Ester. Kerneels Breytenbach

vanaand af sal ons met die res van die passasiers aansit.”

      “Die oorlog is verby,” sê mevrou Denk. “Die vrede is verklaar, maar nie gemaak nie.”

      “U het vryheid van beweging, maar ons sal moet teenwoordig wees indien u besluit om verder te wandel as die eetwa. En wanneer u aansit vir ete.”

      “Ag so?”

      “Uit die aard van die saak sal die Volksraad dit verkies dat niemand met u getuienis inmeng nie.”

      Mevrou Denk frons. “Ek het hoë respek vir jul koestering van die regsproses.”

      “Daar mag geen kontak tussen u en die regspan van doktor Malan wees nie.”

      “Ek ken hulle nie, maar as dit julle gelukkig sal laat voel, sal ek teenoor hulle swyg.”

      “Só moet dit bly totdat u voor die Gekose Komitee in die Volksraad verskyn.”

      “Wanneer sal dit wees? Die spanning raak uitmergelend!” Sy het haar glimlag skielik teruggekry, haar tande pragtig wit.

      “Ons arriveer Dinsdagoggend om 6:14 in Kaapstad. Daardie oggend reeds verskyn u voor die komitee.”

      “Só snel?”

      “Hoogverraad is ’n ernstige saak.”

      “Ongelooflik!” Sy blaas ’n rookwarreling weg van hulle, die eetvertrek in. “Dit kan tog nie. Een ontmoeting met ’n spioen en julle wil hom van hoogverraad aankla?”

      “Kan tog nie? U kan tog nie onkundig wees oor die wetgewing wat gedurende die oorlog gegeld het nie! U eie eggenoot het dit nie durf waag om sy voete in die Unie te sit nie.”

      Hans Denk. Boer en landboukundige. Altaarpoetser vir Adolf Hitler.

      Mevrou Denk versomber, neem haar toevlug weer tot die venster. Die wydse vlakte naby Rehoboth waarvoor Hans Denk so lief is. Die veld skuif verby, terug, ’n groot vaal kombers wat van die trein afgetrek word. Sy druk die laaste kwart van die sigaret uit in die asbak voor haar. Die kelner is onmiddellik by om die asbak te verwyder.

      Die hoofgereg is skaapboud met gebakte aartappels, wortels, boontjies en mentjellie. Plus ’n sousie, wat Bergman oor die groente giet en die skaapvleis droog laat.

      Mevrou Denk sien dat hy rojaal van die mentjellie oor die skaapvleis stort. Engeland lê oral op die loer.

      Bergman val met oorgawe weg, eet met die vasberadenheid van ’n uitgehongerde. Mevrou Denk peusel, staar verby die AO.

      “Speel u nog klavier?” Sy eerste skuif in die Spel van Vriende.

      Alles kom by mevrou Denk tot stilstand – tot sy verbasing. “Wat?”

      Hy is seker sy het baie goed gehoor wat hy gevra het, maar hy herhaal sy vraag. “U is tog in Duitsland opgelei, nie waar nie?” voeg hy by.

      Sy lig net een wenkbrou.

      Hy is geduldig. In die staat se legger het hy alles oor haar gelees wat daar maar oor haar te lese is. “Volgens my inligting was u van Julie 1916 af ’n leerling aan die Grossherzoglichen Musikschule in Weimar. Die klavier was u instrument.”

      Mevrou Denk knik ingedagte. Staar na die skaapboud terwyl sy praat. “In die Groot Oorlog. Dit was my droom. My ouers het nie gedink die oorlog behoort my studies te belemmer nie.”

      Buite sien sy ’n droë rivierloop verbyskuif. Dan weer die vlakte met lang, geel gras. Enkele doringbosse wat hier en daar te sien is.

      “Dit moet nietemin ’n wonderlike tyd gewees het.”

      Sy kyk nie na hom nie. “Onvergeetlik.”

      Hy kan dit nie help nie, maar die AO kry die oorweldigende gevoel dat mevrou Denk droomtyd betree het, besig is om te verdwaal in herinneringe aan die welgeluksalige tye van haar jeug. “Student van mejuffrou Hedwig Hinz …” sê hy.

      Die naam wek ’n glimlag.

      “Op Saterdag 22 Junie 1918 sou u na alle waarskynlikheid die groot Mozart-uitvoering ter ere van groothertog Karel Alexander bygewoon het.”

      Mevrou Denk glimlag steeds. “Saam met my vriendin Anna Maria Bach.”

      AO Bergman sit regop. Maar daar is geen blyke dat sy van sy bedugtheid bewus is nie. Indien sy dit wel opgemerk het, sal sy haar dit nie verwerdig om hom te vra wat dit is wat hom skielik laat verstar het nie. Sy moet besluit het dat sy in elk geval niks daaraan kon doen nie. Dit weet ons nou.

      Hulle verduur die nagereg in stilte, selfs AO Bergman skynbaar nie meer uitgehonger genoeg vir ingelegde perske en vla nie, en daarna nog minder vir kaas en beskuitjies saam met vyekonfyt. Dié ongekende luukse, gans verspil op die seun van Piet Retief.

      Hy begin aan haar verduidelik dat hulle die aand sou eet nog voordat hulle in Mariental aankom.

      “Geen beswaar nie!” Sy het ’n groot behoefte aan die bruising van mense rondom haar, maar hoe verduidelik sy dit nou aan die AO?

      Hy vergesel haar na haar kompartement.

      Mevrou Denk sê sy wil gaan dut.

      Die AO sê die konstabels Fitzsimmons en Bentley aan om wag te hou oor die gang en toegang tot die wa. Verdaag dan self vir die middag.

      Die AO is onbewus van nóg doringbome nóg grasvelde waardeur hulle beweeg, nog minder van die die egalige ritme van die trein veroorsaak deur die wiele wat die lasse in die spoor met rustige reëlmaat tref. Hy maak homself in sy kompartement tuis, sy gedagtes in algehele chaos. Sy liggaam is nog aangevuur deur die gevoelens wat skuins na die noen daar op Windhoek se stasie by hom wakker gemaak is. Hy roep die herinnering aan haar oë, daardie indringende blik, weer en weer voor sy geestesoog op. Hy sien haar lyf voor hom in die gangetjie beweeg, die strek van haar bene waar sy in haar kompartement sit. Hy wonder hoe sy lyk op die plaas wanneer sy gaan jag, want jag sal sy móét. Hy besef egter, in die draai van die mymering, dit is alles kaf en té min koring, en sy verstand vlug weg, in gans ’n ander rigting.

      Daar is by hom geen twyfel oor sy sending nie, maar een ding weet hy nou: Mevrou Thyra Denk is nie wie sy voorgee om te wees nie. Iets klop nie in haar antwoorde nie. Hy weet wat dit is, want hy het die vrae gevra. Nie per toeval nie, maar omdat hy moes – omdat hy wou.

      Dit beteken vir AO Bergman net een ding: ’n groot gemors.

      Buite skuif die landskap in ’n eindelose vergestalting van die Goue Snee verby, ’n volmaakte uitdrukking van juiste mate en diepte, van donker en ligter vlakke in die verte. Die AO se gedagtes is verstrengel in die onjuisthede wat mevrou Denk kwytgeraak het. Kan hy nou nog buitestander wees? wonder hy. Hy kan niks aan die toeval of ou gerapporteerde feite oorlaat nie. Eers sal hy agter die kap van die byl oor mevrou Denk moet kom, en daarna vir haar vertel van die gesprek wat op hande is, dié een waarvan niemand durf weet nie.