Elsabé Joubert kyk na haar dogter, haar blik skerp en ondersoekend. Sy sien die glinstering van trane op Cathy se lang, donker wimpers, die trilling van haar lippe, en haar gesig versag. Saggies, paaiend sê sy: “Dis net senuwees, niks meer nie. Glo my, hartjie, alle bruide ondervind dit maar. Jy is moeg en gespanne, nou verbeel jy jou allerhande dinge. Ek is heeltemal oortuig jy sal nie ’n fout maak as jy met Andries trou nie. Hy is gaaf en intelligent en pligsgetrou – hy het al die eienskappe wat van hom ’n goeie man en pa sowel as ’n goeie dokter sal maak.”
“Hy is gaaf en betroubaar en ál die dinge wat Mamma sê. Ek bewonder hom en is lief vir hom – soos ’n mens lief is vir ’n broer of ’n baie goeie vriend. Maar dis nie genoeg nie.”
Voor die stille vasberadenheid in hulle dogter se stem is die professor en sy vrou albei stil. Cathy kan egter hulle teleurstelling aanvoel. Andries se stiefpa, Wynand Louw, se landgoed grens aan Mon Désir. Die Louws was al die jare goeie bure en huisvriende, en Andries was altyd welkom in haar ouers se huis. Natuurlik was hulle verheug toe haar en Andries se vriendskap op trouplanne uitloop. By Andries is haar toekoms veilig, het hulle gedink. En eindelik is hulle vry van hulle verpligtinge, vry om hulle eie lewe te lei. ’n Professor se salaris is nie baie groot nie, en dit het heelwat opofferings geverg om in al hulle kinders se behoeftes te voorsien.
Elsabé Joubert skud net haar kop.
“En dit in die middel van die eksamen! Hoe kan julle met al dié dinge nog op julle eksamens konsentreer? En Andries het so hard gewerk.”
“Andries is feitlik klaar, hy moet nog net een of twee mondelings doen. Ek dink ook nie hy is baie ontsteld nie – dit het nie so gelyk nie. Soos Ma weet, kom Andries se werk eerste by hom. En ek self sal baie beter op my eksamen kan konsentreer noudat ek met Mamma-hulle gesels het.”
Elsabé Joubert kyk na die lyste wat voor haar lê, sy dink aan die nagte wat sy wakker gelê het, aan die maande wat sy beplan en gewerk het om haar dogter se troue ’n sukses te maak. En die hele tyd was sy onder die indruk dat Cathy doodgelukkig is!
“Wat het dan gebeur?” vra sy saggies, pleitend. “Julle was so gelukkig saam. Ons het almal gedink jy en Andries pas so ideaal bymekaar.”
“Daar het niks gebeur nie, Mamma. Ons het mekaar nie lief nie, dis al. Wees bly ons het dit betyds uitgevind. Andries is vanoggend besig, maar hy sal later self ook met Ma en Pa kom praat. Probeer net besef – dis finaal! Ek sal nie van plan verander nie. En moet asseblief nie ’n bohaai maak as Andries kom nie, Mamma.”
“Ek het nie die minste plan om ’n bohaai te maak nie,” sê haar ma verontwaardig. “Maar ek moet erken, ek is diep teleurgesteld. Om te wag tot al ons reëlings getref is . . . Wat gaan die mense sê?”
Professor Joubert gooi sy koerant opsy.
“As Cathy en Andries besluit hulle wil nie trou nie, is dit die einde van die saak. En wat die mense sê, is van minder belang.”
Sy vrou haal haar skouers op.
“Ek hoop jy sal self die nuus vir jou ma vertel! Ek gaan dit beslis nie doen nie. En wat gebeur nou? Al ons reisplanne is agtermekaar, die huis is verhuur . . .”
“Ek verwag hoegenaamd nie dat julle julle planne moet verander nie, Mamma. Inteendeel, dit sal my baie skuldig laat voel. Julle vertrek soos beplan aan die begin van Desember na Europa en Amerika.”
“En jy?”
“Ek is oud genoeg om na myself te kyk. Ek dink dit sal my goed doen om vir ’n verandering op my eie voete te staan en my eie potjie te krap. Ek het gelukkig reeds die deeltydse werk by die tegniese kollege gekry. Ek wil ook ’n bietjie radiowerk doen en probeer skryf, en as dit nodig is, kan ek privaat les in Frans en Engels gee.”
“Ek sien,” sê Elsabé Joubert. In die stilligheid het Cathy blykbaar reeds haar planne agtermekaar gesit. “Ek wens net jy het ons eerder hiervan vertel. Dit kon ons almal baie moeite en ergernis gespaar het.”
“Ek het tot gister nog gedink ek sal trou. Soos ek reeds gesê het, het ek al vantevore getwyfel, maar ek het dit self ook maar aan senuwees en spanning toegeskryf. As ons eers getroud is, het ek gedink, sal alles regkom. Maar ’n mens kan nie trou as daar enige twyfel of onsekerheid in jou hart is nie. Dit het ek gister finaal besef.”
’n Rukkie is haar ouers stil, dan sê haar ma swaar: “Wel, dis jou lewe; jy moet maak soos jy goed dink. Jy sal ver soek om weer ’n man soos Andries te kry, maar as jy hom nie liefhet nie, sal ons jou natuurlik nie probeer dwing om met hom te trou nie. Weet sy ouers al?”
“Ek glo nie. Hy moes vroeg vanoggend hospitaal toe gaan, en hy het gesê hy wil eers met Ma-hulle kom praat.” Sy sien die skielike flikkering van hoop in haar ma se blou oë en sê beslis: “Daar is nie ’n kans dat ons weer sal opmaak of so iets nie. Ek het gesê dis finaal. Dis net goeie maniere – niks anders nie.”
Haar ma haal haar skouers op.
“Ek sal seker aan die gedagte gewoond raak. Maar dit bring allerhande onverwagte komplikasies mee. Ons sal dadelik vir jou losies moet begin soek.”
“Ek het gehoor Wilna soek iemand om ’n woonstel met haar te deel.”
“’n Woonstel! Ek droom nie daarvan om jou op jou eie agter te laat nie,” sê haar ma beslis. “Ek dink nou net daaraan – jy kan dalk by tannie Mona gaan bly. June is reeds daar en dit kan lekker wees met julle albei daar.”
Maar Cathy is net so vasberade soos sy.
“Ek wil nie by tannie Mona gaan bly nie. Enige plek, maar nie by tannie Mona nie. Asseblief, Mamma, los my. Ek is een-en-twintig en wil graag my eie lewe begin.”
Professor Joubert kom sy dogter onverwags te hulp.
“As Cathy oud genoeg was om te trou en die verantwoordelikheid van ’n man en huis te aanvaar, is sy oud genoeg om na haarself te kyk. Laat haar begaan.”
Cathy werp haar pa ’n dankbare blik toe. Mevrou Joubert kyk haar dogter fronsend aan, dan sê sy onverwags: “Het Jos de Lange iets te doen met jou besluit om nie met Andries te trou nie?”
Cathy bloos liggies.
“Ek is nie op Jos verlief nie, as dit is wat Mamma bedoel. Maar hy het my laat besef dat daar ’n hele ander lewe daar buite is waarvan ek baie min weet. Ek word nog my hele lewe lank deur julle beskerm, en hoewel ek baie dankbaar is vir alles wat julle vir my gedoen het, voel ek dis tyd dat ek op my eie voete staan.”
Sy staan op, gaan na haar ma toe en soen haar op die wang. “Ek is jammer. Ek weet Mamma het baie hard gewerk om alles te reël en is seker baie teleurgesteld, maar liewer nou as later. En moenie oor my bekommerd wees nie. Ek is seker ek doen die regte ding. As Mamma wil, sal ek later saam na die Louws toe gaan. Ek hoop net nie hulle is kwaad vir my nie.”
Met ’n ligte tred en heelwat ligter hart stap Cathy ’n paar minute later by die eetkamer uit. Sy was verniet so bang. Die gevreesde gesprek met haar ouers het makliker verloop as wat sy verwag het. Dis die gaafste van ’n mens se ouers, dink sy. Hulle kan soms so moeilik en onbegrypend wees, maar in tye van nood kan jy altyd op hulle staatmaak.
In die eetkamer, waar haar ouers alleen agterbly, heers daar ’n swaar stilte. Daar is ’n bekommerde, ongelukkige uitdrukking op Elsabé Joubert se mooi gesig.
“Wel!” sê sy en daar is ’n wêreld se gevoel in die enkele woordjie. “Dis hoe min ’n mens weet van wat werklik in jou kinders se harte omgaan. Ek het opgemerk Cathy is die afgelope tyd ’n bietjie stiller en meer afgetrokke, maar ek het gedink dis maar net bekommernis oor die eksamen en al die voorbereidings vir die troue. Wat haar verhouding met Andries betref, was ek houtgerus! Ek het gedink