onwettig – teenoorgestelde van wettig.
op ’n oorwig van waarskynlikhede – die bewyslas in siviele sake wat aan die party wat dit dra, die las oplê om te bewys dat sy weergawe meer waarskynlik is as sy opponent se weergawe. Vergelyk met bo redelike twyfel, die bewyslas in strafsake.
party –’n persoon of instansie wat direk betrokke is by litigasie. Word dikwels gebruik saam met teenparty of teenkant, wat “die party aan die ander kant” beteken. As ek ’n egskeidingsaak teen my vrou begin, is ons die partye in die geding, en sy is my teenparty of die teenkant. Ons kinders is ook betrokke by die litigasie, maar hulle is nie direk daarby betrokke nie en daarom nie partye nie.
pleit of verweerskrif – dokument in ’n aksie wat in besonderhede uiteensit hoekom die verweerder nie met die eiser saamstem nie en dink sy saak moet misluk.
pleitstukke – dokumente in ’n aksie wat die geskilpunte uiteensit.
prima facie – algemeen gebruikte Latynse term. Dit beteken verskillende dinge na aanleiding van die konteks waarin dit gebruik word, maar gewoonlik is dit óf “aanvanklike indruk” óf “sonder om die ander kant van die saak te oorweeg”.
privaatreg – daardie gedeelte van die reg wat te make het met die regte van en regsverhoudings tussen private individue.
pro Deo – Latynse term wat, letterlik vertaal, “vir God” beteken. Deesdae beteken dit gewoonlik “met die staat se geld”, want dit word gebruik wanneer die staat vir ’n armlastige beskuldigde in ’n strafsaak se regsverteenwoordiging betaal. Sien ook regshulp.
prosedeer – ou term vir litigeer.
prosesstuk – versamelnaam vir al die dokumente wat in ’n hofsaak gebruik word. Prosesstukke sluit pleitstukke in, maar is nie tot hulle beperk nie. Dit sluit byvoorbeeld ook kennisgewings in.
publiekreg – die gedeelte van die reg wat te make het met die staat en openbare (of publieke) liggame soos Telkom, hul verhoudings met mekaar en hul verhoudings met die burgers van die land.
redelik – in ooreenstemming met gesonde verstand, regverdigheid en billikheid. Dit word dikwels gebruik as ’n maatstaf van wat die samelewing dink “reg” is.
regsgeneeskundige ondersoeke en verslae – mediese ondersoeke wat ’n eiser in ’n aksie ondergaan sodat die omvang, geskiedenis en vooruitsig van sy toestand vasgestel kan word, en die verslae wat mediese deskundiges na aanleiding van sulke ondersoeke opstel. Sien ook deskundige getuienis.
regshulp – as algemene term beteken dit dat ’n privaat persoon regsverteenwoordiging verkry. Dit het ook ’n meer spesifieke betekenis wat meer gebruik word, naamlik dat ’n armlastige persoon regsverteenwoordiging van die staat kry. Regshulp is ook beskikbaar vir staatsamptenare wat aangekla word vir dit wat hulle in werkopset gedoen het, vandaar die eienaardigheid dat skatryk politici op belastingbetalers se onkoste hulle hofsake voer.
regsverteenwoordiger – iemand wat regsgeleerd is en namens ’n party in ’n hofsaak optree.
regtens – na regte, regmatig of volgens die reg, wat ’n baie wyer term is as wetlik, wat in regstaal net tot wette beperk is.
regter – die beampte wat as die voorsitter optree in een van die hoër howe, soos die hoë hof of die appèlhof.
rekonvensie – staan teenoor konvensie – sien die verduideliking daar.
repliek – die geleentheid wat aan ’n party gegee word om op sy opponent te antwoord, hetsy dit met ’n beëdigde verklaring in ’n aansoek, ’n antwoord op ’n verweerskrif (sien replikasie) of tydens argument in die hof is.
replikasie – ’n antwoord deur ’n eiser op ’n verweerder se pleit.
repliserende verklaring – derde stel beëdigde verklaring(s) in ’n aansoek. Dit is die antwoord van die applikant op die respondent se beantwoordende verklaring(s).
respondent – die party teen wie ’n aansoek gebring word.
saak – ook “geding” genoem. ’n Bakleiery tussen twee of meer partye wat deur die formele hofproses loop. Kan ook verwys na een party se kant van ’n saak.
siviele prosesreg – die formele reëls waarvolgens siviele sake gevoer en bereg word.
siviele saak – enige saak wat nie ’n strafsaak is nie. Hierdie definisie mag aspris klink, maar dit is nie. ’n Mens kan siviele sake voer oor meer onderwerpe as wat mens in een definisie kan inprop.
skik/skikking – wat met ’n hofsaak gebeur wanneer die partye ooreenkom oor wat die uitkoms daarvan moet wees. ’n Skikking is ’n kontrak en word omtrent altyd ’n hofbevel gemaak, en daarmee is dit die einde van die bakleiery (wel, omtrent altyd, behalwe by egskeidings).
skuldeiser – die een in ’n transaksie aan wie geld geskuld word.
skuldenaar – die een in ’n transaksie wat geld skuld.
sluit van pleitstukke – ’n belangrike tydstip in ’n aksie, wanneer dit uit die pleitstukke duidelik is wat die geskilpunte tussen die partye is. Daar kan dan gevra word vir ’n hofdatum vir die verhoor. Ook litis contestatio genoem. Moenie vra hoekom nie.
stawende verklaring – sien funderende verklaring.
strafprosesreg – die formele reëls waarvolgens strafsake gevoer en bereg word.
strafsaak – ’n saak tussen die staat en die persoon wat aangekla word dat hy ’n misdaad begaan het.
strafsanksie – wanneer ’n persoon se daad deur die staat gestraf kan word.
stukke/hofstukke – die dokumente wat tydens ’n hofsaak opgestel word. Dit omvat prosesstukke in aksies, en alle dokumente in aansoeke.
summiere vonnis – ’n verkorte prosedure wat in ’n aksie gevolg word (gewoonlik) wanneer daar ’n geldbedrag geëis word en die eiser van mening is dat die verweerder nie ’n verweer het nie. Die verweerder sit dan sy verweer in ’n beëdigde verklaring uiteen en dit word dan deur die hof beoordeel om te sien of die verweer steek hou. As die verweer soos uiteengesit nie steek hou nie, word summiere vonnis toegestaan, en dit is min of meer die einde van die pad vir die verweerder se verweer van die saak.
teenaansoek – wanneer ’n respondent in ’n aansoek sy eie aansoek teen die applikant bring, as deel van dieselfde aansoek. Jy bring byvoorbeeld ’n aansoek teen my om my te verbied om jou grond te betree. Ek bring dan ’n teenaansoek vir ’n hofbevel wat sê dat ek ’n reg van weg oor jou grond het.
teeneis – wanneer ’n verweerder as deel van dieselfde aksie sy eie aksie teen die eiser begin. Jy bring byvoorbeeld ’n aksie teen my vir betaling van die balans van die kontrakprys vir die bouwerk wat jy by my huis gedoen het. Ek stel dan ’n teeneis teen jou in weens die feit dat ek jou geknoei moes laat regmaak, wat baie meer gekos het as die balans van die kontrakprys. Die bakleiery is gewoonlik oor dieselfde feite, maar uit verskillende perspektiewe.
teenkant of teenparty – opponent in ’n aksie of aansoek.
toegestaan – ’n aansoek word toegestaan as dit suksesvol is. Sien ook afgewys.
tussenbeitredende party – wanneer ’n buiteparty wat nie deur een van die bestaande partye tot ’n aansoek betrek word nie, deel wil word van ’n aansoek. Die buiteparty doen dit omdat hy dink dat die aansoek ook sy regte raak. A bring byvoorbeeld ’n aansoek teen B, ’n staatshospitaal, vir ’n bevel om ’n aborsie aan haar toe te staan. C, die pa, kan dan tussenbeide tree omdat die kind wat afgedryf gaan word, ook sy kind is en hy teen aborsies gekant is.
tussentydse/interlokutêre aansoek – aansoek in ’n aksie, om iets te bewerkstellig wat verband hou met die voer van die aksie. As een van die partye byvoorbeeld weier om bloot te lê, kan sy opponent ’n tussentydse aansoek bring om hom te verplig om dit