Менә шундый уңган, булган милләттәшләребез яшәгән Солоуханың юбилее тантанасы уңаеннан туган авылларына Россиянең төрле төбәкләреннән – Омск, Красноярск, Новосибирск, Лесосибирск һәм тирә-күрше авылларда яшәүче авылдашлар җыелды. Иң беренче итеп 1941–1945 елларда Бөек Ватан сугышында катнашучылар хөрмәтенә мемориаль һәйкәл ачылу тантанасы узды. Аны салуда башлап йөргән кеше – шушы авылда туган, бүгенге көндә Красноярскида яшәүче Вәгыйз Фәйзуллин. Әлбәттә, бу изге эштә аңа авылдашлары, башка мәрхәмәтле егетләр дә ярдәм иткән. Солоухадан сугышка 92 кеше киткән, шуларның 47 се кире әйләнеп кайтмаган. Алар рухына бөтен авыл халкы җыелып намаз укыды, дога кылды. Бәйрәмгә җыелганнарны крайның мөфтие Гаяз хәзрәт тә сәламләде. Бүгенге көндә авылда исән-сау булган бердәнбер ветеран – туксан яшьлек Ислам абый Зарипов. Ул фронтка сугыш башлануга – 1941 елда ук китә. Шул китүдән туган авылына 1950 елда гына әйләнеп кайта. 1953 елда авылның Гөлбикә исемле бер чибәре белән гаилә корып җибәрә. Менә илле җиде ел алар иңне иңгә куеп гомер итәләр. Дүрт бала тәрбияләп үстергәннәр. Ислам абый үзе гомер буе умартачы булып эшләгән. «Үз гомеремдә аракы эчмәдем, тәмәке тартмадым», – ди. Җыелган халык алдында чыгыш ясап, авылны таркатмый-бетерми яшәткән авылдашларына ул чын күңеленнән рәхмәт әйтте. Шуннан соң Солоуха авылы халкы һәйкәл кырыена агач утыртты. Бәйрәмдә Бөтендөнья татар конгрессы Башкарма комитеты рәисе, Татарстанның Дәүләт Советы депутаты Ринат Закировның котлавы да яңгырады. Авыл халкын бәйрәмнәре белән тәбрикләргә Красноярск краеның авыл хуҗалыгы һәм азык-төлек министры урынбасары Александр Походин, Пиров районы башлыгы Александр Евсеев, край думасы депутатлары да килгән иде. Тантана котлау, җыр-бию белән бергә үрелеп барды. Әлеге авыл, биредә яшәүче татарлар турында «Халкым минем» тапшыруына да сюжетлар ясалды. Ул «Татарстан – Яңа гасыр» телевидениесе аша тамашачыларга күрсәтеләчәк.
УРМАЙ БИЗӘКЛӘРЕ
Бу юлы килүемдә мин Урмай авылы турында бик матур бер риваять ишеттем. Имеш, моннан 500–600 еллар элек Урмай тирәсенә аккошлар очып килә торган була. Аккош – ак каз – Урмай авылының символы. Аңа табыну бүген дә бернигә дә карамыйча яшәп килә, шул ук вакытта беркем дә Урмай халкына «бу мөселманча түгел» дип әйтергә булдыра алмый. Ул – биредәге татарларның йоласы, гореф-гадәте. «Төнге каз бәйрәме» (алар аны үзләренчә, барям, диләр) күп нәселләрдә үтә. Иң мөһиме шунда: төнге бәйрәм турында беркем дә кычкырып сөйләми, ата-баба йоласын ихтирам итеп, тиешле тәртибендә туганнары белән җыелып төгәл үти генә.
Бүгенге көндә Аккош нәселенең турыдан-туры дәвамчысы булган Минзәйнәп абыстай шундый риваять сөйли. Риваять Болгар ханының Рабига исемле кызы белән бәйләнгән.
– Болгар