Ograniczone powtórne rodzicielstwo oznacza, że terapeuta będzie pielęgnował i rozwijał te aspekty życia pacjentki, które w przeszłości zostały zaniedbane. Będzie dawał wskazówki, gdy pacjentka nie będzie w stanie poradzić sobie z problemem, a kiedy trzeba – będzie także stawiał granice. Wspólnie będą rozwijali jej umiejętności, zachęcając do budowania autonomii i odpowiedzialności. Z czasem pacjentka zinternalizuje rolę pełnioną przez terapeutę, wytwarzając zdrowsze schematy, a te z kolei pomogą jej zbudować nowe życie. Oto elementy składające się na ograniczone powtórne rodzicielstwo.
Troskliwa opieka
W pracy z osobą cierpiącą na zaburzenie osobowości typu borderline potrzeba więcej niż przeciętnego zaangażowania terapeuty. Powinien on liczyć się z tym, że będzie musiał otaczać ją troskliwą opieką przez długi czas. Podobnie jak w każdej relacji rodzic – dziecko, nie zawsze będzie to łatwe ani przyjemne dla pacjentki, a jej oczekiwania będą jeszcze dodatkowo zadrażniać sytuację. Podstawowe potrzeby osób z zaburzeniem borderline nie zostały zaspokojone w dzieciństwie, dlatego często mają one względem terapeuty wielkie oczekiwania. Stąd też terapeuta powinien dokładnie wiedzieć, co jest gotów zrobić dla pacjentki, a czego nie, i jasno zakomunikować swoje granice (zob. podrozdział poświęcony wyznaczaniu granic). Każdy specjalista przeprowadza to na swój sposób i jest to temat często omawiany w trakcie spotkań grupy superwizji koleżeńskiej. Terapeuci, którzy są chętni włożyć w tę dość wymagającą terapię wysiłek większy niż przeciętny, często wykazują też skłonność do przekraczania własnych granic lub pozwalają innym na ich naruszanie. Mogą też zbyt długo zwlekać z ich wyznaczeniem. Rośnie wówczas ryzyko wypalenia lub zachowań przekraczających granice, takich jak nawiązanie nieterapeutycznej relacji z pacjentką. Terapeuta musi zachować ogromną czujność i pamiętać, że taka sytuacja byłaby niezwykle niszcząca dla pokrzywdzonej już przecież osoby, ponieważ ponownie zostałby odtworzony wzorzec opuszczenia i skrzywdzenia.
Kiedy terapeuta dojdzie do wniosku, że nie może albo nie chce zrobić czegoś dla pacjentki, powinien jej o tym szczerze i otwarcie powiedzieć, nie chowając się za regulaminem czy zasadami przyjętymi w instytucji, w której jest zatrudniony (zob. podrozdział Empatyczna konfrontacja). Frustracja jest normalnym elementem procesu terapeutycznego, podobnie jak stale towarzyszy dziecku w procesie wychowania. Terapeuta może pomóc pacjentce poradzić sobie z nią we właściwy sposób (zob. rozdział 9, podrozdział Metody pracy z trybem Złoszczącego się/Impulsywnego Dziecka).
Wskazywanie dróg rozwoju
Podobnie jak rodzic doradza i udziela wskazówek swoim dzieciom, tak i terapeuta daje rady i przedstawia swoje opinie po to, by mobilizować pacjentkę do zdrowego rozwoju. Interweniuje, kiedy uzna, że zachowanie pacjentki może przynieść jej szkody. Tak się dzieje, gdy pacjentka podejmuje działania zakłócające terapię (na przykład opuszcza wiele sesji) lub kiedy w trakcie sesji nie chce mówić na temat. Terapeuta może uświadomić jej te zachowania i pomóc powiązać je z trybami schematów, które za nimi stoją. W dalszej kolejności może spróbować wzbudzić w niej motywację do zmiany niepożądanych zachowań. Trzeba się również zająć szkodliwymi zachowaniami poza terapią, bo jeśli pozostawi się je bez interwencji, to wzrośnie ryzyko, że będą kolidowały z postępami poczynionymi w trakcie terapii. Przykłady takich szkodliwych zachowań to: nadużywanie substancji psychoaktywnych, niezdrowe lub nieregularne jedzenie bądź trwanie w związkach z przyjaciółmi czy partnerami, którzy stosują przemoc. Jeśli pacjentka podejmuje zachowania zagrażające własnemu życiu lub zagrażające innym, to one stają się naszym priorytetem. Terapeuta wyjaśnia, jaki tryb prowadzi do takiego zachowania i w jaki sposób pacjentka może je powstrzymać. W razie potrzeby pomaga wymyślić zachowania alternatywne. Jeśli to nie doprowadzi do redukcji destrukcyjnych zachowań, terapeuta powinien powrócić do wyznaczania granic (zob. podrozdział Wyznaczanie granic). Kiedy destrukcyjne zachowanie zostanie rozpoznane i powstrzymane, powinien jeszcze wracać do tematu i pytać o nie pacjentkę (na przykład: „Jak sobie radzisz? Czy nadal nie bierzesz?”), dopóki nie zyska całkowitej pewności, że problem nie nawraca.
Jeśli pacjentka ma problemy w relacjach z ludźmi, terapeuta powinien najpierw spróbować dowiedzieć się czegoś na temat osoby zaangażowanej w relację z pacjentką. Może na przykład poprosić o przyprowadzenie partnera na sesję. Jeśli jednak pacjentka nie chce go angażować w terapię lub on sam nie chce przyjść, to trzeba uszanować ich decyzję i oprzeć się na informacjach otrzymywanych od pacjentki. Jeśli terapeuta uważa, że partner ma na nią dobry wpływ, to może pomóc obojgu rozwiązać problemy w relacji i wprowadzić element psychoedukacji na temat zaburzenia osobowości typu borderline. Przekazanie tej wiedzy partnerowi pomoże mu lepiej zrozumieć, co właściwie się dzieje, kiedy przeżywają trudne okresy w związku. Mogą we trójkę porozmawiać o tym, co można zrobić, by nie dochodziło do eskalacji konfliktów, i jak razem rozwiązywać sytuacje kryzysowe. W miarę potrzeby partner może przychodzić regularnie na spotkania i brać udział w rozmowach na temat dysfunkcyjnych schematów. Czasem jednak widzimy wyraźnie, że dobro naszej pacjentki nie leży jej partnerowi na sercu, a wręcz przeciwnie – że on ją krzywdzi. Staje się to oczywiste zwłaszcza wtedy, gdy w związku pojawia się przemoc i/lub maltretowanie. Skutek jest taki, że pacjentka wciąż na nowo przeżywa bolesne doświadczenia z przeszłości. Terapeuta musi ją przed tym chronić, więc powinien jej doradzić rozstanie z takim partnerem.
Empatyczna konfrontacja
Relacja terapeutyczna jest dla pacjentki nie tylko bezpieczną przystanią, lecz powinna także stanowić źródło zmiany. Kiedy już uda się zbudować opartą na poczuciu bezpieczeństwa i bliskości relację terapeutyczną, można przystąpić do konfrontowania pacjentki z konsekwencjami jej zachowania. Należy przy tym jednak pamiętać o ważnej rzeczy: terapeuta powinien najpierw zająć się własnymi uczuciami, jakie wywołują w nim zachowanie pacjentki na sesji lub opowieści o jej zachowaniu względem innych poza terapią. Przede wszystkim terapeuta bada, czy jego reakcja wynika z samego zachowania pacjentki, czy też uruchomiły ją jego własne dysfunkcyjne schematy (zob. podrozdział Schematy terapeuty i strategia ujawniania własnych emocji i doświadczeń). Kiedy już się upewni, że własne schematy nie miały wpływu na jego reakcję, powinien przystąpić do konfrontacji i uczynić to w sposób przyjazny, zindywidualizowany, ale rzeczowy. Trzeba uważać, by wyraźnie zaznaczyć, że odrzuca się zachowanie pacjentki, ale nie ją jako osobę. Terapeuta nie powinien zasłaniać się jakimiś abstrakcyjnymi regułami czy normami (na przykład regulaminem instytucji, w której pracuje, czy zawodowym kodeksem etycznym), lecz przekazać to, co ma do powiedzenia, w sposób szczery i mówiąc we własnym imieniu.
Przykładowa rozmowa: empatyczna konfrontacja
TERAPEUTA: Noro, widzę, że prosisz mnie, abym