186
Bundesarchiv Berlin, film 3358, Sztab Osobisty Reichsführera SS, folder 160, list gauleitera Rainera do Himmlera, 24 listopada 1939.
187
Tamże, list z 14 listopada 1939 r.
188
Tamże, wymiana korespondencji między kierownikiem Kancelarii Partii Bormannem, Himmlerem, gauleiterem Salzburga Rainerem oraz Globocnikiem.
189
Z opinii szefa Głównego Urzędu Personalnego SS, Maximiliana von Herffa, z maja 1943 r., fragment przedrukowany w: Wulf (1989, s. 271) oraz Longerich (2014, s. 433).
190
Zob. na ten temat rozdział 2:
191
„Proszę, by się Pan nie gniewał, że akurat teraz zwracam się z pewną prośbą. Sądzę jednak, że cały ciężar zadań tym bardziej zobowiązuje wszystkich do wypełnienia tego, co się zaniedbało. Wydaje mi się, że znalazłem dziewczynę, na poślubienie której Pan, reichsführerze, zechce udzielić mi zgody. Druh, z którym na ten temat rozmawiałem, ocenił ją bardzo pozytywnie. Poprosiłem go, by Panu, reichsführerze, przedstawił swoją opinię; być może nadarzy się okazja, by zobaczył Pan tę dziewczynę, tak bym później otrzymał właściwą odpowiedź. Chciałbym bowiem ożenić się jeszcze w tym roku. Z posłusznymi pozdrowieniami Heil Hitler! Pański oddany Globocnik”. List Globocnika do Himmlera, przedrukowany w: Wulf (1989, s. 273).
192
„Ja sam dlatego nie chciałem zwracać się z tym do reichsführera, ponieważ z drugiej strony widziałem jego radość, że teraz już na serio u mnie sprawy zaszły tak daleko, bowiem chciałbym ożenić się mniej więcej do 10 października, oczywiście tylko wtedy, kiedy reichsführer powie «tak» i ma czas”. Tamże.
193
Tamże. Dalej Brandt napisał: „Przygotowano już do wysłania na adres Rainera, jako prezent reichsführera dla młodej pary, serwis obiadowy i do herbaty”. Globocnik w maju 1945 r. został aresztowany w Karyntii przez Brytyjczyków i popełnił w areszcie samobójstwo, o dalszym losie jego żony nic nie wiadomo.
194
Według korespondencji Heinricha i Margi Himmlerów poznali się oni we wrześniu 1927 roku w pociągu z Berchtesgaden do Monachium (zob.
195
Breitman (1996, s. 27 i n.).
196
Fraenkel, Manvell (1971, s. 49 i n.)
197
„Der Spiegel”, 9 lutego 1950, s. 24–28, tutaj 24.
198
Fraenkel, Manvell (1971, s. 82–83).
199
von Lang (1985, s. 100).
200
Eichmann (1980, s. 448); sturmbannführer SS Wilhelm Höttl pracował w wydziale zagranicznym Głównego Urzędu Bezpieczeństwa Rzeszy.
201
„Der Spiegel”, 9 grudnia 1950, s. 24–28, tutaj s. 24. Lisel Nebe była żoną gruppenführera SS Arthura Nebe. Od 1937 do 1944 r. był on szefem Urzędu Policji Kryminalnej Rzeszy, a od czerwca do listopada 1941 r. dowodził Einsatzgruppe B, oddziałem śmierci, którego główna kwatera znajdowała się w Mińsku na Białorusi. W ciągu tych czterech i pół miesiąca Nebe zameldował swoim przełożonym z Głównego Urzędu Bezpieczeństwa Rzeszy, liczbę 45 467 „zlikwidowanych osób”.
202
Heydrich (1976, s. 78). Dalej opowiada o poczynaniach żon esesmanów: „Nie skończyło się na odznace sportowej «Kobiet-Gestapo». W zrzeszeniu mamy dawną tancerkę, żonę jednego z urzędników, która proponuje nam, że nauczy nas tańczyć […] Wkrótce zbieramy się na odwagę, by zorganizować wielki wieczór towarzyski. Małżonki, narzeczone i przyjaciółki mężczyzn z Tajnej Policji Państwowej i SD miały zaszczyt zaprosić swoich mężów i przyjaciół na wieczorek towarzyski w berlińskiej Operze Krolla. Organizację wieczoru przejęły panie […] Popisujemy się niczym dziewczęta z rewii i tańczymy kankana. Jeszcze dziś widzę się jako
203
„Der Spiegel” pisze, że Himmler w tym czasie „rzeczywiście domagał się od swojego szefa SD rozwodu lub ustąpienia”, przywołując argument: „Kto nie potrafi dowodzić swoją własną rotą, nie może też dowodzić gromadą”. „Der Spiegel”, 9 lutego 1950, s. 24–28, tutaj s. 24.
204
Tamże. W 1941 r. Lina Heydrich sprawiła Himmlerowi szczególną radość: wyjątkowo poważnie traktując jego ideę „szlachty z krwi i ziemi”, wyuczyła się zawodu rolniczki i zdała egzamin przed Krajową Izbą Rolniczą w Brandenburgii. Heydrich (1976, s. 91).
205
Koch (1977, s. 23).
206
Por. Munzinger-Archiv/Internationales Archiv, Lieferung 30/50, s. 1586, Gertrud Scholtz-Klink; zob. także: Koonz (1987); Böltken (1995); Wagner (1996). August Heißmeyer już w 1925 r. był w NSDAP, a w 1930 r. wstąpił do SS i szybko zrobił karierę: w 1932 r. był führerem SS-Abschnitt okręgów Północna i Południowa Westfalia, w 1933 r. został mianowany brigadeführerem SS, w 1935 szefem Głównego Urzędu SS. Po zakończeniu rządów nazistowskich prominentna para Heißmeyer/Scholtz-Klink zmieniła się w prostych ludzi Heinricha i Marię Stuckebrock – było to nazwisko matki Heißmeyera – i uciekła z Berlina w kierunku zachodnim. Uciekinierzy znaleźli schronienie u starej znajomej: księżnej Pauline zu Wied, córki ostatniego króla Wirtembergii i wczesnej zwolenniczki ruchu nazistowskiego – wyróżnionej „Złotą Odznaką Partyjną” – na zamku Bebenhausen koło Tybingi. Żyli tutaj przez dwa i pół roku, poddali się denazyfikacji, przedstawiając się jako małżeństwo Stuckebrock, które nigdy nie miało nic wspólnego z narodowym socjalizmem, aż 29 lutego 1948 r. zostali odkryci i aresztowani. 14 kwietnia 1948 r. francuski trybunał wojskowy skazał ich za posługiwanie się sfałszowanymi dokumentami na 18 miesięcy więzienia. Izba Orzekająca w Tybindze 5 maja 1950 r. zakwalifikowała oboje do grupy głównych winowajców i skazała Heißmeyera na trzy lata obozu internowania, a jego żonę na 30 miesięcy obozu pracy. Po odbyciu kary para mieszkała w Tybindze-Bebenhausen, gdzie Heißmeyer zmarł 16 stycznia 1979 r. Jego żona Gertrud Scholtz-Klink żyje tam do dzisiaj [zmarła 24 marca 1999 r. – przyp. tłum.]. Por. Munzinger-Archiv/Internationales Biographisches Archiv, Lieferung 30/50, s. 1651 i n., August Heißmeyer; s. 1586 i n. Gertrud Scholtz-Klink; por. Birn (1986, s. 335).
207
Josias, dziedziczny książę von Waldeck-Pyrmont, od listopada 1929 r. należał do NSDAP, a od marca 1930 r. do SS. Już w 1936 r. awansował na obergruppenführera Oberabschnitt SS Rhein, a w 1937 r. Oberabschnitt Fulda-Werra. W 1939 r. został mianowany Wyższym Dowódcą SS i Policji w IX Okręgu Wojskowym (Weimar). Po wojnie został aresztowany i w 1947 r. skazany na karę dożywotniego więzienia. Już we wrześniu 1950 r. został jednak zwolniony z przyczyn zdrowotnych. Jego obie córki w latach czterdziestych XX w. wstąpiły do korpusu pomocniczek SS.
208
Książę Friedrich Christian von Schaumburg-Lippe wstąpił do NSDAP w 1929 r. Od 1933 do 1945 r. był osobistym adiutantem Goebbelsa; od 1935 r. radcą stanu, następnie naczelnym radcą stanu i radcą ministerialnym, referentem w Ministerstwie Propagandy Rzeszy, w Wydziale Zagranicznym. W 1943 r. został mianowany standartenführerem SA. Po aresztowaniu w 1945 r. był internowany do 1948 r., w 1950 r. uznano go za zdenazyfikowanego.