Պատմվածքներ,քառյակներ, բանաստեղծություններ եւ խոհեր. Վահան Թոթովենց

կրծքի վրա և ասաց.

      – Ճիրիդ մ՚երթար, յավրո՛ւս, ի՞նչ կըլլի, տես, կաթս հարամ կենեմ։

      Արմենակը մորը խոստացավ ճիրիդի չմասնակցել։

      Գ

      Կամաց֊կամաց Արմենակը փայլուն հաջողություններ ձեռք բերեց ձի նստելու ասպարեզում։

      – Տղադ ձիու ճամբազ դարձավ, – ասում էին Ուստա Օվանեսի բարեկամները։

      – Ջինսին մեջ եղեր է, – պատասխանում էր Ուստա Օվանեսը, – մեծ ամուճաս ըլ ձիու մարախլի էր, ձիու ուղուրն ըլ գնաց։2

      Արմենակի ձիու սիրահարությունից ամենախոր հրճվողները նրա քույրերն էին, որոնց անմեղ հպարտությունը քաղաքում աչքի ընկնող երևույթ էր։

      – Երեկ ախպարդ տեսա ձիու վրա, քնձոր3 թագավոր ըլլեր…― ասում էր քույրերի ընկերուհիներից մեկը։

      – Ո՞ւր տեսար։

      – Վերի մահլեն։

      Երկու քույրերն էլ հնդկահավի նման ուռչում էին, այն աստիճան, որ ընկերուհին զղջում էր ասած լինելուն։

      – Իշտե ախպորս պես չիկա, աշխըրքի մեջ մեկ հատիկ է։

      Մի տարի Ուստա Օվանեսը կառավարական մի մեծ շենքի փայտե աշխատանքի կապալը վերցրեց և մեծ փող վաստակեց։

      – Աղջի՛, Աննա, Արմենակին կարգենք, փարա շատ կա,― ասաց Ուստա Օվանեսը։

      Աննա Քորոն ուրախությունից չկարողացավ պատասխանել։

      – Կերևա քի ձիու հավասը առավ, աղջիկ մը փաթթենք գլխուն, քընթին հովը կիջնա, ձին ըլ կմոռնա, – շարունակեց Ուստա Օվանեսը։

      – Հա՛, հա՛, աղեկ կ՚ըսես, – հիացմունքով կախվեց Աննա Քորոն ամուսնու շրթունքներից։

      Մի քանի օր հետո, երբ Արմենակն արհեստանոցում հորն էր օգնում մի նուրբ պահարան շինելիս՝ Ուստա Օվանեսը Արմենակին պատմեց ծեր հոր հեքիաթը. «Կըլլի՝ չըլլիր, ըխտիյար՝4 հայր մը կըլլի. էս հայրը մեկ հատիկ զավակ մը կունենա, էս զավակը մարախ կուգա5 շունի, որսորդության ու չի կարգվի, հայրը կկանչե զավակն ու կըսե. օղլո՛ւմ, ես պիտի մեռնիմ, ամա աչքս ետիս է, էկեր6 դուն կարգվիս ու զավակ ունենաս, աչքս ետիս չի մնար։ Տղան կըսե՝ թե որ էդպես է, կը կարգվիմ։ Ըխտիյար հայրը կօրշնե զավակը, կը կարգե, զավակ կունենա, հայրն ըլ հանգիստ կը մեռնի»։

      – Առակս զի՞նչ ցուցանե, – հարցրեց Արմենակը բարեմտորեն ժպտալով։

      – Առակս կը ցուցանե, տղա՛ս, որ վախտդ եկեր է, կարգվե՛։

      – Ես կուզիմ, որ երթամ երկրներ տեսնամ գամ, վերջը կարգվիմ։

      Ուստա Օվանեսն այս անգամ էլ զիջեց որդուն, մեծ փող տվեց և ուղարկեց նրան Ադանա, Հալեպ, Դամասկոս։

      Ճանապարհ դնելիս Ուստա Օվանեսը նրան համբուրեց և ասաց.

      Կիտերսեն ուղուր օլա,

      Դյուզ օվայոլին օլա։ 7

      Մայրը գրկեր նրա գլուխը, լաց եղավ և ասաց․

      – Չինար բոյիդ ղուրբան ըլլիմ, մայրիկի՛դ մեկհատիկը։

      Քույրերը համբուրեցին նրան և միայն լաց եղան։

      Արմենակը առաջին անգամ իր կյանքում ծխեց ծնողների ներկայությամբ։

      Երբ Ուստա Օվանեսը վերադարձավ տուն՝ ասաց․

      – Իշտե Արմենակիս ճղարա քաշելը քեֆս բերեց։

      – Էնոր ճղարան սիրեմ, – ճռթկվեց8 Աննա Քորոն։

      Արմենակի մեկնելու հաջորդ առավոտը Ուստա Օվանեսի տունը մեռելի տան նման էր, կարծես երկար լաց լինելուց հոգնած՝ ամեն մարդ լռել էր, իրերն անգամ տխուր էին, թոկի մի կտոր, որ դուրս էր հանվել պահարանից Արմենակի ճամփորդության համար և ավելորդ էր համարվել, տխրորեն