Gee hom kans om nuwe kos te leer ken. Moenie ophou ná een of twee probeerslae nie. Soms moet jy iets agt tot tien keer vir ’n kind aanbied voor hy dit aanvaar.
Kinders het sekere voor- en afkeure. Laat hy kies, soos byvoorbeeld tussen twee verskillende vrugte of twee verskillende toebroodjievulsels. Moet hom nie dwing om te eet nie.
Moenie kos as ’n beloning aanbied nie. Wat van ’n beloning soos om parkie toe te gaan of ’n speelafspraak met ’n maat?
VRAAG 6
Die skoolhoof het my ingeroep oor my seun. Hy knou glo deesdae ander kinders af. Ek kan nie glo dat hy ’n boelie is nie. Ons het almal sterk persoonlikhede, en hy word groot in ’n huis wat hy moet deel met drie broers, maar dis tog nie ’n teelaarde vir boelies nie?
ANTWOORD
’n Mens weet amper nie wat is erger nie, om te hoor jou kind is ’n boelie, of dat hy die slagoffer van een is. Probeer koelkop bly, al is jou eerste reaksie om sommer die skoolhoof voor stok te kry.
Janine Shamos, ’n woordvoerder van die Suid-Afrikaanse Depressie-en-angsgroep (Sadag) en selfbeeldafrigter van Johannesburg, som op wat baie ouerskapkenners aanraai: Moenie wag en kyk of die situasie vanself sal regkom nie. Tree dadelik op voor dit ’n siklus raak en die skade permanent is. (Janine sê dit lyk asof “chroniese” boelies as volwassenes daarmee aanhou. Dit beïnvloed hul vermoë om gesonde verhoudings te ontwikkel en daarmee vol te hou.)
Probeer eerstens agterkom hoekom jou kind sy maats afknou, sê Ronéll Lemmer, ’n kliniese sielkundige van Oudtshoorn in die Klein-Karoo. Kyk objektief hoe lyk dinge tuis. In ’n groot gesin is dit nie altyd moontlik om almal ewe veel aandag te gee nie. Vra jou af: Kry hy genoeg aandag? Is ek betrokke genoeg in sy lewe? Voel hy geborge? Hoe praat ek en my man met mekaar? Hoe los ons probleme tuis op?
“Dikwels volg so ’n kind sy ouers se voorbeeld. Is jou man dalk aggressief tuis en jou seun dink dis maar hoe hy moet optree? Hou hom dop. Dalk het hy ’n klomp opgekropte gevoelens of aggressie, en hy weet nie hoe om daarvan ontslae te raak nie. Word hy byvoorbeeld tuis heeltyd stilgemaak? Hoe tree hy op wanneer hy met sy broers of sy speelgoed speel?”
Janine sê ’n boelie het dikwels ’n lae selfbeeld en is onseker van homself. Hy verstaan nie ander se gevoelens nie en weet nie wat ander kinders regtig van hom dink nie. Hy probeer dalk sy maats beïndruk en voel belangrik en magtig as hy op iemand anders kan pik.
Kenners het verskillende benaderings tot die probleem, maar die meeste kom ooreen oor dié basiese riglyne:
Moenie met geweld reageer nie.
Praat met jou kind daaroor sonder om hom te verneder of hóm emosioneel te kwets.
Maak dit wél duidelik dat sy gedrag vir julle onaanvaarbaar is.
Verduidelik aan hom hoe dit die ander kind laat voel en wat dit ook aan hóm as mens doen.
Dring daarop aan dat hy sy maat so gou moontlik om verskoning moet vra – en dit bedoel. Hou toesig dat dit nie weer gebeur nie.
Janine sê as jou kind ’n “gesoute” boelie is, sal hy eers moet leer om sy eie verkeerde gedrag te erken en in te sien wat die uitwerking daarvan op homself en ander is. Hy moet ander maniere kry om sy behoeftes te bevredig. Die ideaal is dat hy sterk verhoudings vorm met volwassenes wat bereid is om hom te help.
DOENLYSIE
Gesels met jou kind oor wat pla. Verseker hom van jou liefde.
Werk aan sy selfbeeld. Prys goeie gedrag. Stel realistiese doelwitte. Lê regtig klem op positiewe versterking. Komplimenteer hom as hy iets goeds doen.
Wees ferm as hy lelik optree, maar moenie so ’n bohaai opskop dat al die aandag hom laat goed voel nie.
Leer jou kind om sy woede in woorde uit te druk, sodat dit nie in sy gedrag uitkom nie. Of stel voor dat hy ’n slaansak pak as hy kwaad is.
As jou kind werklik jammer is, moet jy nie bly vassteek en voortdurend al sy oortredings oprakel nie.
Kry professionele hulp as jy bekommerd is oor sy aggressie en nie weet hoe om dit te hanteer nie.
VRAAG 7
Ek sukkel om my kind soggens uit die bed en aan die gang te kry. Ek smeek, dreig, koop hom om … en dan is hy steeds laat! Uiteindelik mis hy sy saamrygeleentheid met die bure en dan is ek ook laat vir werk omdat ek hom moet skool toe neem, en almal begin sommer die dag op die verkeerde voet.
ANTWOORD
Die een vraag wat by almal opkom as hulle dié ene hoor, is: Hoe laat gaan hy slaap?
Die meeste onderwysers met wie ek gepraat het, sê jy moet sorg dat jou kind saans vroeg genoeg in die bed kom. Omstreeks agtuur is ’n goeie maatstaf in graad een. (Pas dit aan soos hy ouer word.) As hy moeilik aan die slaap raak, hou sy slaaptydroetine so rustig moontlik. Dis onrealisties om te verwag dat hy dadelik aan die slaap sal raak as hy tot vyf voor agt nog na ’n opruiende TV-program gekyk het.
Kenners sê as hy elke oggend met die verkeerde voet uit die bed klim, en dis nie ’n nuwe verwikkeling nie, is hy dalk net nie ’n oggendmens nie. Party kinders hou eenvoudig nie daarvan om aangejaag te word nie en gaan dalk net meer verbouereerd raak as jy dit doen. Maak hom eerder effens vroeër wakker sodat hy ekstra tyd het om in sy eie tempo reg te maak. Julle sal dan albei minder gestres wees.
Kevin Leman het ’n redelik radikale voorstel vir trae opstaners in sy boek ’n Nuwe kind teen Vrydag. (Hoe dan nou anders met so ’n titel?) As jy kans sien daarvoor, probeer dit. Dis waarskynlik veral geskik vir ouers wat al alles probeer het en raadop is weens elke oggend se gejaag.
Kevin reken die onus moenie op jou wees om ewige laatslapers betyds by die skool te kry nie. Verduidelik baie kalm aan jou kind dat hy van nou af soggens self moet opstaan. Hy gaan dalk tienuur wakker word en bitter ongelukkig wees daaroor. Skryf dan ’n brief aan die skool in die trant van: “Daar is geen verskoning waarom hy laat is nie. Hy het bloot gekies om laat te slaap. Hanteer hom soos julle gewoonlik sulke kinders hanteer.” Dit sal nie vir jou kind (oud of jonk) lekker wees om met so ’n brief skool toe te gaan nie.
Daar is dalk tog salf te smeer aan daardie ewige agteros.
DOENLYSIE
Moenie aanhou kerm en hom etiketteer as die laatslaper nie – jy bereik niks nie, hy mag dalk net nog langer vat.
Gee die feite. As sy gesloer jou benadeel, sê: “Ek het vanoggend ’n spoedboete gekry omdat ek moes jaag werk toe nadat ek jou afgelaai het.”
Moenie vergeet om dankie te sê wanneer hy merkbaar moeite doen om betyds te wees nie. Weerhou jou ook daarvan om dinge kwyt te raak soos: “Ek het jou mos gesê dit sal beter gaan as jy vroeër opstaan.”
’n Ma se wenk
“Stel saam met jou jonger kind ’n kaart op met oggendtakies wat afgetik word. Oorweeg ’n beloning as hy teen die einde van die week alles betyds voltooi het.”
VRAAG 8
My kind jok. Hy gebruik dit as maklike uitweg – as sy sussie byvoorbeeld huil, was dit nie hy nie. Ek is nou onseker wanneer hy die waarheid praat. Ek het eers gedink dis klein leuentjies, maar ek het hom al betrap op groter leuens oor skoolwerk. Hy is nege jaar oud, ’n dierbare kind, en het nie rede om te jok nie. Ek is bang straf vererger dit.
ANTWOORD
Dis normaal as jong kindertjies soms leuens vertel. Dit gebeur omdat hulle nog nie altyd tussen feite en fantasie kan onderskei nie, omdat hulle bang is vir die gevolge van straf, of bang is dat hulle nie heeltemal aanvaar word nie.
Op 9-jarige ouderdom is dit egter beslis al minder normaal óf aanvaarbaar, sê Erika. Die algemene reël geld soos met enige ander negatiewe gedrag. Sal jy toelaat dat jou kind