Die respektabele meneer Hartslief
Chris Karsten
Human & Rousseau
Vir Gideon en Daleen
“I mean to turn over a new leaf, and try to grow up ’spectable.” – Ragged Dick
1. ’n Moord in die nag
Antie
In haar droom kom twee swart figure aan. Hulle kom staan voor haar, nie te naby nie, net so dat sy hulle klere kan uitmaak, alles in blinkswart leer: ritsbaadjies, broeke, stewels, handskoene. Onder hulle arms is valhelms vasgeknyp, beskilder met psigedeliese patrone in skel neonkleure wat lyk of dit gloei. Sy kan net een se gelaatstrekke onderskei, maar ’n vreemde gesig, en jonk, hare in ’n poniestert.
’n Stralekrans omhul die tweede gesig soos dié van ’n heilige op ’n Middeleeuse portret, maar só skerp dat sy nie sy gelaatstrekke kan uitmaak nie, net ’n wasigheid. Tog, iets aan sy postuur lyk bekend, miskien die manier waarop hy staan: die hak van sy regterstewel skuins gestut teen die binnekant van sy linkerstewel, hand in die broeksak. Koel, traak-my-nieagtig. Soos Basie graag staan. Maar ís dit Basie?
Sy strek haar hand na die wasige een uit, om hom nader te lok sodat sy kan seker maak of dit Basie is. Hy bly vasstaan. Sy wil vorentoe tree, maar dis of haar voete in ’n dik, taai melassestroop vasgesuig is. Hy lig sy hand in ’n groet. Hulle draai om en stap weg. Sy roep agterna om hulle te keer, maar die klank steek in haar keel vas, en hulle vervaag en verdwyn.
* * *
Die loodgieter
Die ou Saab met trapleer vol verfspatsels op die dakrak was eens silwer en blink soos ’n spieël, nou is dit verbleik, plek-plek ingeduik, geskraap, geroes en onvanpas by dié spoggerige landgoed waar die rygoed meestal glansend swart en luuks Duits is.
Toegang tot die Sylvania Golf Estate & Marina is deur twee hekke: een vir genooide besoekers – hulle name word by die waghuis bevestig – en die ander vir inwoners. Die bestuurder van die Saab steek sy arm by die inwoners se hek uit, vee ’n elektroniese kaart deur die gleuf en wag dat die hek ooprol. ’n Vuil gholfpet met Van’s Plumbing daarop is laag oor sy voorkop getrek, sy sonbril en gesig in skadu.
Die loodgieter ry verby ’n gemanikuurde gholfbaan en swierige huise en lanings met palms en welige struike kleurryk in die blom. Die bootklub is bedrywig en hy kry eers ’n ent agter die klubhuis parkeerplek. Hy betrag die omgewing en dink hierdie rykes het ’n lekker lewe: hulle verdwyn in die week om iewers te gaan geldmaak en kom naweke terug om ’n potjie gholf en hul bote te geniet. Sy blik verskuif na die plesierbote wat aan die dryfdokke vasgemeer is, veral na een wat sag op die deining wieg: ’n witte, blou seildak wat die kajuit teen son en reën beskerm, swierige esse wat die naam omhels, Spiriduş, wurmpie onderaan die laaste ş.
Hy kyk rond. Dit lyk nie of iemand juis aandag aan hom en sy Saab gee nie. Daar is altyd werkers wat onderhoud en herstelwerk kom doen. Hy vertrek weer, amper luierend tussen die woonhuise in, asof hy na ’n spesifieke adres soek. Al die huise is in eenvormige styl, almal dubbelverdiepings, almal wit villas soos hy al gesien het op idilliese prentjies van Griekse eilande wat in die son lê en bak. Sy bestemming is net twee straatblokke verder, die laaste straat parallel aan die dam se oewer. Dié villa is half verskuil agter geil bougainvilleas en asaleas in rooi en geel en pienk. Hy herken dit, hy was al voorheen hier.
Hy klim uit en haal die leer van die ou luikrug se dakrak af, stap met ’n effense hink na die bagasiebak. Hy vroetel tussen koperpype en dikker PVC-pype en in ’n gereedskapkis met tange, vyle, ystersaag, pypsnyer, boutsnyer, gasvlam, vuil lappe, rolle silwer kleefband. Hy sit ’n koordlose boor, ’n litiumbattery en die plastiekoog van ’n bewegingsensor in ’n swart nylonsak by ’n digitale kamera, rits die sak toe. In ’n oop sysak, maklik bereikbaar, druk hy ’n gekombineerde flits-skokstok en haak die sak se band oor sy skouer.
Hy smeer lipsalf aan sy skurwe lippe, vryf oor ’n stoppelwang en skud ’n Lucky uit ’n pap sigaretpakkie. Hy leun teen die Saab en laat die rook by sy neus uitkrul terwyl hy weer die omgewing van onder sy pet se tuit bespied, aan een mondhoek ’n ligte spiertrekking. Hy trap die stompie dood, stap met die leer en nylonsak om na die agterdeur en deaktiveer die alarm met afstandbeheer. Bo in die hoofslaapkamer se ruim aantrekkamer klim hy met die leer deur die luik tot in die donker plafon. Hy skakel die flits aan, installeer die bewegingsensor en litiumbattery en koppel dit aan die digitale kamera. Hy rig die kamera se lens en die sensor se oog op die dubbelbed. Die huis is toegerus met Wi-Fi.
* * *
Antie
Sy skrik wakker en haar groot bors hyg. Sy beur op haar sy en skakel die bedlig aan, sluk dorstig uit die waterglas langs houertjies met voorskrifpille vir kopseer en slaaploosheid. Sy trek ’n Kleenex uit die boks, vee oor haar neus en dep die waterdruppels aan haar ken. Haar wekker sê: 02:23. Ook op die bedkas lê haar leesbril op ’n beduimelde Bybel, langs M.E.R. se So is onse maniere. M.E.R. lê bo-op Elizabeth Barrett Browning se Selected Poems. Sy druk ’n grys haarsliert van haar voorkop weg en leun terug teen die kussings, nou wawyd wakker. Haar hart galop asof sy pas ’n wedloop afgelê het.
Sy weet dat sulke droomverskynings niks goeds inhou nie. Dit gebeur met álmal: iemand kom besoek haar in ’n ligkrans in haar slaap, en dan, ’n dag of ’n week of ’n maand later, gebeur iets. Nou hamer dit in haar kop: Nie Basie nie, tog net nie Basie nie.
In die eerste halo-droom wat sy kan onthou, was dit haar eie ma. Sy was net tien toe haar ma haar daardie nag kom besoek, nog doer in Boosmansbos se ou plaashuis. Haar ma het langs haar bed kom staan en haar hand na haar uitgestrek. Sy het haar ma se hand probeer vat, maar daar was net lug. Haar ma het met haar probeer praat, haar mond het woorde gevorm, maar niks het uitgekom nie. ’n Wit wasigheid om haar ma se kop – ’n oureool, het sy later gelees.
Antie lê met haar hand teen haar bors en algaande bedaar haar gejaagde asem. Net die verwoede steekpyn in haar voorkop. Sy skud ’n pil uit ’n houertjie, sluk dit met water af en lê weer terug. Sy droom ook normale drome en kry normale nagmerries soos alle mense; die oureool-drome is ongereeld en voel nie soos normale drome nie. As kind het sy gedink hulle is normaal, dat almal maar droom van sulke omwasemde mense wat later doodgaan.
In die oureool-droom van destyds het haar ma omgedraai en stadig van die bed weggestap, al hoe vaer, en uiteindelik versmelt. Sy het wakker geskrik, haar bors toegetrek, hygend na asem. Die droom was só werklik dat sy getwyfel het of dit ’n droom was. ’n Week later het haar ma siek geword. Sy het nie weer uit die hospitaal huis toe gekom nie.
Jare daarna, ná hulle al lank van Boosmansbos padgegee het Johannesburg toe, het haar pa haar ook een nag dynsig kom besoek, drie dae voor die rotsstorting in die Crown Mines-skag waar hy toe gewerk het.
Nou die twee motorfietsryers, en sy dink aan die dag ’n paar maande terug, die middag toe Basie haar so kinderlik opgewonde aan die hand uit die kombuis buitentoe getrek het.
“Kom kyk, Antie! My Kawa, mooi, nè? Kawasaki Ninja, dis die regte naam.”
Kon bars van trots oor die lemmetjiegroen fiets, jy sou sweer hy stel haar aan sy nuwe meisie voor.
“Het jy ’n liksens vir die ding, Basie?”
“Natuurlik, Antie.”
“En waar kry jy die geld? Lyk of hy splinternuut uit die boks kom. Hoe gaan jy hom afbetaal kry?” Arme kind het nie juis ’n stywe beursie nie, is vakleerling by sy broer, diens karre, maak karre reg, weet alles van karre af.
“Elie het hom vir my gekoop. Wel, ek’t hom gaan uitsoek, Elie is net saam om die tjek te teken.”
Elie, Elie. Bederf die kinders in die afgrond in. Maar hulle verdien dit, en Elie ook. Lyk of hy dit geniet om te kan bederf, noudat hy so in die botter geval het daar in Sandton. Bederf haar ook, met ’n nuwe sopkombuis. Sê as hy haar help, help hy ook al die armes na wie sy omsien.
“Dis ’n mooi fiets, Basie. Maar jy moet versigtig wees