“Hulle wag net tot hy slaap …”
“Nee!” roep die kind weer hard.
“Kom nou, Yhoshi, kom ons vra HaShem om Natani te bewaar.”
Toe sit Yhosh regop en kyk na Chaim. Sy oë is baie donker. “Daardie mense op Dovid se boot het ook vir HaShem gevra en Hy het niks gedoen nie. Ook nie vir ál die mense in die Shoah nie.” Hy begin weer klaend huil.
Chaim vou die bibberende seuntjie weer in sy arms toe. Bokant Yhoshi se kop beweeg Chaim se lippe in ’n stille gebed. Hy pleit geluidloos by die Ewige van Israel.
Hoofstuk 2
Dis byna tienuur die aand toe Marc en Rivkah eindelik tuiskom. Hulle is duidelik moeg en oorspanne. Dit het lank geneem om Natan aan die slaap te kry, selfs met ’n susmiddel. Hy was geweldig angstig omdat hy ná die vreesaanjaende toetse van die dag ook nog in die hospitaal moes agterbly.
Rivkah se moeder, Hadassah, wat vroeër die aand aangekom het, het kos gemaak. Sy het daarin geslaag om Yhoshi redelik tot bedaring te bring, maar kon hom eers aan die slaap kry nadat hy gesien het sy ouers is terug. Nou hou hy sy ma styf vas en kyk haar bekommerd aan.
“Dis alles in orde, skat. Hulle wil net nog ’n paar toetse doen om seker te maak hy het niks verder nodig nie.”
Rivkah se wit gesig stel hom nie gerus nie. “Kom hy môre huis toe?”
“Ek is byna seker, ja.”
“Gaan hulle weer ’n operasie doen?”
Rivkah antwoord nie en Marc sit sy arm om Yhoshi. “Ons hoop nie so nie, lieweling. Dis maar net dat dr. Gilles heeltemal seker wil maak alles is 100%.”
“En as dit nie is nie?”
“Dan sal ons môre hoor wat moet gebeur.”
Marc bly kyk in die ogies waarin daar nog soveel vrae is, en die kind bly stil.
Dis ook Marc wat hom uiteindelik in sy bed kry. Eers lees hy vir hom ’n stukkie voor uit die boek wat hulle elke aand saam lees. Dan neem hy Yhoshi se hand in syne om, soos elke aand, die aandgebed vir kinders en daarna die Sh’ma te bid. Die kind trek sy hand terug.
“Wat is dit, Yhosh?”
“HaShem luister nie na wat ons vra nie.” Hy kyk weg voor sy pa se blik.
“Yhosh, HaShem luister na elke woord wat ons van Hom vra. Hy, wat beter as onsself weet wat vir ons goed is, weet hoe Hy moet antwoord wat ons vra.”
“Hoe kan dit vir ons goed wees as Natani doodgaan?”
Dit voel vir Marc of sy stem wil stok, maar hy antwoord so kalm moontlik. “As ons die Sh’ma bid, vra ons Hom niks nie. Ons erken eintlik net wie Hy is: Adonai Echad. As ons môre weet wat Natani se toestand is, sal ons daaroor tot Hom bid.”
“En as Hy nie hoor nie?”
Marc vryf kalmerend met sy duim oor die handjie in syne. “Hy het die vorige keer ons gebed beantwoord, Yhoshi.”
Daar blink trane in die kind se oë. Marc trek hom nader en soen hom. Toe fluister Yhoshi die aandgebed saam met sy pa. En daarna die Sh’ma. “Sh’ma Yisra’el, Adonai Eloheinu, Adonai Echad.”
Marc bly by sy seun totdat hy seker is die kind slaap. Toe gaan hy uit sonder om te kyk na Natan se leë bedjie waar die gemmerkatjie opgekrul lê en slaap.
Terug in die kombuis peusel Rivkah lusteloos aan die kos wat haar ma voorgesit het. “Natani was verskriklik angstig vandag,” sê sy. “Hy het tog verlede jaar en ook in Meimaand nooit só gereageer nie. Hy het my so styf vasgehou dat hy elke keer wakker geword het wanneer ek sy handjie versigtig wou losmaak sodat ek kon opstaan.”
“Miskien het hy agtergekom hoe gespanne ons is,” antwoord Marc.
“Wat is jul plan vir môre?” vra Chaim, wat intussen ook aangekom het.
“Ek het met iemand omgeruil sodat ek eers twee-uur begin werk. Ek kan ongelukkig nie die dag af neem nie. Dis skoolvakansie. Baie van die personeel is met verlof. Maar Marc het vakansie.”
Marc kyk eers na sy vrou en toe na sy skoonpa. “Ons het gedink om môre vroeg saam hospitaal toe te gaan en daar te bly om te hoor wat die uitslag van die skandering en die ander toetse is. Maar nou, met Yhoshi wat so oorstuur is, wonder ek of een van ons nie maar hier by hom moet bly, pleks van om hom vroegoggend na julle toe te neem nie.”
Rivkah knik instemmend. “Ek sal môreoggend gaan en Natani huis toe bring wanneer hy klaar is. Of as hy nog moet bly …” Sy byt op haar lip en kyk vinnig weg.
Chaim wil sy dogter gerusstel. “Bel my net, Rivvie. As hy nog moet bly, sal ek Marc hier kom haal, hom hospitaal toe neem, jou MADA toe vat en Yhoshi na ons toe neem.” Chaim neem sy dogter se hand in syne.
“Todah, Abba,” sê Rivkah met oë wat rooi van die trane is, “maar Marc kan maar met die motor kom en as dit nodig is, kan hy vir Yhoshi na julle toe neem. Ek haal sommer môreoggend die bus.”
“Wat presies het Gilles gesê?” vra Hadassah saggies.
“Basies net dat daar ’n letsel op die skandering wys waaroor hy nie heeltemal gelukkig is nie. Hy wou vandag nóg ’n skandering doen en môre verdere bloedtoetse. Die rede waarom hy hom vannag daar gehou het, is omdat hy hom op ’n binneaarse drup gesit het. Dis alles goed wat hom angstig maak en aan verlede jaar herinner.”
“Nie een van daardie dinge klink goed nie,” prewel Hadassah.
Chaim vind dit moeilik om die woorde te vind omdat hy die toneel vroeër die dag met Yhoshi skerp in sy geheue het, maar hy sê dit tog: “Ons sal HaShem vertrou.”
Rivkah glimlag flou. “Ja, Abba,” sê sy, “ons kan niks anders doen nie.”
Toe hulle uiteindelik in die bed is, kruip Rivkah styf teen Marc aan. Hy vryf sy gesig in haar hare. Sy voel koud teen hom, ten spyte van die warm naglug buite.
“Jy moet slaap, chamudah. Môre word nog ’n moeilike dag.”
“Ek is bang, Marc. Ek is net só bang.”
Ek ook. Ek is verskriklik bang, wil hy sê, maar hy doen dit nie. “Dit kan ook iets heel eenvoudigs wees.”
“Dit kan die kanker wees wat teruggekom het. Marc, ek sien nie kans daarvoor nie.”
Hy hou haar stywer vas. “Ons sal daardeur kom. Ons het die Ewige van Israel om aan vas te hou.”
Sy sug net. Later sê sy: “As hy vannag wakker word en ons is nie daar nie, gaan hy histeries word.”
“Saggies, lief. Hulle sal mooi na hom kyk,” is al wat hy kan sê.
“Dit voel of ek wil doodgaan binnekant, Marc,” fluister sy teen sy skouer.
Hy draai om na haar toe, en neem haar in sy arms en soen haar gesig herhaaldelik. Hy proe die sout van haar trane en weet ook hý wil doodgaan van binne wanneer hy die trauma van die vorige jaar onthou.
Eindelik raak sy tog van vermoeienis aan die slaap, maar hy lê so met haar nog in sy arm die donker nag en instaar. Buite op die plein hoor hy hoe die eerste voorherfswind die olmbome se blare oor die stene jaag. Sonder dat hy wil, voel hy weer Natan se klamgeswete handjie in syne. Gistermiddag het hy met hom in die koelte van die boom voor Moshe se winkel gesit. Die kleintjie het lusteloos teen hom aangeleun en geen belangstelling getoon in sy maatjies wat luidrugtig op die plein aan die speel was nie.
Marc het sy