Here, bewaar my van ’n eiesinnigheid wat maak dat ek my rug op U draai. Amen.
20 Januarie
Skuldig
En die mens antwoord: “Ek het U hoor wandel in die tuin en ek het bang geword, want ek is kaal. Toe het ek weggekruip.” Die Here God vra toe: “Hoe het jy te wete gekom dat jy kaal is? Het jy tog nie van die boom geëet waarvan Ek jou verbied het om te eet nie?” Genesis 3:10–11
Vir die eerste keer in die Bybel hoor ons van vrees. Ewe skielik was God nie meer die welkome gespreksgenoot nie, maar ’n gevreesde teenstander. Daar is ’n breuk tussen God en mens. Sonde het toe nie die verwagte gevolge gehad nie. Die mens het toe nie bo homself uitgestyg nie, maar homself in die diepte van ellende ingedompel deur van God vervreem te raak. En hy word deur ’n skuldgevoel gedryf om vir sy Skeppergod weg te kruip.
“Ek is bang, want ek is kaal.” Vrees, skuld en skande. Wanneer ’n mens ontdek dat sy sondige eksperimente op niks anders as ’n breekspul uitloop nie, is hy meer as enigiets anders van sy skuld en skande bewus. Sonde betaal nie; dit hoop net die skuld op. En dan kruip jy weg vir dié God wat vir jou net die heel beste wil gee.
Dit was die eerste keer. Daarna het dit hoeveel miljoene kere weer en weer gebeur. Die mens wat aan die versoeking toegee suiwer en alleen ter wille van sy eie begeertes en bevrediging. Om dan te ontdek dat hy met die lewende God uit pas geraak het. Skuldig! In die skande! ’n Vervreemde.
Ons dink nie graag aan ons sonde as ’n keuse teen God of as ’n doelbewuste verwerping van sy wil nie. En dan wonder ons waar die vrees en skuldgevoelens vandaan kom en waarom God tog so onbereikbaar vér voel …
Here, ek wil nie meer vir U wegkruip nie; ek bely my skuld. Help my! Amen.
21 Januarie
Selfverontskuldiging
Die mens het geantwoord: “Die vrou wat U my gegee het om my by te staan, sy het vir my van die boom se vrugte gegee, en ek het geëet.” Toe vra die Here God vir die vrou: “Wat het jy nou gedoen?” en sy sê: “Die slang het my mislei, en ek het geëet.” Genesis 3:12–13
Die mens en sy vrou kom toe so effens tot verhaal. Dalk is die saak met God tog nie heeltemal verlore nie. Dalk kan hulle deur hulle kaarte reg te speel nog die situasie red. En toe volg hulle die roete van selfverontskuldiging. Ja, ons hét geëet, máár … God moet weet daar was provokasie. En om die waarheid te sê, lê die skuld nogal by die vrou wat U self vir my gegee het. Sy het my verlei.
Die mens se verontskuldigingstruuk het twee gevolge. Eerstens was dit ’n lafhartige manier om sy eie voordeel te soek. Dit het hom net verder in die skuld gedompel. Hy wou nie verantwoordelikheid vir sy sonde aanvaar nie. Hy is nie eerlik met God nie. En tweedens het dit tot wantroue tussen mens en mens aanleiding gegee. Nie alleen is die goeie verhouding tussen mens en God geskend nie, maar die volmaakte verhouding tussen mens en mens het begin krake vertoon.
Eva wys toe ook vinger, hierdie keer na die slang. En hoe geredelik koor ons haar nie agterna nie: “Was dit nie vir die ou Satan nie, sou ons nie aan die versoeking toegegee het nie …” Ons leer ons kinders verkeerd deur te verwys na “die ou duiwel wat daar agter jou oor sit”. Dit is jyself wat die besluit neem. Moenie vinger wys nie. Steek jou hand eerder in eie boesem. “Ja, Here, ek is skuldig!”
Ja, Here, ek is skuldig! Vergewe my sonde. Amen.
22 Januarie
Straf
Vir die vrou het die Here God gesê: “Ek sal jou baie swaar laat kry met jou swangerskappe: met pyn sal jy kinders in die wêreld bring.” Vir die mens het die Here God gesê: “Omdat jy na jou vrou geluister het en geëet het van die boom waarvan Ek jou verbied het om te eet, is die aarde deur jou toedoen vervloek; met swaarkry sal jy daaruit ’n bestaan maak, jou lewe lank. Stof is jy, en jy sal weer stof word.” Genesis 3:16, 17, 19
Straf. Watter onverkwiklike, negatiewe woord. Ons haat dit. Ons wil eerder beloon en vergoed word. Met geskenke bederf word. Daarom is ons dol oor genade. En daarom vermy ons die talle verwysings in die Bybel, en veral die Ou Testament, ná straf. Maar ons sal maar met die woord vrede moet maak. Want die onbetwisbare feit van die saak is dat God sonde straf.
Die heel eerste komponent van die straf is dat die aarde vervloek word. Die tuin word ’n wildernis. Die harmonie tussen mens en natuur verander in chaos. Slegs deur harde werk sal die mens ’n bestaan kan voer. En dan die finale strafronde: die dood. Dit is die harde feite. En ons weet dit, want ons sien en beleef dit dag vir dag. ’n Natuur wat al hoe meer in chaos verval oor die mens se voortgesette sondige misbruik van God se goeie gawes. En die dood wat op sovele maniere die mens se bestaan ontsier.
Genadiglik was “straf” nie God se laaste woord vir die mens nie. Maar voor ons oor dié genade kan bly word, moet ons net eenvoudig eers met straf rekening hou. Anders sal ons nooit verstaan dat God sonde haat nie.
Here, laat ek tog nooit vergeet dat U sonde haat nie. Amen.
23 Januarie
In die bloedstroom
Toe sê die Here vir Kain: “Waarom is jy kwaad? Waarom is jy bedruk? Wag daar nie vir jou blydskap as jy goed doen nie? As jy nie goed doen nie – die sonde wag jou in daarbuite en hy wil jou in sy mag kry. Maar jy moet oor hom heers.” Kain het met sy broer Abel gepraat, en toe hulle in die veld was, het Kain vir Abel oorweldig en hom doodgemaak. Genesis 4:6–8
Jy kan dit die “vloek van genetika” noem, of “ongevraagde oorerwing” of sommer net “erfsonde”. Sonder om by teologiese debatte oor die saak betrokke te raak, is dit onteenseglik duidelik dat die Bybel vir ons vertel dat sonde in ons bloedstroom gekom het. Ja, ons sê wel iemand soek sonde, maar eintlik het ons almal dit alreeds. In sonde ontvang en gebore …
As ’n mens na die sondeval terugkyk, kan jy in die stilligheid wonder of die vrugtestelery regtig so erg was. Ja, dit was nou wel vrugte in God se tuin en teen sy uitdruklike bevel, maar darem tog net vrugte? Maar natuurlik weet ons dat dit nie oor vrugte gaan nie; dit gaan oor ongehoorsaamheid; dit gaan oor verset teen God. En spoedig blyk dit toe dat dié verset oor veel meer as vrugtesteel gaan; die mens sal nog veel meer doen om homself te bevredig en te probeer bevoordeel. Ons lees daarvan in Kain se storie.
Kain se offer het nie God se goedkeuring weggedra nie. God soek opregte en toegewyde harte, nie omkoopoffers nie. Sy lewe was nie goed nie. En daarom was sy offer nie vir God aanvaarbaar nie. Toe word Kain deur die sonde van afguns oorweldig. En die uiteinde was die eerste moordverhaal in die Bybel, broedermoord.
Here, bewaar my teen die sonde van afguns en hebsug. Mag my lewe ’n dankbare offer tot u eer wees. Amen.
24 Januarie
Algehele verrotting
Toe die Here sien hoe groot die verdorwenheid van die mens op aarde is en dat hy sy lewe lank net slegte dinge bedink, was die Here bedroef daaroor dat Hy die mens op die aarde gemaak het. Dit het Hom diep gegrief. Die Here het gesê: “Ek sal die mens wat Ek geskep het, wegvee van die aarde af; mens en dier …, want Ek is bedroef daaroor dat Ek hulle gemaak het.” Genesis 6:5–7
Sonde het spoedig epidemiese afmetings aangeneem. Die storie van die mensheid het sy glans verloor. Die mens het die heerlikheid waarmee God hom geseën het, verloor. Die mens se verdorwenheid het geen perke geken nie. En God was bedroef dat Hy die mens op die aarde gemaak het. ’n Hartseer God. ’n Diep teleurgestelde God. Ons vind dit moeilik om hierdie Goddelike emosie behoorlik te verstaan. Het die alwyse God dan nie geweet die mens sou Hom teleurstel nie? Was die verderf vir God regtig so ’n groot verrassing? Ek reken hierdie porsie inligting wil vir ons net sê dat God ’n hoë verwagting van die mens gekoester het. En ook dat God nooit bereid was om die mens se vryheid in te perk nie. God was hartseer omdat Hy die mens liefgehad het.
Maar