Кехат тIехь цIе йацара иза йаздинчун. Шега хеттарш дарх, xIyсамдас а ца вийцира иза. Амма полковникна хаьара и йаздинарг сонтачех стаг воцийла. Кехат чIогIа ларлуш йаздинера. Цхьаннан карадахарх, хуур дацара и хьан йаздина а, хьаьнга йаздина а. Тахана цо дукха ойла йира, оцу кехато кхойкхучу гIo-те йа ма гIo-те ша бохуш. Йиллинчу метте ша ца вогIуш Iийча, кIиллолла висина аларх кхоьрура. Дукха хан йац цо, элана Тумановна улле а хIоьттина, Кунта-Хьаьжин мурдаш байъина. Царах дерочунна тIенислахь, тоьхна Iункар вохуьйтур ву. Тешам боцуш зама йу xIapa. Амма полковник а вац кIиллочех. Цул сов, хIусамда йукъара хилла цуьнан маршонна. ДIа ойла йича, кехат йаздинарг а ву оьзда стаг.
Кехат, шалха а тоьхна, хьалхарчу кисана а диллина, схьадаьккхина, сахьте хьаьжира иза. Цхьайтта сахьт дала итт минот йара. ХIусамда чуьра араваьлла а йара сахьт гергга хан. Кертахь хIоьттинчу тийналло а, цIа ван хьевеллачу хIусамдас а, цIоькъалоьман кIорни санна, цабезаме шега хьоьжуш лаьттачу кIанта а даг чу гIеххьачул кхерам туьйсура цунна. Делахь а, дехьа чохь кхача кечбеш текх-цаций, пхьегIашший вовшахйеттачу хIусамнанас синтем бора полковникна.
Арахь жIаьлин буьрса гIовгIа йаьлча, шен голаш йуккъехь лаьттачу туьрах катуьйхира цо. Цуьнан тидам хиллачу Болатан къайлаха велавалар иккхира. Иза тосаделлачу полковнико, шен даг чу иккхина кхеравалар къайладаккха гIерташ, тур нисдо кеп а хIоттийна, йайн йовхарш туьйхира. ЖIаьлин гIовгIа сихха дIатийра. Когийн дайн тата неIаре деара, дукха хан йалале дуьхьаларчу цIа чу адамаш девлира.
Шо гергга хан йара Берса винчу йуьртахь хилаза. Кхуза кхаьчча, карлайолура генна дIайахана бералла. ХIара ша вина йурт, берахь левзина меттигаш гархьама, Басс-хин лохачу бердашка бIаьрг тоха, цуьнца шен дегIе керла ницкъ эцархьама, наггахь цига а вогIий, кху ара бIаьрг бетташ, хуий Iай, воьдура иза. Амма кхузахь вац цуьнан цхьа а. Йеккъа цхьа денвешин йоI Хеда йоцург. Йижарий, вежарий Берсин хилла а бац. Нана а йелла иза жима волуш. Ткъа да, дийна велахь а, цо велла лору…
Дуьхьал цIа чохь ах бодашкахь цIеран серлонехь текхахь мижарг хьакхош йоллу Хеда, Берса неIарх чоьхьа ма-веллинехь, схьахьажайелла, хьала а иккхина, шен ахьарх, мижаргех дуьзначу куьйгашца иза мара а вуллуш, цунна тIекхийтира.
– Докку! Докку! Дела йала хьан нанас ца йина йиша! Хьо мичахула лела-те, лела мукъана?.. Сан нанас бинчийн санна, айъина керта шийла дакъа дохьур-те йа мецачу берзалоша даьIахкаш йаьжна, сутарчу хьаргIанаша ши бIаьрг мелла, орцахвала ваша воцуш, тийжаш йелха йиша йоцуш докъаза вовр-те бохуш, ас-м дукха сагатдой хьуна, нанас ца йина йиша йала хьан, Докку…
Шен некха тIе а таьIна, йоьлхучу Хедин коьртах дай куьг хьоькхуш, цуьнан догъэца гIертачу Берсин бIаьргаш тIунделира. Дог Iийжара тIамо да а, шиъ ваша а вийна, цхьа йисинчу оцу декъазчу зудчух.
– Ма йелха, Хеда, ма йелха. Берриш а бу Делан белхаш. Цо йаздинчух вер вац цхьа а, – шича тейан гIертара иза. – Осала ма хила, вай цхьанна гича, иэхь ду…
Шина шичин вовшашка болу безам а, марзо а, ткъа иштта наггахь цхьаьнакхетча,