krubka a.
krobka – skrzynka lub koszyczek z kory. [przypis edytorski]
42
podzieć – dziś: podziać. [przypis edytorski]
43
Gość przyjechał (…) z Warszawy – Ujazdów znajdował się wówczas pod miastem. Odległość między Zamkiem Królewskim w Warszawie a Zamkiem Ujazdowskim wynosi ok. 4 km. [przypis edytorski]
44
warza (daw.) – gotowane jedzenie. [przypis edytorski]
45
Zygmunt August (1530–1572) – król polski w latach 1548–1572. [przypis edytorski]
46
Barbara Radziwiłłówna (ok. 1520–1551) – druga żona króla Zygmunta Augusta, córka hetmana wielkiego litewskiego Jerzego Radziwiłła, wdowa po wojewodzie Stanisławie Gasztołdzie. Była wyjątkowo piękna; król zakochał się w niej jeszcze za życia swojej pierwszej żony, a owdowiawszy wziął z Barbarą tajny ślub, wbrew woli polskich magnatów. Barbara zmarła młodo, prawdopodobnie na raka, ale plotki mówiły, że została otruta z rozkazu królowej Bony, matki króla. Wielka miłość Zygmunta do Barbary stanowi temat wielu utworów literackich i filmowych. [przypis edytorski]
47
Laudetur Jesus Christus (łac.) – niech będzie pochwalony Jezus Chrystus. [przypis edytorski]
48
tuszyć (daw.) – myśleć, być przekonanym; spodziewać się. [przypis edytorski]
49
miasto (tu daw.) – zamiast. [przypis edytorski]
50
zyszcze – dziś popr. forma: zyska. [przypis edytorski]
51
wotywa – msza wotywna, odprawiana w czyjejś intencji. [przypis edytorski]
52
antykamera (daw.) – przedpokój, poczekalnia. [przypis edytorski]
53
przecz (daw.) – dlaczego. [przypis edytorski]
54
słabym jest – dziś: jestem słaby, choruję. [przypis edytorski]
55
Cóż mi grozi? Jeszcze śmierć daleka ode mnie; wszak pamiętasz, co nam obojgu Cyganka wróżyła? – podanie wspominane w historii. [przypis autorski]
56
wyrugowan – wyrugowany, wygnany. [przypis edytorski]
57
żywot (tu daw.) – brzuch. [przypis edytorski]
58
czerwony a. czerwony złoty – dukat, polska moneta ze złota, warta ok. 5 złotych srebrnych. [przypis edytorski]
59
wiązanie – tu: prezent imieninowy; imieniny Anny przypadają 26 lipca. [przypis edytorski]
60
kukiełeczka a. kukiełka – tu: bułka pszenna w kształcie lalki. [przypis edytorski]
61
świetluśki – bardzo jasny; tu: z białej mąki. [przypis edytorski]
62
Panowie Rad Koronnych – senatorzy. [przypis edytorski]
63
wszystko co droższe wysprzedałam. Za całe srebro został mi ino kubeczek, z którego miłościwa matka raczyła mleko pijać (…) Nazwałam go sierotką. – Przeździecki, Jagiellonki, t. V. [przypis autorski]
64
barwa (tu daw.) – mundur, strój służby. [przypis edytorski]
65
fraucymer (z niem. Frauenzimmer: komnata kobiet, pokój dla dam) – damy dworu, stałe towarzystwo królowej lub księżnej. [przypis edytorski]
66
plagi (daw.) – bicie, rózgi. [przypis edytorski]
67
gdym się rwała do Tykocina po śmierci Zygmunta, by uczcić modlitwą najdroższego brata zwłoki, to mię nie dopuszczono – historyczne. [przypis autorski]
68
nikto (daw.) – nikt. [przypis edytorski]
69
Sama obyczajność nakazuje na listy odpowiadać; a jednak znając powinność względem swego stanu królewskiego i panieńskiego, że bez wiedzy panów Rad Koronnych nic nie mam czynić, ani jednym słowem na one listy, nawet jej królewskiej miłości siostrze mej nie odpisałam – Wyjątek z listu Anny Jagiellonki, Przeździecki, Jagiellonki, t. IV. [przypis autorski]
70
elekcja, także wolna elekcja – wybory nowego króla. Odbywał się wielki zjazd (sejm elekcyjny) szlachty z całego kraju, a najbogatsi, magnaci, prowadzili różne intrygi, starając się przekonać zebranych do swojego kandydata. Po śmierci Zygmunta Augusta pretendentami do polskiego tronu byli arcyksiążę Ernest Habsburg (1553–1595, syn cesarza Austrii Maksymiliana II), król szwedzki Jan III Waza (1537–1592) i car rosyjski Iwan IV Groźny (1530–1584) lub jego syn. Sejm elekcyjny odbył się na wiosnę 1573 we wsi Kamień pod Warszawą (dziś Kamionek, część Pragi Południe w Warszawie), wybrano Henryka Walezego (1551–1589), syna króla Francji. [przypis edytorski]
71
pacta conventa (łac.) – zbiór zobowiązań wobec szlachty, który musieli podpisywać polscy królowie elekcyjni, kiedy wstępowali na tron. Pacta dotyczyły nakładów finansowych na obronę kraju i edukację, w 1573 r. zawierały też warunek poślubienia Anny Jagiellonki. [przypis edytorski]
72
kondycja (tu daw., z łac. conditio) – warunek, wymóg. [przypis edytorski]
73
altembasowy – z jedwabiu przetykanego złotem. [przypis edytorski]
74
teletowy – z tkaniny jedwabnej przetykanej złotą nicią. [przypis edytorski]
75
tabinowy – z cienkiej, połyskującej tkaniny jedwabnej. [przypis edytorski]
76
giezłeczko, giezło (daw.) – biała powiewna tkanina. [przypis edytorski]
77
kamieńmi – dziś popr. forma: kamieniami. [przypis edytorski]
78
wilczura – futro z wilczych skór. [przypis edytorski]
