– Ә мәчетләр, фән йортлары, мәдрәсәләр, – диде вәзир Тимбай, ашыга төшеп.
Илһам хан, көлемсерәп, ханбикәсенә ым какты, янәсе, күр әле бу илчене, ничекләр кыю сөйләшә.
– Атларга куела торган туплар булса, без сезгә бу коралны бирә алабыз, – диде илче.
– Без бу хакта уйлап карарбыз, илче.
– Сезнең кан дошманыгыз без түгел, хан, күршегез урыслар. Без – монголлар, гадәттә, яман күршедән котылу җаен карыйбыз.
– Хак әйтәсез, илче, без урыс күршеләр белән гелән тату яшәмибез, ләкин, Аллага шөкер, бер-беребезнең дәүләт нигезенә кизәнгәнебез дә юк. Ә сез бит ил-ил кырып киләсез…
– Без, хан, ирекле рәвештә кушылган ханнарга аеруча хөрмәт күрсәтәбез.
– Әйе, күрсәтәсез, ишетеп торабыз.
– Безнең сәүдәгәрләрне борып җибәргән очраклар да күп булды. Шул хәлне дә тәгаенләп сөйләшсәк иде, хан хәзрәтләре. Олуг хан Үгәдәй бер дә канәгать түгел. Күршегез буларак олуг хан сездән җавап көтә.
– Һәр хан үз иленә, үз җиренә, үз халкына ия, илче. Сез миңа җиткерәсен җиткердегез, мин дә әйтәсен әйттем кебек.
– Олуг ханга мин шулай дип җиткерермен, хан хәзрәтләре.
– Сәүдә юлына шалтылар бина итүгә мин каршы түгел, әмма корал алышу булмастыр, ә инде сәүдә итү, әйтик, мал-туар һәм товар белән – рәхим итәсез, базар капкаларыбыз ачык булыр, – диде Илһам хан һәм, илчеләр белән сүзе бетүен аңлатып, кулы белән, алыгыз боларны дигәндәй, ишарә ясады.
Илчеләр чыгып китте, Илһам хан вәзиренә бакты һәм:
– Монголлар белән дуслашу юк. Бу халык безнең беренче дошманыбызга әверелде. Сак бул, вәзир, барысын да энә күзеннән уздыр. Бүген үк абам әмир Хаҗига чапкының җибәр, килсен әле, киңәшәсем бар. Нык сакласын Шайтан каласын, бу имансызлардан барысын да көтәргә була.
– Туп сере әмир Хаҗида, хан хәзрәтләре. Ул моңа бармас.
– Сакланганны саклармын, дигән Аллаһы, вәзирем. Шуңа дәштерүем абамны. Аллага шөкер, без аның белән татулаштык, бер-беребезне аңлый башладык кебек. Сүбәдәй баһадир һаман безнең чик буйларында җәйли, әллә соң һаман хатыны Карлыгач белән угланы Ташбайны оныта алмыймы, вәзир?
– Ташбай углан – хан оныгы Хансөяр кулында йөзбаш, тупчылар йөзбашы.
– Менә шул-шул, вәзирем. Ә ул беләме икән соң үзенең Сүбәдәй угланы икәнен?
– Менә анысы миңа караңгыдыр, хан хәзрәтләре.
– Тупчыларның бөтенесен дә Артык баһадир кулына бирү кирәк булыр, вәзир. Әйе, угланы Ташбайны да. Хан оныгы Хансөяр генә түгел, атасы да күз-колак булсын егеткә.
– Сезгә нәмәгълүмдер, күрәсең, хан хәзрәтләре, Ташбай углан күптән түгел монголларны куды, бөтен олау байлыкларын, көтүләрен, хатын-кызларын әсир итеп алып кайтты. Шунда аңа бер әсир: «Синең атаң Сүбәдәй баһадир, ә син безне әсир иттең, яугирләребезне туздырдың», – дип әйткән, имеш. Мин ул әсирне кылычтан уздырттым, иллә әйтүе хакмы – белмим.
– Димәк, Ташбай углан атасының кем булуын бераз абайлый.
– Хак Тәгалә, шулайдыр, хан хәзрәтләре.
Илһам хан бертын уйланып