Oklepywanie klatki piersiowej jest zabiegiem ułatwiającym odkrztuszanie i zawsze powinno być stosowane łącznie z ćwiczeniami oddechowymi i skutecznego kaszlu. W przypadku niedodmy powinno być prowadzone w pozycjach drenażowych, w odpowiednich okolicach klatki piersiowej.
Zabiegiem wprowadzającym w drgania zalegającą wydzielinę i ułatwiającym odkrztuszanie jest także masaż wibracyjny. Stosowane do tego celu aparaty powinny charakteryzować się dużą amplitudą drgań. Mogą to być aparaty działające na zasadzie przepływu wody (aquavibron) lub napędzane silnikiem elektrycznym.
3.4. Kinesiology taping w chirurgii
Kinesiology taping (plastrowanie) może stanowić istotne wspomaganie fizjoterapii chorych po operacjach chirurgicznych, zwłaszcza w uśmierzaniu bólu pooperacyjnego i przyspieszaniu gojenia się rany pooperacyjnej, gdy istnieją przeciwwskazania do zastosowania fizykoterapii. Wskazaniami do zastosowania kinesiology tapingu po operacjach chirurgicznych są:
→ korekcja mechaniczna zaburzeń wynikających z interwencji chirurgicznej (stabilizowanie, normalizacja napięcia powięzi i mięśni, zwiększanie/korygowanie zakresu ruchomości),
→ wspomaganie pracy mięśni (pomoc w rozluźnianiu, redukcja zmęczenia, przywracanie zakresu ruchu),
→ aktywizacja systemu przeciwbólowego (usunięcie przyczyny bólu, aktywizacja mechanizmu przeciwbólowego).
W kinesiotapingu jako metodzie wspomagającej proces fizjoterapii po operacjach chirurgicznych wykorzystuje się wszystkie podstawowe techniki aplikacji plastra:
→ aplikację mięśniową – najbardziej fizjologiczna, naklejana jest bez rozciągania taśmy na rozciągnięty mięsień;
→ aplikację więzadłową – pobudza mechanoreceptory, normalizuje napięcie więzadeł i ścięgien, stosuje się rozciągliwość plastra w zakresie 25–50%;
→ aplikację powięziową – zmniejsza nadmiernie napiętą powięź przy rozciągnięciu taśmy w zakresie 25–50%;
→ aplikację limfatyczną – stosowana jest w profilaktyce i redukcji obrzęków limfatycznych, plaster cięty jest na długie, wąskie paski (ogony), a baza przyklejana w okolicach węzłów chłonnych, rozciąg taśmy wynosi 0–15%;
→ aplikację funkcjonalną – stosowana jest w terapii ograniczenia mobilności.
Najczęściej stosowane są aplikacje mięśniowe, więzadłowe i funkcjonalne. Z reguły utrzymywane są one przez minimum 10 dni bez konieczności ich zmiany, jeżeli pacjent nie zgłasza dolegliwości związanych z tymi aplikacjami.
W przypadku usunięcia pęcherzyka żółciowego stosowana jest aplikacja mięśniowa zmniejszająca napięcie mięśni skośnych zewnętrznych brzucha po stronie lewej, aplikacja mięśniowa zmniejszająca napięcie mięśni skośnych wewnętrznych po stronie prawej oraz aplikacja powięziowa na okolicę wątroby.
Celem kinesiotapingu po torakotomii (ryc. 3.10) lub wideotorakoskopii jest zmniejszenie bólu, korekcja nadmiernie napiętych mięśni oraz redukcja obrzęku chłonnego. W tym przypadku stosuje się standardową taśmę na trzech obszarach: w punkcie występowania bólu, który zlokalizowany jest delikatnym badaniem palpacyjnym ściany klatki piersiowej, nad mięśniem naramiennym i mięśniem czworobocznym po stronie otwarcia klatki piersiowej w celu zahamowania działania sensomotorycznego bólu i wspomagania funkcji mięśnia oraz w dolnej okolicy klatki piersiowej po stronie przedniej w celu wspomagania funkcji przepony. Wykorzystuje się elastyczną taśmę, w stu procentach bawełnianą (bez dodatku lateksu), o szerokości 5 cm, nakładaną bezpośrednio na ranę pooperacyjną.
W celu redukcji bólu w obrębie klatki piersiowej stosuje się nad punktem bólu aplikację w kształcie gwiazdy o długości 10 i szerokości 2,5 cm taśm z naprężeniem 25–50% w środku każdego paska, bez naprężeń na końcach.
Aplikację w kształcie kotwicy nad mięśniem naramiennym i mięśniem czworobocznym umieszcza się bez naprężenia na rozciągniętej skórze powyżej końcowego przyczepu mięśnia, natomiast w kierunku przyczepu początkowego jej napięcie wynosi 15%, bez napięcia na jej końcach.
Rycina 3.10. Aplikacja kinesiotapingu po torakotomii (na podstawie: Imperatori i wsp., 2016).
Aby ułatwić drenaż chłonny z tkanek miękkich w okolicy urazu chirurgicznego, taśmę nakłada się bez napięcia na rozciągniętą skórę w ten sposób, że w obszarze regionalnego drenażu chłonnego zakłada się kotwicę, a powyżej obrzęku – cztery ogony z pociętych taśm.
Dzięki wykorzystaniu kinesiotapingu po operacjach chirurgicznych można uzyskać:
→ mniejsze upośledzenie sprawności wentylacyjnej płuc,
→ przyspieszenie powrotu perystaltyki jelit i poprawę ich czynności,
→ zapobieganie zaparciom i wzdęciom brzucha,
→ obniżenie poziomu bólu i redukcję leków przeciwbólowych,
→ obniżenie uczucia dyskomfortu i bardziej aktywny udział pacjentów w fizjoterapii po operacji,
→ zwiększenie tolerancji wysiłkowej,
→ poprawę samopoczucia psychicznego i wzrost poczucia satysfakcji,
→ krótszy czas hospitalizacji.
W dotychczasowych badaniach nie zaobserwowano niekorzystnych skutków zastosowania taśm. Były one z reguły dobrze tolerowane przez pacjentów, dając im większe poczucie bezpieczeństwa oraz zmniejszając lęk i niepokój pooperacyjny.
Należy jednak podkreślić, że liczba wiarygodnych badań naukowych dotyczących skuteczności kinesiotapingu we wspomaganiu fizjoterapii po zabiegach chirurgicznych nadal jest niewystarczająca. Dotychczasowe wyniki badań nie są bowiem jednoznaczne, przedstawione wnioski wątpliwe, a niektóre hipotezy i teorie nawet sprzeczne oraz niepoparte badaniami naukowymi.
1. Alkiewicz J. (red.): Leczenie inhalacyjne i rehabilitacja układu oddechowego u dzieci i dorosłych. Volumed, Wrocław 1995.
2. Czerchawski L.: Patofizjologiczne podstawy zastosowania heparyn niskocząsteczkowych w profilaktyce choroby zakrzepowo-zatorowej. Rhone-Poulenc Rorer, Warszawa 1996.
3. Droszcz W.: Rehabilitacja w chorobach układu oddechowego [w:] Rehabilitacja – podręcznik dla studentów medycyny (red. J. Kuch). PZWL, Warszawa 1989.
4. Grossmann K., Wegener D.: Die externe pneumatische Kompression – Physiotherapie zur Förderung des venösen und lymphatischen Rückstroms aus den Extremitäten. Z. Physiother. Jg., 1986; 38(6): 449–455.
5. Imperatori A., Grande A., Castiglioni M. i wsp.: Chest pain control with kinesiology taping after lobectomy for lung cancer: initial results of a randomized placebo-controlled study. Interact. Cardiovasc. Thorac. Surg., 2016; 23(2): 223–230.
6. Krajczy M., Bogacz K., Łuniewski J. i wsp.: Review of literature on the application of Kinesio Taping (KT) in internal diseases: in surgery, cardiology and pulmonology. Fizjoter. Pol., 2018; 18(2): 32–42.
7. Olszewski W. (red.): Kompendium postępowania przed- i pooperacyjnego w chirurgii ogólnej. PZWL, Warszawa 1979.
8.