Պատմվածքներ,քառյակներ, բանաստեղծություններ եւ խոհեր. Վահան Թոթովենց

դիակները երգելու,

      Կոկոններն իսկ պիտի մերժեն շողերդ,

      Պիտի չուզեն կես օրվան կյանք մ' ապրելու,

      Քու դարավոր անմահության կյանքիդ մեջ

      Պիտի տեսնես սև վարդերու բլուրներ.

      Վարդն իսկ, վարդն իսկ մահվան հոտն է ընկգրկեր,

      Կարմիրին տեղ, ճերմակին տեղ, դեղինին՝

      Ականատես պիտ ըլլաս սև վարդերու,

      Սև վարդերու, ո՜վ Արև,

      Անմահության դո՛ւ Սարսուռ,

      Կարճ ապրողները կ' ըլլան խոր, սխրալի՝

      Ինչպես ցողը շողաշողուն երազով։

      Մեր հայրենի երազները տևեցին

      Դարե՜ր, դարե՜ր ու դարե՜ր…

      Եվ ազգերը անմահության դրոշմը

      Մեր ճակատին վառեցին,

      Եղանք անմահ և ամենեն ողբալին.

      Իր ատենին մահը չեկավ համբուրել

      Մեղ վարդագույն բերանով.

      Տևելու ուժը ցեղին

      Դարե՜ր, դարե՜ր մաքառեց

      Ընդդեմ մահվան քաղցրության.

      Այսօր, Արև՛, քեզի հետ

      Մենք չենք տոներ խաչելությունը ցեղին,

      Այլ կը տոնենք այն ուժը, որ մեզ ցողեց

      Անմահության ցոլքերով։

      Այն վեհագույն տրտմությունը, զոր այսօր

      Կը կրենք մեր աչքերուն

      Խորության մեջ դարավոր՝

      Անմահության է պարգև։

      Ո՜վ Արեգակ,

      Լապտեր կյանքի, ողբերգության Լուսատու,

      Կ' երկրպագենք տիեզերական հավատքով

      Հոգվո քա՜ղցր, վսե՜մ և լա՜յն տրտմությամբ

      Անմահության հսկայական տաճարին

      Որ մարդկային գանգերով է կառուցվեր.

      Մենք հպարտ ենք՝

      Անմահության ենք զավակ,

      Բայց կ՝ ափսոսանք, ո՛վ Արև,

      Որ չունեցանք վարդագույն մահն ազգերուն

      Հին դարուն,

      Որ քեզի հետ պիտի կոչվինք մենք եղբայր

      Արյունահեղ տիեզերքի շավղին մեջ։

      Ի՛նչ քաղցր է քունն հինավուրց ազգերուն…

      ԱՍՏՂԻԿԻՆ

(Քերթված երկրորդ)

      Ծովն աչքերուդ է լռեր

      Եվ ճակտիդ վրա

      Թախծի հովը կը հևա,

      Եվ ծիծերուդ պտուկներեն քաղցրաթուխ

      Մոր մը, մոր մը դառնությունը կը կաթի,

      Ո՜վ Աստղիկ,

      Եղերամա՜յր դու անմահ։

      Ալյակներեն անրջային կապույտով

      Եվ փրփուրի շուշաններեն դու ծնար.

      Այգաշաղի օրրանիդ մեջ լողացիր

      Դիցուհու պես, լողացի՜ր…

      Եվ արևին ճաճանչները դողդոջուն

      Քեզ պատեցին, ողողեցին լույսի մեջ,

      Առավոտյան դո՛ւ ծովածին բրաբիոն,

      Դու քնացար

      Դիցուհու պես, քնացա՜ր…

      Սև՜, ցայգաթիռ վարսերեդ

      Սիրո գարուն մ' երերաց

      Եվ բերանիդ վարդաշուրթն աղբյուրեն

      Մեր բոլորիս ծարավությանը համար

      Սրսուռ ակ մը կարկաչեց,

      Անգամ շիթ մ' այդ զովութենեն երկնային

      Մեր հոգվույն մեջ աստղաշխարհ մը ծաղկեցուց

      Եվ երգերո՜վ…լեցվեցանք։

      Բամբիռն առինք ոգեշունչ

      Եվ դուրս թռանք

      Բագիններեն. լարերեն

      Թովչություններ ցնծացին,

      Եվ երգեցինք՝

      «Մենք ըմպած ենք հավիտյանի մը համար

      Անմահության նեկտարեն,

      Ծարավի չենք, ծարավի չենք մենք երբեք,

      Աստվածային սաղմը մեր մեջը անհուն

      Արևի պես կը վառի,

      Տիեզերական շավիղովը լուսաշունչ

      Մենք