Projekt okładki i stron tytułowych
Przemysław Spiechowski
Wydawca
Aleksandra Małek-Leśniewska
Redaktor prowadzący
Jolanta Kowalczuk
Redaktorzy
Bartosz Kuzak, Magdalena Małecka-Kuzak
Korektor
Monika Łojewska-Ciępka
Produkcja
Mariola Iwona Keppel
Recenzent
dr hab. Aleksandra Rogowska, prof. Uniwersytetu Opolskiego
Skład wersji elektronicznej na zlecenie Wydawnictwa Naukowego PWN
Marcin Kapusta / konwersja.virtualo.pl
Książka, którą nabyłeś, jest dziełem twórcy i wydawcy. Prosimy, abyś przestrzegał praw, jakie im przysługują. Jej zawartość możesz udostępnić nieodpłatnie osobom bliskim lub osobiście znanym. Ale nie publikuj jej w internecie. Jeśli cytujesz jej fragmenty, nie zmieniaj ich treści i koniecznie zaznacz, czyje to dzieło. A kopiując jej część, rób to jedynie na użytek osobisty.
Copyright © by Wydawnictwo Naukowe PWN SA
Warszawa 2017
eBook został przygotowany na podstawie wydania papierowego z 2017 r., (wyd. I)
Warszawa 2017
ISBN: 978-83-01-19568-7
Wydawnictwo Naukowe PWN SA
02-460 Warszawa, ul. Gottlieba Daimlera 2
tel. 2269 54 321; faks 22 69 54 228
infolinia 801 33 33 88
e-mail: [email protected]; [email protected], www.pwn.pl
Wprowadzenie
Alle Welt interpretiert. Niemand denkt.
Dla wielu osób radość wzięcia do ręki (swojej) książki po raz pierwszy jest jedną z większych radości, jakich mogą w życiu doświadczyć. Z równie wielką radością przekazujemy do rąk czytelników Przewodnik po myśli Carla Gustava Junga. W zamyśle autorów i redaktorów ma on wprowadzać w lekturę pism Junga, wskazując na zawarte w jego spuściźnie sprawy podstawowe, ważne i godne głębszego namysłu. Jednocześnie niniejsza książka ma poprowadzić czytelnika przez prawdziwy gąszcz splątanych zagadnień stanowiących centrum koncepcji Junga, ale również wprowadzić go w tematy pomniejsze, lecz ważne dla kultury współczesnej; ma także pomóc w odnalezieniu się na płaszczyznach kilku dyscyplin, po których w swoich pismach płynnie porusza się Jung. Przewodnik ma posłużyć najpierw zrozumieniu koncepcji szwajcarskiego psychiatry, a następnie pomóc w samodzielnym studiowaniu jego trudnych, różnorodnych i bardzo obszernych dzieł, liczących łącznie ponad 13 000 stron.
Z pewnością jednak wielu osobom oddawana dziś do ich rąk publikacja wyda się dość fragmentarycznym wprowadzeniem w myśl Junga. Do pewnego stopnia tak właśnie jest, gdyż nie sposób omówić wszystkich ważnych zagadnień, którym twórca psychologii analitycznej poświęcił swoje prace, szczególnie jeśli ma się przy tym na uwadze ograniczenia związane z objętością takiej pozycji. Fakt ten jednak można interpretować także pozytywnie, mając nadzieję, iż książka ta będzie początkiem kolejnego etapu twórczej i krytycznej dyskusji nad koncepcjami Junga w różnych środowiskach naukowych naszego kraju, gdyż koncepcje te z pewnością są tego warte.
Choć książka ta jest pozycją naukową, podstawowym zamierzeniem osób ją przygotowujących była troska o zrozumiałość jej treści dla szerszego grona odbiorców. Wyraża się to w możliwie częstym unikaniu hermetycznego języka Junga oraz w próbie przekładania jego dość skomplikowanej terminologii na język bardziej przystępny, by w ten sposób interpretować także trudniejsze fragmenty jego twórczości. Na niniejszą pozycję składają się teksty różne zarówno pod względem tematycznym, treściowym, jak i warsztatowym. Celem tej publikacji było również zaprezentowanie niezwykle bogatego i wielowątkowego pisarstwa Junga z różnych perspektyw i przy użyciu różnych narzędzi. Książka ta, tworząc pewną całość, ma także służyć jako zbiór osobnych artykułów dotyczących konkretnych zagadnień twórczości Junga. Nieuniknione są w tym kontekście zachodzące na siebie tematy i powtórki pojawiające się w kilku tekstach, np. zagadnienia archetypu, mitu czy symbolu.
Przewodnik zawiera artykuły różnie oceniające twórczość Junga. Celem takiej różnorodności opinii było zachęcenie do samodzielnej lektury pism twórcy psychologii analitycznej, by czytelnik mógł się osobiście przekonać, która interpretacja przemawia do niego mocniej i wydaje się oparta na trwalszych podstawach. W przypadku Junga mamy bowiem do czynienia z niezwykle rzadko spotykaną w świecie nauki polaryzacją stanowisk. Zaciekli przeciwnicy, a nawet wrogowie jego pisarstwa kwitują je najczęściej krótkim: „nienaukowe”, „eklektyczne”, „ezoteryczne”. Z kolei wielbiciele Junga, widzący w nim nierzadko postać unikatową w dziejach nauki, często są skłonni do wyłącznie bezkrytycznej interpretacji jego pism, nie zaś do ich merytorycznej analizy i zadawania tzw. trudnych pytań (np. o wewnętrzną spójność bądź jej brak w obszarze teorii Junga), które mogą prowadzić do nowej, twórczej perspektywy badawczej. Redaktorom towarzyszy cicha nadzieja, że po książkę sięgną także osoby, które do tej pory nie miały kontaktu z tekstami szwajcarskiego myśliciela, a jej lektura skłoni ich do zajrzenia do tekstów źródłowych. Jedno jest pewne: tylko pisma studiowane, dyskutowane i będące przedmiotem sporu naukowego żyją dalej, oddziałując na rozumienie rzeczywistości przez czytelników. Natomiast pierwszym etapem odchodzenia w zapomnienie autorów i dzieł jest często ich jedna i jedynie słuszna interpretacja oraz ocena. Odwołując się do słów motta niniejszego wprowadzenia, zgodnie z którym częściej interpretujemy, a rzadziej (krytycznie) myślimy, oddawana do rąk czytelników książka zachęca zarówno do myślenia wraz z Jungiem, jak i do zamyślenia się nad jego tekstami, a wszystko to w towarzystwie autorów, którzy drogę śladami Junga już przebyli, co pozwala im na miano prawdziwych przewodników po skomplikowanym świecie jego idei.
Do grona autorów Przewodnika udało się zaprosić wielu specjalistów zajmujących się twórczością Junga. Niektórzy z różnych racji, w tym zdrowotnych i czasowych, nie mogli odpowiedzieć pozytywnie na to zaproszenie. Celowo publikowane są tu teksty autorów wyłącznie polskich, gdyż redaktorom książki chodziło przede wszystkim o danie impulsu do dyskusji, krytycznej refleksji i namysłu nad aktualnością jego koncepcji w XXI wieku zarówno krajowemu środowisku jungowskiemu, jak i osobom nieznającym głębiej jego twórczości.
W tym miejscu warto pokrótce wspomnieć o obecności myśli Junga w Polsce1. Niestety przywołanie tu wszystkich znaczących osób, nie mówiąc już o pozycjach bibliograficznych i instytucjach, które wpłynęły na funkcjonowanie w polskim życiu kulturalnym psychologii analitycznej, nie jest możliwe.
Do osób, które odgrywają szczególnie ważną rolę w popularyzacji koncepcji szwajcarskiego psychiatry w naszym kraju, należą przede wszystkim: Jerzy Prokopiuk – tłumacz, pisarz, współzałożyciel Klubu Jungowskiego odpowiedzialny za wprowadzenie do Polski myśli jungowskiej; Zenon Waldemar Dudek – psychiatra, psychoterapeuta, założyciel wydawnictwa Eneteia, oraz Robert Reszke – tłumacz, który podjął tytaniczną, niestety przerwaną przez przedwczesną śmierć pracę nad przekładem wszystkich pism Junga na język polski.
Do najważniejszych przekładów należą: Psychologia a religia.