WCISŁO-DZIADECKA
Katedra Kosmetologii, Wydział
Farmaceutyczny z Oddziałem Medycyny Laboratoryjnej w Sosnowcu
Śląski Uniwersytet Medyczny
w Katowicach
Dr n. med. ZBIGNIEW WYGODA
Instytut Onkologii w Gliwicach
Prof. dr hab. n. med. WOJCIECH ZAŁUSKA
Katedra i Klinika Nefrologii
Uniwersytet Medyczny w Lublinie
Dr hab. n. med. MARCIN ZANIEW
prof. nadzw.
Collegium Medicum
Uniwersytet Zielonogórski
w Zielonej Górze
Prof. dr hab. n. med. ALEKSANDRA
M. ŻUROWSKA
Katedra i Klinika Pediatrii, Nefrologii
i Nadciśnienia,
Centrum Chorób Rzadkich
Gdański Uniwersytet Medyczny
Rekomendacja
Do rąk Czytelników trafia starannie opracowana edycja podręcznika „Choroby nerek. Kompendium” wydanego przez PZWL Wydawnictwo Lekarskie. Warto wspomnieć, że pod tytułem „Choroby nerek” ukazywały się w owym wydawnictwie trzy wydania podręcznika przygotowanego przez jednego z prekursorów polskiej nefrologii, doskonałego klinicystę z Gdańska – profesora Jakuba Pensona. Były to trzy kolejne edycje dzieła przygotowywanego przez jednego Autora, które ukazywały się kolejno w roku 1960, 1965 i 1970. Bezimienni współpracownicy pomagali jedynie w przygotowaniu materiałów pomocniczych jak tabele, ryciny oraz dokumentacja fotograficzna. Pierwszym opracowaniem zespołowym stały się „Choroby nerek” pod redakcją – kolejnego z wielkich nestorów polskiej nefrologii – profesora Tadeusza Orłowskiego z Warszawy, które powstawały w latach 1976, 1983, 1992 i 1997. Do udziału w przygotowywaniu kolejnych rozdziałów tego, należącego już do klasyki, dzieła byli zapraszani czołowi polscy nefrolodzy. Należy podkreślić, że do początku lat dziewięćdziesiątych ubiegłego stulecia PZWL było praktycznie jedyną oficyną wydawniczą zajmującą się edycją książek medycznych. Dopiero w latach dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku oraz w pierwszej dekadzie obecnego stulecia powstało kilka wydawnictw, które zajęły się wydawaniem podręczników i czasopism o tematyce medycznej. Ukazał się w tym czasie szereg opracowań zbiorowych, poświęconych nefrologii, bądź też poszczególnym schorzeniom z tego zakresu – przede wszystkim przewlekłym i wtórnym kłębuszkowym chorobom nerek, a także zakażeniom układu moczowego. Wraz z rozwojem leczenia nerkozastępczego powstawały także książki poświęcone tym właśnie metodom terapii. Warto uświadomić sobie, że równolegle z opracowaniami przeznaczonymi głównie dla lekarzy, powstawały także podręczniki służące edukacji pielęgniarek oraz kierowane do pacjentów. W tym miejscu dla zachowania prawdy historycznej trzeba wspomnieć, że w roku 2008 w PZWL wydano kolejną edycję „Chorób nerek”, której redaktorem był prof. Michał Myśliwiec z Białegostoku. W ostatnim trzydziestoleciu zanotowano burzliwy rozwój medycyny, w tym także nefrologii. W naszej dziedzinie dotyczył on zarówno nauk podstawowych, diagnostyki i terapii schorzeń nerek i układu moczowego oraz doskonalenia leczenia nerkozastępczego. Jednocześnie jak to określił profesor Franciszek Kokot „nefrologia stała się kołem zamachowym współczesnej medycyny”. Przypomnę tylko, że to właśnie profesor Franciszek Kokot sam stworzył parę podręczników z zakresu chorób wewnętrznych i zaburzeń gospodarki wodno-elektrolitowej i kwasowo-zasadowej. Był jednocześnie Nauczycielem i Mentorem redagującego obecne dzieło profesora Andrzeja Więcka, a także większości uczestniczących w jego tworzeniu osób. Dzięki rozwojowi badań epidemiologicznych przyjmuje się, że obecnie około 850 milionów ludzi na świecie cierpi z powodu przewlekłej choroby nerek. Jeśli przetransponować te dane na populację Polski oznacza to, iż w naszym kraju zespół ten występuje u blisko 6 milionów osób. Jednocześnie ponad 4 miliony osób na świecie ma schyłkowe stadium przewlekłej choroby nerek i jest poddawana leczeniu nerkozastępczemu. Pośród tych chorych ponad trzy miliony żyje dzięki jednej z form dializoterapii. Natomiast w naszym kraju liczba pacjentów poddawanych leczeniu dializami przekroczyła 20 tysięcy osób. Na dodatek pośród chorych z przewlekłą niewydolnością nerek zdecydowaną większość stanowią osoby w podeszłym wieku. Oznacza to, że wszędzie, w tym w Polsce, potrzebna jest duża grupa dobrze wykształconych nefrologów, aby zapewnić wczesne rozpoznanie przewlekłej choroby nerek oraz zastosowanie odpowiedniej terapii, adekwatnej do postawionego rozpoznania oraz postępowania nefroprotekcyjnego, pozwalającego na ograniczenie postępu tego zespołu chorobowego. Jeśli natomiast dojdzie do zniszczenia miąższu nerkowego przez proces chorobowy, to właśnie nefrolog jest odpowiedzialny za zaproponowanie choremu odpowiedniej formy leczenia nerkozastępczego. Niestety publikowane ostatnio dane wykazują, iż na całym świecie występują znaczne braki w zakresie liczby nefrologów. Jedynym wyjątkiem w tym zakresie jest Kanada. W naszym kraju także niestety liczba nefrologów, praktycznie we wszystkich rejonach, nie jest adekwatna do potrzeb. Oznacza to, że potrzebne jest podjęcie działań mających na celu zwiększenie liczby lekarzy podejmujących specjalizację z zakresu nefrologii. Jednocześnie konieczne jest zapewnienie odpowiednich materiałów edukacyjnych zawierających aktualną wiedzę dotyczącą szeroko pojętej nefrologii. Niewątpliwie zamysł stworzenia podręcznika będącego kompendium wiedzy w tym zakresie przyświecał twórcom obecnego wydania „Chorób Nerek. Kompendium”. Redakcji całości podjął się tym razem profesor Andrzej Więcek z Katowic. W środowisku nefrologicznym jest to osobowość nie wymagająca rekomendacji. Jako jedyny jak dotąd reprezentant naszego kraju był powołany do kierowania europejską nefrologią jako prezydent European Renal Association – European Dialysis and Transplant Association. Jednocześnie był członkiem wielu zespołów europejskich i światowych opracowujących zalecenia i rekomendacje w zakresie diagnostyki i terapii szeregu stanów i zespołów istotnych dla pacjentów nefrologicznych. Nic zatem dziwnego, że zaproponowany przez niego razem z Panią doc. Teresą Nieszporek spis treści jest zapowiedzią powstania nowoczesnego podręcznika. Znalazło się w nim bowiem miejsce na omówienie zarówno najczęściej występujących schorzeń nerek, jak też na zwrócenie uwagi na choroby rzadkie oraz uwarunkowane genetycznie. W sposób szczegółowy omówiono metody diagnostyczne od najprostszych do najbardziej skomplikowanych. Zwrócono szczególną uwagę na zasady farmakoterapii i leczenia dietetycznego oraz dostosowywanie dawkowania leków do stopnia zaawansowania przewlekłej choroby nerek. Z dużym znawstwem przedstawiono metody leczenia nerkozastępczego od dializy otrzewnowej i hemodializy po przeszczepianie nerek. Zwrócono także uwagę na możliwość równoległego przeszczepiania nerek i innych narządów, co ma coraz częściej miejsce w polskich ośrodkach transplantacyjnych. Biorąc pod uwagę wspominane wcześniej trendy epidemiologiczne oraz przewagę osób w podeszłym wieku pośród potencjalnych pacjentów nefrologicznych problem ten został wyraźnie podkreślony w wielu rozdziałach. Na dodatek poświęcono mu specjalną uwagę w osobnej części podręcznika. Także dobór autorów poszczególnych rozdziałów jest gwarancją wysokiego poziomu tego opracowania. Poza gronem najbliższych współpracowników, profesor Andrzej Więcek zaprosił do opracowania poszczególnych zagadnień grono ekspertów z kilkunastu ośrodków nefrologicznych w Polsce. Po dokładnych zapoznaniu się z całością opracowania mogę z pełną odpowiedzialnością stwierdzić, że zespół autorski dołożył wszelkich starań, aby powstało dzieło przynoszące dużą dawkę wiedzy praktycznej, a jednocześnie oparte o najnowocześniejsze aktualne odkrycia. Powinno zatem być ono doskonałą bazą dla lekarzy specjalizujących się w nefrologii. Znajdą oni jednocześnie wskazówki, gdzie należy sięgnąć, aby przekazaną w sposób skondensowany wiedzę