– Минем монда булганым бар инде. Былтыр, Кыям Сөләйманович белән. Атасы үлгәч… – диде Исмәгыйль. Ул, дулкын-дулкын кара чәчле мәһабәт башын тәрәзәдән чыгарып, артка каерылып карады һәм, ачкычны борып, стартёрга басты. – Кузгалыйк.
Үгезләр узып киткән иде инде. Һавада аларның җылы исләре генә калды.
– Исмәгыйль, шул авылга сугылып чыгыйк әле.
– Ни калган анда? – диде ул, тизлек күчергечен алга этәреп. Тормоз педаленнән аягын күтәрә төшсә, хәзер без, янтаеп, асфальт юлга менәргә һәм юлыбызны дәвам итәргә тиеш идек. – Тагын йөз туксан чакрым кайтасы бар әле.
– Ул авылда минем яшьлегем калды, Исмәгыйль.
– Син анда тумаган ич, Иман абзый.
– Кешенең туган җире, Исмәгыйль, беренче тавышы чыккан, беренче эзе калган җир генә түгел. Аның хакында беренче яхшы сүз чыккан җир, кемдер аны беренче сөйгән җир – менә кайда ул кешенең туган җире.
– Ә, андый мәгънәдәмени! – Исмәгыйль, артка карап, юлда өзлексез агылган машиналарның кимүен көтә башлады, минем сүзне чынга аласы килми иде, ахрысы. Чыннан да, миндәй эшем кешесе, олы юлдан читкә каерылып, ниндидер авылга борыла аламы соң?!
– Әйдә, әйдә, Исмәгыйль, кузгал, сузма.
– Хәзер, анау машина узсын да…
– Юк, шәһәргә түгел, авылга.
– Син чынлапмыни, Иман абзый? – Мин дәшмәгәч, ул ризасыз төстә: – Арырак ул авылга яңа юл бар, – диде. – Асфальт. Юл – шофёрның эш урыны, беләм, – диде ул, тизлек күчергече тоткасын алга этәреп.
– Әйдә шушысыннан.
Кузгалып киттек. Авыл юлы урманны кисеп сузылган зур көчәнешле электр чыбыклары белән янәшә үтә икән. Машина көпчәкләре астында имән чикләвекләре шартлап ярыла, артта сары яфраклар өермәсе тузгып кала.
– Күптән булганым юк, – дидем, сигарет кабызып, учым белән тәмәке төтенен куып тараттым: төтен уйларга комачаулый кебек. – Ул авыл күченеп бетте микән инде? Авыл су басу зонасына керә иде.
Исмәгыйль машинаны туктатты.
– Әйе бит әле! Ул авыл юк ич инде! Зиратлары да яңа инде. Авыллары күченгәнче, зиратларын күчергәннәр. Кыям Сөләймановичның атасын – Сөләйман аганы – яңа зиратка җирләдек.
– Вакытны сузма, – дидем мин. – Әйдә, зиратка да тукталып китик әле.
– Зиратка? – диде ул, кинәт миңа текәлеп.
Тирән итеп төтенне эчкә алдым да, кулым белән алга изәп:
– Зиратка, – дидем.
– Кайсысына? – Исмәгыйль тагын күчергеч тоткасына ябышты, аны алга этәрде, тик тигез генә кузгалып китә алмады, машина үкереп куйды.
– Миңа яңасына иртә әле, Исмәгыйль. Анысына мине илтерсез, ә искесенә мин үзем барыйм әле!
– Анда