun qəribə olduğu, nəhayət, ona çatanda bu fikri özündən uzaqlaşdırdı.
Belə qəribə bir hadisənin nə üçün baş verdiyini soruşmaq lazım deyil, əsas odur ki, o baş verib.
Ancaq həyəcan yatmaq bilmirdi. Bəlkə, atası iti geri alıb? Bəlkə də belədir!
O, Yuxarı küçə ilə qaçırdı, onun həyəcanı sanki, nəhayət, Lessiyə də keçmişdi. O da oğlanın yanı ilə qaçırdı.
Əmək birjasına çatanda Co sürətini azaltdı və elə bu vaxt onu bir kişi səsi çağırdı:
– Ey, oğlan, sən öz itini haradan tapmısan?
– Mən baxdım, bir də gördüm məktəb darvazasının qabağında oturub, – Co cavab verdi.
Amma indi o, həqiqəti bilir. Deməli, atası iti geri almayıb. Belə olsaydı, bunu artıq hamı bilərdi. Qrinol-Bric kimi qəsəbələrdə hamı hər şeyi bilir. Deməli, Lessi qaçıb! Belə de!
Co Kerraklaf artıq sevinə-sevinə qaçmırdı. İndi o, yavaş-yavaş, fikir içində evlərinə tərəf gedirdi. Qapıya çatanda arxaya döndü və qəmli şəkildə itə baxdı.
– Dayan, Lessi. Gəl dur yanımda.
Oğlan fikirli halda qapının ağzında dayanmışdı. O, üzündəki ifadəni gizlədib içəri keçdi:
– Ana, sürprizim var: Lessi qayıdıb.
O, anasının ona baxdığını, ocağın qabağında oturan atasının başını qaldırdığını, evə girəndən sonra ikisinin də nəzərlərinin onun ayaqlarına qısılmış itə yönəldiyini gördü. Onlar baxır, heç nə demirdilər.
Kolli sanki onların nə üçün susduğunu anladı, təqsirkar olduqlarını hiss edən bütün itlər kimi başını aşağı saldı. Ocağın yanında yerə salınan xalçaya yaxınlaşıb quyruğunu buladı, sanki günahının bağışlanmasını istədi.
Amma onu sanki bağışlamaq istəmirdilər, kişi gözünü ondan çəkib ocağa zillədi. Beləliklə, o, iti görməzliyə vurdu.
İt yumaq kimi yumulub xalçaya elə uzandı ki, bədəni kişinin ayağına dəydi. Kişi ayağını çəkdi.
İlk hərəkətə gələn qadın oldu. O, əllərini yanına qoyub dərindən bir ah çəkdi. Co ona baxıb ümidlə dilləndi:
– Məktəbdən çıxdım, bir də görürəm həmişəki yerində oturub məni gözləyir. Məni görəndə elə sevindi ki! Quyruğunu bulamağa başladı. Hiss etdim ki, hamımız üçün darıxıb. Fikirləşdim evə gətirim və biz…
– Yox.
Anası bərkdən qışqırıb onun sözünü kəsdi.
– Axı o, evə qayıdıb, ana! Biz onu gizlədə bilərik. Onların xəbəri də olmaz. Deyərik ki, onu görməmişik, onlar da…
– Yox! – anası təkrar etdi. Hirsli-hirsli süfrə açmağa başladı. – İtlər, itlər! Onların adı gələndə ürəyim bulanır. Evdə it istəmirəm. Biz onu satmışıq, vəssalam. Gözümün qabağından nə qədər tez rədd olsa, bir o qədər yaxşıdır. Apar onu buradan. Tələs, yoxsa bir də gördün Haynz qaçıb gəldi.
Anasından əlini üzən Co üzünü atasına tərəf çevirdi. Atası elə bil heç nə eşitmirdi; sakitcə oturmuşdu. Oğlan beynində yeni dəlillər axtarırdı. Ən yaxşı dəlili elə Lessi özü tapdı. O ayağa qalxıb kişiyə yaxınlaşdı və burnunu onun əlləri arasına soxmaq istədi. Amma kişi əlini çəkib ocağa daha da diqqətlə baxmağa başladı.
– Ata, heç olmasa, onunla salamlaş. Axı onun heç bir günahı yoxdur və evə gəldiyinə sevinir. Tumarla onu! – Co atasına dedi.
Kişi özünü elə apardı ki, elə bil heç nə eşitmədi.
– Orada, hersoqgildə, görünür, onun qayğısına qalan yoxdur. Onlar nə bilirlər iti necə yedizdirmək lazımdır. Tükünə bir bax. Gör nə günə düşüb, düz demirəm? Necə düşünürsən, içdiyi suya bir az kətan toxumu qarışdırsaq, köməyi olar? Tükü parlasın deyə mən belə edərdim. Bəs sən? – Co atasından əl çəkmirdi.
Conun atası gözünü ocaqdan çəkmədən sakitcə başı ilə təsdiqləməyə başladı. Missis Kerraklaf oğlunun nə etmək istədiyini anladı:
– Buna