Ek en Harvey was vasbeslote om die wildstroopprobleem ons s’n te maak, betrokke te raak, iets daaromtrent te doen. Dis ’n epidemie. Afrika se wildernisgebiede word van grootwild gestroop: Zimbabwe, Zambië, Mosambiek. Om nie eens van Angola te praat nie.
Dis oorlog; dis lewe of dood. Ek, Harvey en die Boesmans is krygers in die stryd. Iewers in die bosse nie ver van hier nie beweeg die vyand. Hulle moet terugkom, een of ander tyd. Ek is reg vir hulle.
Ons het afgespreek om laag te lê tot ná donker. Sodra die stropers regmaak vir die nag, sal ons nader sluip en hulle oorrompel. Fok dit, besluit ek op my eie. Vanaand kak hulle.
Die son skuif langsaam oor die hemel. Ons lê doodstil, gewere gereed. Deur die takke en droë stompe kan ek die kamp goed sien. Ek draai my kop en kyk na Harvey. Weer sien ek sy helder oë. Sy grynslag glim in my rigting. Ek vermoed sy plan is dieselfde as myne.
Ek lê só stil dat ’n koningsblou sysie ’n paar sentimeter van my af kom sit. Hy wip van takkie tot takkie en kyk my vraend aan met sy kraalogies. Dan wip hy na die woudvloer om saadjies te pik.
Die son skuif tot agter die boomtakke in die weste. Die dag koel af. Rooibekfisante kondig die koms van die nag aan. ’n Vreedsaamheid daal neer. ’n Sarsie vlerkgeklap van ’n fisant klink op.
Yaya trek my aandag en beduie in die rigting van die kamp. Soos skimme kom hulle uit die skadu’s gestap. Die oomblik het aangebreek. Harvey se oë flits in my rigting.
Twee vly hulle op die grasbeddens neer. Een maak sy geweer teen die boom staan. Hy klim in die mikke en begin komberse na ’n ander op die grond aangee.
Die vyfde man staan ’n rukkie bewegingloos. Hy het ’n geweer in sy hande. Dis ’n swaarkaliber-slotaksiegeweer. ’n Olifantgeweer.
Ek eien hom as my teiken. My hartklop versnel. Ek raak bewus van ’n suising in my ore. Ek lig my geweer.
Nou eers besef ek die nadeel van my lêposisie: daar is te veel bosse en takke vir ’n skoon skoot. Droë stompe belemmer my sig. Die son verdwyn deur die takke van die ruigte.
Die man met die olifantgeweer begin in my rigting stap. Ek kyk na Yaya, dan na Harvey. O fok! flits sy oë. Wat nou? vra myne.
My hart hamer buite beheer. My keel trek toe. Wat nou?
Tydsaam stap die man reguit op my af. Sy donker oë boor in myne. Sy geweer hang gemaklik in sy hande. Hy lyk selfversekerd en ontspanne, iemand wat al lank hierdie soort werk doen. Ek weet hy kom om my dood te maak. Ek lê versteen, my geweer gereed. Ek kan nie ’n skoot op hom inkry nie. Steeds kom hy nader.
Ek kyk weer na Harvey. Hy probeer iets beduie, sy wenkbroue en mond beweeg, sy oë sein dringend. Ek verstaan nie.
My geweerloop lê tussen die takke van die rosyntjiebos. Ek sal moet opstaan om ’n skoot in te kry. Teen daardie tyd sal dit te laat wees. My blik soek deur die bosse na ’n antwoord. Harvey se oë, wenkbroue en lippe beduie driftig.
Skielik snap ek: die droë stompe wat my sig belemmer, is hulle brandhout. Ek lê agter hulle houthoop. Die stroper kom brandhout haal; hy weet nie van my nie.
Die oomblik van waarheid.
Ek staan uit die bosse op. Die kolf van die LM4 druk teen my skouer. Die gaatjievisier vind die man se bors. Ek sien die volslae verbasing op sy gesig.
Baie dinge flits deur jou gedagtes voor jy ’n man skiet.
Hoeveel olifante het hy nie al afgemaai nie? Op hierdie strooptog alleen – tien. Wat van al die ouer karkasse wat versprei oor hierdie velde lê? Hierdie man is die vyand. Hy staan téén alles waarvoor ek staan.
My vinger krul om die sneller. My hand maak toe. Dan . . . twyfel.
Om die sneller te trek is om ’n grens oor te steek. ’n Onsigbare lyn. Is ek bereid om dit te doen? ’n Lewe te neem? Hierdie is nie wild skiet nie. Hierdie man het ’n ma. Hoeveel olifante is ’n mens se lewe werd? Tien?
Ek kan dit nie doen nie.
’n Skoot trek deur die takke bo my. Dit kom nie uit die man voor my se geweer nie, dit kom van die stropers se lêplek af. Hy spring om en hardloop. Vir ’n oomblik langer rus my korrel op sy blaaie. Dan gooi ek die loop boontoe en trek ’n sarsie oor sy kop af.
Ek spring weg en hardloop agter hom aan. Kakweche verskyn langs my. In die hardloop skiet hy uit die heup. Ek stuur nog ’n sarsie oor die man se kop. Sy geweer val. Vlugtig sien ek hoe Harvey, Yaya en Frans inbeweeg op die lêplek. Nog skote klap.
Dis nou heeltemal donker. Ek en Kakweche verloor die man in die ruigte. Ons draai om en stap terug. Kakweche tel die olifantgeweer op. Teleurstelling lê swaar in my.
Terug by hulle lêplek vertel Harvey se gesig dieselfde storie. Almal het weggekom. Hulle het al hulle goed agtergelaat. Byle en messe. Hulle het uit hulle skoene uit gehardloop. Behalwe die olifantgeweer, ’n .458-Winchester Magnum, het hulle ’n dubbelloop-12-boor-haelgeweer agtergelaat. Daar is ook ’n vol magasyn van ’n semi-outomatiese G-3.
Harvey stop uitasem by my. “Jesus Christ, man, we fucked this one up!”
Ek en Harvey sit skoongewas in die warm sinkkantoortjie. Ons skuif ongemaklik op ons stoele rond.
Die man wat ingestap kom, is beswaarlik ’n imposante figuur. Hy is klein, met geboë skouers. Sy rooi hare staan in alle rigtings. Hy het ’n litteken oor sy gesig en die letsels van ’n gebreekte neus. Sy veldwagteruniform sit los en ongemaklik aan sy lyf.
Sy klein ogies glip van my na Harvey soos hy praat. Sy stem is sag.
“Katima se natuurbewaarders het drie van die vyf gekry. Die gewere wat julle buitgemaak het, het die arrestasies vergemaklik. Die leier is gevang. Hulle soek hom al lank; hy’s ’n ou stroper. Die ander twee het Zambië toe gevlug.”
Hy tel ’n foliovel van sy lessenaar op. Vir ’n wyle lees hy stil. Dan gaan hy voort: “Die hoofnatuurbewaarder noem dit in sy verslag ‘knap werk van onervare veldwagters’.”
Hy bly weer stil. Hier kom dit nou, dink ek.
“Hoe dit óns raak, is van groter belang. Daar is twee aspekte wat ek wil noem. Eerstens: die operasie is bloedloos uitgevoer. Niemand het seergekry nie; niemand is dood nie. Dis goed – sterfgevalle sou onnodige aandag op ons gevestig het. Geen polisie, geen verslaggewers, geen vrae of ondersoeke nie. Tweedens: geloofwaardigheid. Ná hierdie deurbraak, júlle deurbraak, sal niemand meer ons teenwoordigheid hier bevraagteken nie. Niemand hoef te spekuleer oor wie of wat ons is nie. Nou het ons geloofwaardigheid as veldwagters in diens van Natuurbewaring.”
Hy kyk stip na ons. “Luitenant Logan, luitenant Mathysen. Dankie vir voortreflike diens.”
Ek en Harvey staar effe verward na hom. Dan kyk ons onderlangs na mekaar, onseker.
Ons sien die man is doodernstig. ’n Kompliment soos dié kom nie maklik van hom af nie. So onindrukwekkend soos sy voorkoms is, so indrukwekkend is sy rekord: Sandhurst Militêre Akademie in Engeland, Rhodesiese SAS, Selous Scouts, Verkenningskommando. Tydens die Slag van Quito is hy swaar gewond.
Ek en Harvey kom orent. Ons salueer tesame. “Dankie, kolonel.”
Op 1 April 1989 het die VN-resolusie 435 in die destydse Suidwes-Afrika in werking getree. Die Kubaanse magte moes terugtrek tot die vyftiende breedtegraad en die Suid-Afrikaanse Weermag moes alle militêre hulp aan die Unita-rebelle staak. Die weermag moes volledig uit die land onttrek sodat die eerste stappe na ’n onafhanklike Namibië geneem kon word.
Dit het nie gebeur nie. Die SAW het klandestien voortgegaan om Unita te ondersteun onder die dekmantel van Natuurbewaring. ’n Klein groepie uitgesoekte weermaglede het aangebly onder die voorwendsel dat hulle aan die departement gesekondeer is. As opgeleide veldwagters in ons dienspligtyd moes ek en Harvey Logan by hulle aansluit om as front te dien.
Selfs vandag nog is die indrukke van daardie