“En die vier wat hulle hier voorgelê het?”
“Die honde het hulle spoor gevolg tot waar hulle ’n ent verder in die een of ander voertuig met groot tyres geklim het, moontlik ’n viertrek.” Koos vat hom aan die arm. “Kom, hier is nog iets wat jy moet sien.” Hy stuur hom na ’n klomp wapens wat teen ’n boomstam gestapel lê. “Dit moet die plaasaanvallers se wapens wees. As die boendoehof-ouens dít kon agterlaat, moet hulle self genoeg van hulle eie hê!”
Jan druk op sy knie en hurk steunend by die hoop. “Pistole, messe, breekysters. Hulle was sekerlik nie op pad om iewers te gaan bier suip nie.” Hy ruik aan ’n plastieksak met stukke rou vleis. “Gif. Two-step, vir die plaas se honde.” Jan vat die hand wat Koos na hom uithou en beur regop. “En die mense by die opstal?”
“Twee liewe, goeie ou mense,” sê Koos. “Hulle het van die spul niks geweet totdat ons hulle vanoggend wakker gemaak en daarvan vertel het nie. Daar is ’n man van die uniformtak nóú by hulle.”
“Wat het van die Mercedes se bestuurder geword?”
“Hy is agter in die poliesvan. Wil jy met hom praat?”
“Ja, aan jou bakkies kan ek sien dáár is ook ’n storie,” sê Jan moeg. “Sê maar …”
“Kyk, daardie vent het spook gevang! Jy kan try, maar ek weet nie of jy iets uit hom gaan kry nie. Behalwe as jy miskien slobbertaal verstaan.”
“Hoe’t hy losgekom? Tou gebreek?”
Koos glimlag, sy rokerstande laat dit lyk of sy mond vol vroeg-oggendson is. “Ons het hom vanmôre hier kom kry. Vasgebind met die tou om die nek, net styf genoeg sodat hy op sy tone kon staan. Ek het nog nie ’n boef gesien wat so bly was om ’n poot te sien nie.”
“Nou vir wat sou die spul dit doen?” Jan trek aan die borsel-punte van sy snor wat soos ’n nat gordyn oor sy bolip hang. “Either jy hang ’n bliksem, óf jy hang hom nie. Jy los hom nie om vanself biltong te word nie.”
Koos haal sy skouers op, trek sy oranje pet laer oor sy oë en steek sy hande in die grys jas se sakke. “Hy moes seker kyk, ek weet nie. Dalk moes hy die boodskap uitdra. Miskien wou die moordenaars hom net vasmaak, seker maak dat hy nie weghol nie.”
“Ek gaan in elk geval probeer om met hom te praat. Kom julle twee,” sê hy vir Mac en Boeries oor sy skouer.
Mac stamp aan sy jong kollega. “Die baas roep, hou nou op om die honde kos te gee. Jy beneuk hulle reuksin.”
Boeries sluk weer aan ’n lastige klewerigheid in sy keel. “Jis, Mac, hierdie is erger as op die TV!”
By die vangwa knik Jan vir die uniformman wat by die deur staan. Die konstabel maak die deur oop en die speurder se eerste indruk is dat die wa leeg is. Dan sien hy die man met hand- en voetboeie wat in die een hoek wegkruip. ’n Vaal kombers is oor sy kop en skouers getrek en hy loer witoog deur ’n opening. Hy het sy geboeide hande oor sy knieë gehaak. Sy hele lyf ruk en ’n stroom onverstaanbare woorde borrel by sy mond uit.
“Hoekom die voet- en handboeie?” vra Jan aan die konstabel.
“Sup, toe ons hom van die boom lossny, was hy soos ’n mal mens. Hy het so woes tekere gegaan dat ons hom moes boei om hom teen homself te beskerm.”
“Sal dit help om hom te ondervra? Ek meen, hy moet seker vol antwoorde wees.”
Die konstabel lag, vat aan die blou polisiepet se sonskerm. “Nie nou nie, Super. Koos Grundlingh sê hy is kwaai opgeneuk en moet eers by ’n dokter uitkom.”
“Het hy niks gesê nie of brabbel hy net heeltyd?”
“Toe ons hom gekry het, het hy die hele tyd iets van black ghosts gesê, maar niks verder nie.”
Jan maak die deur van die vangwa toe en gaan sit op die voertuig se agtertrap. Vryf sy knie. “Sal later met hom gesels.” Hy buig die gepynigde been en maak dit dan skielik reguit. Die knie maak ’n harde klik-geluid en Jan kom met verligting op sy gesig regop. “Hoe het julle geweet van hierdie gemors?” vra hy.
“Ons het ’n oproep gehad wat gesê het ons moet kom kyk.”
“Wie het gebel?” vra Mac.
Die man haal sy skouers op. “Een of ander organisasie, noem hulleself iets van ’n hof en ’n kruis, of so iets. Hulle het verantwoordelikheid aanvaar. Ek weet nie meer as dit nie.”
“Waar is die opstal?”
Die konstabel beduie na die tweespoorpad wat teen die bos verbyloop. “So ’n kilometer verder. Die pad loop tot by die huis.”
Jan beduie met sy kop vir Mac en Boeries. “Kom ons gaan praat met die ou mense.”
4
Jan wag totdat die tante klaar koffie geskink het, lekker sterk uit ’n groot ketel met ’n sak wat op die Aga-koolstoof staan en prut.
Dis waar hulle die twee ou mense gekry het: voor die Aga in die kombuis, knus om ’n houttafel met ’n witgeskropte blad en op Globestoele wat kreun en kraak met elke beweging, terwyl hulle die eerste beker koffie stadig proe teen die koue daar buite. Twee groot rooi boerboele wat saam met hulle ingestap het, het hulle tuisgemaak op streepsakke voor die stoof. Toe hy hulle sien, het Jan onmiddellik gedink aan die sak vergiftigde vleis tussen die hoop wapens in die bloekombos. Hulle sal seker nooit weet hoe gelukkig hulle was nie.
Oom Gys en tant Babie Cilliers. Hulle wou niks weet van dié gekombuissittery met gaste nie en wou opsluit oorskuif na die “voorhuis”. Op die speurders se aandrang het die kombuis gewen.
Op ’n kleiner tafeltjie langs die Aga staan ’n groen nerfaf erdeskottel, toegebind met ’n wit doek – hulle kan die ingesuurde deeg vir die dag se broodbakkery ruik. Op die stoof self staan ’n swart pot met poetoepap en jy kan ook ruik dat daar reeds ’n stuk vleis in die oond is. Jan sluk swaar. Die geur wat uit daardie oond kom, laat ook die boele op die streepsakke lê en kwyl. Daar was nie vanoggend tyd vir koffie of ontbyt nie, dit was nog donker toe hy by die slikdam weg is om Mac en Boeries in Welkom te gaan oplaai.
“Julle gaan sekerlik ontbyt eet voordat julle ry, Sersant,” sê die tante. “Nog koffie?”
“Nee dankie, Mevrou.” Hy sit sy koppie neer. Komende van die tannie met die vriendelike gesig klink selfs “Sersant” reg. “Ons moet terugkom by die stasie.”
“Nonsens, ou seun! Ek het klaar pap gemaak en die ribbetjie is feitlik reg.”
Jan loer onderlangs na die ander twee speurders. Hulle gesigte sê net een ding: Hou jou bek! Moenie te hard probeer om ordentlik te wees nie. Poetoepap en skaapribbetjie!
Verbeel hy hom of kwyl Boeries meer as die twee rooi boerboele?
“Dan is dit maar reg, Mevrou. Baie dankie, dit ruik lekker.”
“Ou seun, noem my sommer tant Babie.” Sy druk selfbewus aan die stywe grys bolla op haar kop. “Hier by ons op die vlakte voel ons nie baie vir titels en daai klas van dinge nie.”
Jan knik en kyk na die man met die bruingebrande gesig, die spierwit voorkop en bles waar die son nooit kom nie. ’n Vaal hoed met ’n swartverkleurde sweetband lê langs ’n kromsteelpyp en vuurhoutjies. Langs die broodblik lê ’n leesbril op ’n Bybel wat met bruinpapier oorgetrek is, die rugkant vuil gevat deur baie gebruik. Hy sit met sy elmboë op die tafel, groot vereelte hande gevou om ’n beker waaruit die stoom stadig opkrul. Sy oë kyk nikssiende na ’n kombuiskas met bottels ingelegde perskes, terwyl hy saggies slurp aan die beker warm koffie.
Jan staar na die Bybel en wonder oor Levitikus 24:17. Miskien is dit nie die regte tyd om te vra nie, maar … “Meneer Cilliers …”
“Sommer oom Gys, Superintendent. Jy hoor mos wat sê die tante.”
“Oom Gys,”