“Walker! Gaan dadelik terug na jou tent toe! Ek het dit duidelik gestel dat ek geen vrypostigheid van julle gaan toelaat nie!”
Walker staan stadig op en haal sy skouers net liggies op.
“Jammer, meisie,” sê hy vir Carolien voordat hy met lang hale van haar af wegstap.
Carolien kyk omgekrap na haar ma.
“Was dit nou nodig, Mamma?”
“Ja! Ek sal nie toelaat dat jy met rondlopers meng nie!”
Carolien klim stadig die bult uit na haar ma toe. Toe sy die ouer vrou bereik, gaan sy staan.
“Of meneer Walker nou ’n rondloper is of nie, Mamma, hy is nog ’n mens en iemand om mee te gesels. Hierdie verskriklike eensaamheid kan ’n mens tog ’n bietjie meer toegeeflik maak.”
Hendrieka staar na haar dogter. Carolien is al een-en-twintig en in haar jong lewe het sy nog maar min mans ontmoet. Kan dit wees dat die eensaamheid te veel vir haar geword het? Carolien is mooi met haar blonde hare en helderbruin oë. Die mans sien haar raak, maar sy, Hendrieka, wou nog nooit ’n verhouding toelaat nie. Met ’n skok besef sy nou dat Carolien elke jaar ouer word en dat sy ’n eensame lewe tegemoet gaan.
Sonder om verder te praat, draai sy vinnig om en stap terug na die huis.
Carolien kyk haar ingedagte agterna. Wat sou Hendrieka se aftog beteken? Sy skud haar kop stadig toe sy haar moeder na die huis volg. Sy sien net nie meer kans vir al die onaangenaamheid nie. Miskien het dit tyd geword dat sy aan haar ma vertel presies hoe sy voel.
Die Sondagoggend verloop baie rustig. Dis ’n sonnige, warm dag en dis op sulke dae dat Carolien altyd ietwat hartseer voel en sy weet nie waaroor nie. ’n Sondag het vir haar ’n somber atmosfeer wat soms neerdrukkend is.
Teen die middag sien sy Harrison die veld in stap. Hy loop met gemaklike, lang treë asof hy presies weet waarheen hy wil gaan. Met ’n ligte skouerophaling draai sy van die venster af weg en gaan weer in ’n stoel sit en lees.
Hendrieka maak haar verskyning in die deur.
“Dis te warm om selfs te lê en slaap,” kla sy en vee die sweetdruppels van haar voorkop af.
“Hoekom trek Mamma nie ’n koeler rok aan nie?”
Hendrieka skud haar kop heftig.
“’n Mens moet nog altyd die Sabbat respekteer,” sê sy beslis.
Carolien se blik dwaal na haar moeder se tabberd van dik, gewaterde sy. Dis tot hoog teen die nek toegeknoop en ’n breë kantkraag hang oor die skouers. Dis geen wonder dat haar ma wil versmoor van die hitte nie, dink sy.
Buite hoor hulle skielik opgewonde stemme en hulle kyk vraend na mekaar. So ’n lawaai is net ongehoord op ’n Sondag.
Hendrieka stap na die stoep, gevolg deur Carolien.
Harrison staan met ’n stuk klip in sy hande en die ander twee mans lag en babbel opgewonde. Hulle kyk op toe die ou dame op die stoep verskyn.
Harrison hou die klip na Hendrieka toe uit.
“Kyk hier, mevrou! Ek het dit op u plaas gekry … dis goud!”
Hendrieka staar na hom.
“Wat sê jy?”
“Dis goud, mevrou! Ek was my lewe lank ’n delwer in Australië en ek het nog nooit sulke gouddraende erts gesien nie! Ek ken prospekteerwerk en u kan my maar glo! Hierdie is goeie, báie goeie goud!”
2
Hendrieka staar ’n lang ruk swyend na die verwaarloosde arbeider voor haar. Sy kyk nie een keer na die klip in sy hande nie.
“Vat dit weg,” sê sy eindelik skor. “Vat dit net weg!”
Die drie mans staar ongelowig na haar.
Walker skud sy kop stadig.
“Ek dink nie u begryp nie, mevrou Oosthuizen. Ons is oortuig daarvan dat Langlaagte een van die rykste goudvelde in die land is.”
Hendrieka byt op haar tande.
“Ek wil niks daarvan weet nie! Daardie goud is vervloek omdat dit op die Sabbatdag ontdek is! Dit kan geen goed inhou nie!”
Carolien kyk verbaas na haar ma.
“Maar, Mamma – ”
“Stil, Carolien!” Hendrieka draai weer na die drie mans. “Ek wil geen woord verder van die goud hoor nie!” Sy draai vinnig om en gaan die huis binne.
Carolien kyk verslae na die drie mans.
“Ek is jammer. Ek sal probeer om met haar daaroor te praat. Dit sal in elk geval nie lank geheim gehou kan word nie.”
Harrison grinnik.
“Daarvan kan jy seker wees. As jou ma nie belang stel nie, sal ons na meneer Oosthuizen op die ander plaas gaan. As hiér goud is, sal daar ook wees.”
Carolien knik net somber en volg haar ma die huis in.
Hendrieka sit by die kombuistafel met ’n geskokte, verslae uitdrukking op haar gesig.
“Mamma?” praat Carolien versigtig. “Is u seker oor wat u netnou gesê het? U weet tog wat dit vir ons kan beteken.”
Hendrieka kyk op.
“Ja, ek weet,” sê sy hees. “Gert Oosthuizen sal die laaste lag en dit ten koste van ons. Hy wil net dertig pond vir die plaas gee en dan kry hy nog die goud op die koop toe.”
Carolien slaan haar blik neer. Sy besef nou eers dat die goud vir hulle niks sal beteken nie. Gert Oosthuizen sal elke pennie van die goud kry en hulle sal met ’n aalmoes tevrede moet wees.
“Ons sal met oom Gert moet praat, Mamma, daar is geen ander keuse nie. Hy sal net móét verstaan.”
Hendrieka skud haar kop.
“Hy is so hard soos ’n klip, my kind. Hy sal besef dat wanneer die delwers eers kom, ons gedwing sal word om te verkoop en dan mag ons net aan hom verkoop.” Sy sug diep. “Ek is ’n ou vrou en nie opgewasse teen iemand soos Gert Oosthuizen nie. As ek net ’n man gehad het, sou dit nie so maklik vir my swaer gewees het nie.”
Carolien sit haar arm om haar ma se skouers.
“Toe maar, Mamma, ons sal aan ’n uitweg dink. Kyk, as ons weier om aan oom Gert te verkoop, sal hy later gedwing word om ons prys te betaal omdat hy die plaas sal wil hê. Ons moet net vasbyt. Oom Gert sal alles doen om die plaas te kry, ons weet dit tog. Wanneer die delwers kom, dan maak ons ons prys en hy sal moet betaal.”
Hendrieka kyk op.
“Jy weet, jy het gelyk. Hierdie keer sal ek Gert Oosthuizen laat klippe kou.”
Maandagmiddag stap Carolien na waar die drie mans besig is om aan die skuur te werk.
“Meneer Harrison!” roep sy na die man wat op die dak besig is om balke vas te spyker.
“Ek kom, juffrou!” roep hy terug en klouter behendig teen die ander kant af. Toe kom hy na haar aangestap. “Het jou ma besluit?”
Carolien aarsel.
“Ja … maar ek wil net eers aan u verduidelik.” Sy soek na die regte woorde. “U sien, ons mag ons plaas net aan meneer Oosthuizen verkoop. Hy is nie bereid om ons meer as dertig pond daarvoor te gee nie. As u goud op sý plaas kry, sal hy sorg dat dit as ’n goudveld geproklameer word. Ons sal dan nogtans aan hom moet verkoop, maar hy sal meer as net dertig pond moet betaal.”
Harrison grinnik.
“Ek verstaan, juffrou. Julle wil hom so ’n bietjie knyp.”
Sy glimlag.
“Dis die gedagte, maar soos ek hóm ken, sal ons nie hond haaraf maak nie.”