Илдә үтәрбез Вөҗдан, Тел кушканын:
Әлифбабыз да латинга кайтыр, шәт,
Шул имлада дөнья иңлик, дусларым.
Бу шигырьдә Роберт Миңнуллин әйткән оптимизм, милли намус һәм шагыйранә каһарман ихтыяр бөркелеп тора.
Шигъриятнең үз тормышына кагылышлы уйлар һәм гыйбрәтле идеяләр олы шагыйрьләр мисалында бәян ителә:
Ялгыз булганмы Тукай? Юк, бәхеткә…
Казанда таянган Фатих, Сәгыйтькә…
Гаязга дәшкән: «Кайтчы!» – дип. Сыйган бит
Берьюлы ничә арыслан тәхеткә!
Татар теленә хәтәр тукынулар барганда бу телнең яшәүчәнлеген данлап аваз биргән батыр Наҗар Нәҗми вафаты һәр татарны тетрәндергән кебек, Гаташны да тирән кайгыга сала. Бөек шагыйрьнең дөньядан китүенә ул шулай уфтана:
Кайгыда җан… Ил кайгысы ул: Наҗар…
Китте олуг шагыйрь – күңелләргә Яр,
Уфада яшәп, Казан! дип янган дус…
«Татар теле» дип кем янар, кем язар?!
Шагыйрь Башкортстан белән даими элемтәдә яши. Анда аның рухташ шагыйрьләре каләменә терәк булып иҗат итә. Әмма алар да, күңелләрдә тирән әрнү калдырып, фанилыктан бакыйлыкка күчүчән. Менә Гаташның да, барыбызның да яраткан шагыйре Әнгам Атнабай да китеп барды. Гаташ аңа багышланган робагыенда болай ди:
Ә Уфамда кумир – Атнабай иде;
Дуслыкта – Ай, шәкертләргә бай иде.
«Иде» дим… Аһ «кабатланмас канат – дус
Вафат!» диеп, җан өзәр хәбәр килде.
Рәдиф робагыйлар өлкәсендә үтә тәвәккәл тәҗрибәләр ясый. Гомердә булмаганны, шушы җитди һәм кырыс жанрга ул юмор йөге дә салып карый. Гәрәй Рәхимгә ул шундый шигырь белән эндәшә:
Уртак дус дигән Гөргери – Г. Рәхим!
Кабул итмәсәң язганым, ни әйтим!
Чукынып китим, хисләрем саф, ихлас…
Дәш ошатсаң: – И Хак! Рахмән-ир-рахим!
Гәрәй Рәхим, безнең яраткан шагыйребез, үзе юмор остасы, керәшен егете. Гаташ татарлардагы каргану формуласын ала да Гәрәйгә «бисмилла» формуласын тәкъдим итә. Бу – бер-берсен яхшы аңлаган иҗатташ дусларның яратып шаяруы.
Шаян робагыйлар аның мәхәббәт лирикасына да килеп керә:
Әйт, нигә соң һаман Бүләр ягына
Омтыла җан, Көрнәлене сагына?
Керәм дип анда, бер гүзәл багына,
Юлыксаң, җыр, мишәрләр таягына?!
Әмма шагыйрь робагыйның җитди жанр булуын беркайчан да онытмый. Кайбер елны ул тулысынча шул жанр әсирлегендә үткәрә:
Робагый! дип күңел куйдым быел мин.
Дүрт юл кысасында булдым быел мин.
Чит күрмәс, дим, Иранның иркә гөле!
Рухына күп дога кылдым быел мин!
Шагыйрьнең мәхәббәт лирикасы газәлләрдә төрле яклап һәм тулы чагыла. Аның ихласлыгы һәм остазлары мәктәбен тирән үзләштерүе газәл жанрында гыйшык кайнарлыгын, җан юмартлыгын, гомумән рухани дөньясын сәнгатьчә нәфис һәм бай итеп ачарга мөмкинлек бирә. Остазлар дигәннән, әлбәттә, беренче һәм төп остаз ул – Хафиз. Гомерен газәлгә багышлаган бу бөек фарсы шагыйре – әлеге жанрның иң күренекле классигы.
Гаташ газәлләрендә яктыртылган реальлек ул –