Биредә сүзне янә шагыйрьнең күренекле каләмдәшләренә биреп карыйк. Бу уңайдан Роберт Миңнуллин менә нәрсә ди: «Укучыга, бигрәк тә яшьләргә, Рәдифнең мәхәббәт шигырьләре ошый төшә. Оптимист җанлы, беркадәр сентименталь шагыйрь мәхәббәткә олылап карый. Иң мөһиме, мәхәббәт турында яза белә».
Иҗатта тулысынча шәрекъ шигъри дөньясына килү – Гаташның аңлы гамәле. Аның менә бу робагые шушы юнәлештәге шигъриятенә программ кереш була ала:
Ни генә әйтмә, Гаребтән җан гарык!
Аннан алган калып-өслүбем ярык…
Шуңа гел Хәйям! дим; кайтам Тукайга…
Кайтам, димәк, үзебезгә: без – Шәрекъ!
Робагый кебек шигъри тулпарны бөек Хәйям Яр янына яки сакый тарафына җилдерер өчен генә иярләмәгән, ул Галәмне иңләр өчен, гарешкә ирешеп, илаһият белән гәпләшер өчен иярләгән. Яшәү-үлем турында уйланыр өчен, үзенең Галәмдәге урынын төшенү өчен һәм үзенә гадел гыйбрәтләр алыр өчен күләм, киңлек җәһәтеннән үтә кысан, әмма мәгънә җәһәтеннән төпсез, тирән шушы шәкелне сайлаган. Ә безнең Рәдиф робагыйларында әлеге сыйфатлар бармы соң? Беренчедән, Рәдиф – Хәйямнан ким дигәндә мең ел соңрак иҗат итүче шагыйрь. «Яшәү-үлем» дигәндә, ул – дөнья агышын мистикасыз һәм илаһияткә рәнҗүсез кабул итүче реалист. Аның Хәйям белән уртаклыгы гали төшенчәләр белән эш итүендә, Яр сурәтен сәмави биеклеккә күтәрүендә чагыла. Бу – мәхәббәт хисен чиксез олылау дигән сүз. Табигый ки, дуслык төшенчәсенә дә ул изге итеп карый. Аңарда сурәт-өлгеләр дә бөек:
Яр данлаган Хафизны кызганган бер —
Ярлы санап, аяган Аксак Тимер…
Хафиз җыры ничә җанны баеткан! —
Синең байлык кайда? Сөйлә, җиһангир!
Гашыйк шагыйрь хәле беркайчан да җиңел булмаган. Гаташ үз хәлен легенда каһарманы мисалы аша төшендерә.
Әйтсен сеңлең: – Гаташ ничә яшендә?
Карт түгелдер, дулкын кара чәче дә…
Җавап бир: – Чын Нух гомере – җанында!
Йосыф аһы хисендә – күз яшендә!
Шәрекъ шигырьләрендә шагыйрь гыйшкы газаплар булып яктыртыла. Рәдифтә дә мондый яктыртылыш күп. Ул аның беркем дә җырламаган ракурсларын таба. Алар татар шигыре өчен көтелмәгән яңалык булып яңгырый:
Сизәм: күңелдә урыныңны зур иттем!
Җирән чәчне, күр, илаһи нур иттем!
– Лаек түгел мин моңа… – дигәнең юк,
Мактый торгач, ахры, нык горур иттем?!
Шагыйрьнең гыйшкы ил телендә риваятьләр булып йөри. Ул качып та, Тукай кебек яшерен дә сөйми, моны илгә белдерүдә гаеп тә күрми:
Пышылдап