ХХ ғасыр басындағы әдебиет. Электронды оқу құралы. Ө. Әбдиманұлы

Абайдың ақындық жасампаздығын тануда біршама қызмет атқарғаны талассыз.

      Абай творчествосын тану мен танытуда өзіндік орны бар мақаланың бірі – Міржақыптың “Абай” атты мақаласы (“Қазақ”, 1914, N67). Ұлы Абайдың қайтыс болуына 10 жыл толғанына орай жазылған бұл мақаланың мынадай басты құндылықтары бар. Бірінші – Абай ақындығын, Абай мұрасын, Абайдың ұлылығын ұғынудың алғашқы соқпағын салушылардың еңбегін көрсетіп, зерттеушілер есімін нақты атауымен бағалы. Екінші – Абайдың қазақ әдебиетіндегі төрден алар орнын көрсетудегі өзіндік пайымдауларымен бағалы.

      Қашанда әділдік жақтаушысы, өзгенің еңбегін бағалауда тура жолдан таймайтын Міржақып, осы мақаласында Абайды алғаш елге танытушы Әлихан Бөкейханов пен Ахмет Байтұрсынов екенін баса айтып, олардың Абайтанудағы тұңғыштық орынын нақтылай кетеді.

      Қазақ жазба әдебиетіндегі көркем шығарманы бағалауға ұмтылып, творчество адамының жетістігін танып, кемшін тұсын байқап, оқушыға жөн-жоба сілтеуді мақсат тұтқан мақаланың бірі – “Сын” (“Қазақ”, 1915, N121). Шәкәрім Құдайбердиевтің “Қалқаман-Мамыр” поэмасын жан-жақты талдауға бағытталған Әлихан мақаласы – Шәкәрім творчествосын танудағы бір белес. Бұл – сын жанрының тууы көбінесе құнды көркем шығармалардың дүниеге келуімен сабақтас болатындығының бір көрінісі. Мақалада “Қалқаман-Мамырды” негізге ала отырып, ақындық творчество туралы, Абайдың ақындық ерекшелігі жайлы орайлас ой да қозғалады. Автор Шәкәрімнің ірі ақын, Абайдың орнын басар үмітті шәкірті екенін сөз арасында білдіре кетеді. Әлихан Бөкейханов, ең алдымен, Шәкәрім ақындығына жоғары баға бере отырып, шығармадағы тарихи шындық пен көркемдік шындықтың жанасымдылығына біраз сын айтады.