My eerste dag in die stadskool was ’n deurmekaarspul. Ek het nie geweet na watter klaskamers ek moes gaan nie, my pampoenkleurige rok was myle te groot, en die verskriklik baie kinders het my benoud gemaak. Ek het stil en bang in die ry geloop – dit was ’n groot nuwe wêreld. In elke klaskamer het ek deur die vensters gekyk of ek oom Johan-hulle sien. Pouses het ek na die hokkieveld gedwaal om na hulle te soek, maar hulle was skoonveld.
“Moenie huil nie, Tinna,” het my pa vir my gesê toe hy my by die skool afgelaai het, maar ek het gehuil soos selde tevore. My ma het vir my belgeld saamgestuur en ek het haar elke oggend voor skool gebel, en dan weer in die middae ná skool en saans voor ek gaan slaap het. Die gangprefek in die koshuis was van Wepener en ek het haar darem geken, maar andersins was alles en almal vir my vreemd. Dit was vir my moeilik om in die oggende op te kom en ek het in my klere geslaap sodat ek so lank moontlik kon bly lê onder my groen duvet met die oranje blomme. Ek het oneindig na my ouers verlang. Die koshuis het vir my soos ’n tronk gevoel en elke aand het ek gebid dat my pa my sal kom haal.
Die derde aand in die koshuis het ek om middernag wakker geword. Ek moes badkamer toe, maar die lang donker gang het my teruggehou, want die man met die sekel was daar! Boonop kon ek nie die lig aanskakel nie, want ek sou my kamermaat wakker maak. Knyp-knyp het ek gewik en geweeg … sal ek of sal ek nie? Maar ek móét nou badkamer toe of …
Toe hoor ek dit: “Hartjie, kom ek loop saam met jou.” Dit was oom Johan! Ek was so dankbaar en verlig. Hy het my hand geneem en ons het die gang saam aangedurf. “Waar was Oom die hele tyd?” het ek gevra. “Ag, hartjie, ons wou hê jy moes eers alles leer ken sonder dat ons jou pla, maar ons is altyd by jou, al sien jy ons nie.” Oom Johan het my hand voor die badkamerdeur gelos en ek het sonder enige vrees ingegaan.
Oom Johan se verskyning laat my die nuwe skool in ’n heel ander lig sien. Ek is gaande daaroor! Ja, dit is nou nie so lekker sonder seuns nie, maar dis ten minste een van die stad se beste skole. Ek is trots op my pampoenrok. Dit is vir my belangrik om stiptelik, ordentlik en gedissiplineerd te wees. Ek leer wat Christenskap werklik beteken, wat dit is om jou naaste lief te hê en in ag te neem, om op te staan uit respek as ’n onderwyser verby jou loop en dat dit ’n groot eer is om die skoollied te sing.
Oom Johan-hulle spot soms met van die juffrouens wanneer hulle besig is om op die bord te skryf of uit ’n boek te lees. Dan trek oom Johan die eienaardigste gesigte, of hy loop saggies tot by die juffrou en sit sy bolhoed op haar kop. Ek moet baie hard probeer om my lag in te hou, want uitskryfwerk wil ek nie kry nie. Dit is hoe jy hier gestraf word. Maar aan die ander kant, skryf maak my gelukkig. Ek gee dus glad nie om dat oom Johan sy bes probeer om my te laat lag nie.
Dis net die naaldwerkklas wat nie so lekker is nie. Selfs tannie Anna probeer my help met die steke en die uitsnywerk – sy het seker gesien ek vorder stadig. Kan eintlik nie glo sy help my nie, die ou kwaaitjie. Maar as ek na haar luister, kry ek die werk reg. En dalk word sy minder kwaai as ek doen wat sy sê.
Die kunsklas is ’n groot avontuur. Lisa kan nie glo wat ek alles met ’n potlood op papier regkry nie. Soms sit ek skelm vir haar ’n stuk papier en ’n potlood op die grond neer, want sy hou van teken. Ek kan nie altyd uitmaak wat sy teken nie, maar ek maak ’n punt daarvan om haar te prys. Sy is ’n sussie vir my en ek sal haar altyd beskerm.
Pouses speel ek met my nuwe vriende, maar ek is altyd bewus daarvan dat oom Johan-hulle iewers naby is om my dop te hou. Partykeer sit hy by ons op die hokkieveld terwyl almal velletjies mooi skryfpapier uitruil. Ek maak asof hy nie daar is nie, maak net so nou en dan oogkontak. Dit pla my nie meer dat niemand anders hulle kan sien nie, want eintlik is dit vir my lekker dat ek die uitverkorene is, die enigste een wat hulle aandag kan geniet.
Dis nog nie vir my lekker in die koshuis nie, maar reeds baie beter as in die begin. Ek is steeds nie gewoond aan die klokke wat my lewe beheer nie, en al die studietye is hoogs irriterend. Mamma het my geleer om hardop te leer, maar hier moet ons ure lank doodstil in ’n studiesaal sit. Dit maak my waansinnig. Gelukkig het Mamma met die koshuismoeder kom praat en nou kan ek in my kamer leer. Dit is soveel beter.
Noudat dit vir my lekkerder is op skool kom oom Johan-hulle net pouses kuier. Hulle wil hê ek moet goed doen, daarom gun hulle my die tyd. Maar ek kan steeds nie wag dat Pappa my Vrydae kom haal nie. Wanneer ek hom sien, bokspring my hart van blydskap. Dis lekker om dan saam met hom te gaan inkopies doen, maar eintlik wil ek net huis toe. Ek pak Donderdae al my tas en slaap soms met my skoolklere aan sodat ek nie iets vergeet nie.
Maar Maandag is dit weer terug hok toe. Wat dit vir my makliker maak, is die kosblik met tjips en lekkergoed en koeldrank wat Mamma vir my inpak. As Pappa my groet, druk hy ook altyd sakgeld in my hand. Maar ek weet ook ek sal dan vir juffrou Swanepoel weer sien. Sy is so ’n kort juffrou wat biologie gee. Ek wil baie graag goed doen in haar vak; ek wil baie graag dat juffrou Swanepoel vir my lief raak.
Ek wil ook baie graag soos oom Johan wees: vriendelik met almal, altyd gereed met ’n grappie. Dis seker hoekom mense dink ek is die nar van die klas, want deesdae maak ek ook met almal grappies. Jy kan maar sê ek gee die kinders rede om te glimlag. Eintlik is dit oom Johan wat my so maak.
Ek ruk van die skrik toe my naam oor die koshuis se interkom geroep word: “Harriet Christou, daar is voordeur vir jou.” Wie kan dit dan wees, want dis die middel van die week?
By die voordeur sien ek my broer se metaalblou Ford Capri staan by die hek. Wanneer laas het ek hom gesien! Ek hardloop met die paadjie af, maar by die hek steek ek in my spore vas. Mamma klim stadig uit die motor. Sy het ’n groot oranje trui oor haar nagrok aan, haar hare staan wild om haar kop en sy het my broer se nommerelf-tekkies aan.
Kan dit regtig my ma wees? Sy wat so gesteld is op haar grimering en hare … Ek hoop nie iemand anders sien haar so nie, maar wat op aarde gaan aan?
My broer neem my ma aan haar arm en my ma kyk stadig op na my, vee ’n sliert van haar voorkop. “Ek het jou pa gelos,” sê sy.
Wat? Ek kan nie glo wat ek hoor nie. Ek kyk na my broer, maar hy kyk weg en ek weet wat sy sê, is waar. Ons is nie meer ’n happy family nie. Ons is nie meer wat ek gedink het ons is nie.
“Ma?” sê ek. “Moeksie?” Ek druk haar teen my vas, voel hoe koud en benerig haar lyf is.
“Toemaar, Poppie,” sê my ma. “Moenie bekommerd wees nie, Poppie. Moenie.”
“Maar wat gaan Moeksie nou maak? Waar gaan Mamma nou heen?” Ek voel hoe ’n onbeheerbare woede van my besit neem. Ek is woedend vir my ma omdat sy toelaat dat so iets gebeur, vir my pa wat iets – wat? – gedoen het om haar sover te laat gaan. Ek wil wegkom van die hele gekke spul. Eintlik wil ek nie weet wat aangaan nie, ek wil niks met die gedoente te make hê nie.
My ma klim terug in die motor. My broer slaan sy deur toe en trek weg. Ek sien die motor verdwyn. Ek begin huil. Eers sagte snikke, maar toe huil ek met alles in my.
Ek weet nie hoe lank ek daar by die koshuishek gestaan het nie. Ek het eers weer bewus geraak van wat om my aangaan toe ek ’n hand op my skouer voel. “Hartjie, ons is hier vir jou as jy wil praat.” Dit was oom Johan.
Ek het sy hand geneem en ons het na die tennisbane toe gestap. “Hoekom, Oom?” het ek gevra. “Hoekom moet my ouers só baklei? Waar gaan ek nou bly?”
“Hartjie, ek ken nie al die antwoorde op jou vrae nie, maar dinge gebeur met ’n doel. Jy moet net nie ophou glo nie.”
Radeloos het ek gesoek na iets wat my pyn sou herlei. Ek het ’n tak van die naaste boom afgeruk en onophoudelik my bene gekrap. Dit wou nie seer genoeg maak nie, en ek het ’n skerp klip opgetel. “Hou tog op, Hartjie,” het oom Johan gesmeek, maar die seer in my hart moes uit. Ek het die klip so hard moontlik in my dy ingedruk en ná ’n rukkie het daar ’n bietjie bloed uitgesypel. Eers toe ek die bloed sien, het ek rustiger geraak.
Daardie aand gebruik ek my snoepiegeld om my pa te bel. Die sentrale sê die lyn bly beset. Ek bel drie keer voordat my pa antwoord. Ek huil so dat ek nie kan praat nie. “Gaan alles oukei wees, Pappa?” is al wat ek uiteindelik uitkry.
“Moenie