Киһи биирдэ олорор. Софрон Данилов. Читать онлайн. Newlib. NEWLIB.NET

Автор: Софрон Данилов
Издательство: Бичик
Серия:
Жанр произведения:
Год издания: 1973
isbn: 978-5-7696-2349-7
Скачать книгу
түһээт, уолу түөскэ кэппитэ олбуор уҥуоругар буола түстэ.

      Кэлииккэ аана күүскэ сабыллан лаһыгыраата.

      – Ас! Ас! – Томмот хатыылаах кэлииккэни тэбиэлээтэ.

      – Көссүүгүн мүччү туппуккун… Хэ-хэ-хэ!.. – олбуор иһигэр күлэн алларастыыр саҥа иһилиннэ.

      Томмот абатыгар биир кэм кэлииккэ аанын тэбиэлээн лаһырҕата турда.

      Эмискэ бөрө саҕа күтүр бэйэлээх ыт сыабын халыгыраппытынан ойон кэлэн, кэлииккэҕэ өрүтэ ыстаҥалыы-ыстаҥалыы, үрэн баргыытаата.

      Уол кыһыытыгар иккитэ-үстэ тэбиэлээн баран киэр хаамта.

      Томмот, дьиэтигэр таарыйбакка, быһа балыыһаҕа тиийдэ. Копылову ыҥыттарда.

      – Аа-а, Чычахов, – диэн мичээрдээбитинэн кэллэ анарааҥҥыта. – Хайа?

      – Суох быһыылаах. Дьиэлээх хаһаайын барбыта диир.

      Копылов мичээрдээбитэ мэлис гынна.

      – Ханна барбыт?

      – Чуолкайын билбэтим. Дьиэлээх киһи “ырыых-ыраах” диир. Бука, дойдулаатаҕа. Илин. Аммаҕа.

      – Хайдах? Онно бандиттар…

      – Уонна ханна барыай?..

      – Даа… Кини иллэрээ киэһэ манна дежурнайдаабыта ээ. Барар туһунан тугу да саҥарбатаҕа. Өссө сарсын киэһэ эрдэ кэлиэм диэбитэ, – Копылов өлүөр илиитинэн сэҥийэтин туппахтана турбахтаата. – Кыыча, мин санаабар, оннук киһи буолбатах. Үчүгэй киһи. Манна что-то не так. Тоҕо кини онно барыаҕын сатаан санаабаппын. Чэ баһыыба. Туох эмэ билиннэҕинэ, кэлэн этээр. Биһиэннэрэ бары билиэхтэрин баҕараллар. Тугу да өйдөөбөппүн.

      Копылов, дьиибэргээн төбөтүн хамната-хамната, көрүдүөр устун бара турда.

      Томмот Кыыча сүппүтүн хайдах даҕаны быһаарыан билбэккэ эрэйдэннэ. Кыыс дойдутугар тахсыбыта кырдьык быһыылаах. Атын барыах сирэ суох. Чэ сөп, буоллун даҕаны. Ол гынан баран кини тоҕо онно тахсар? Оҕолор этэллэринии, баай кыыһа буолан, баайдарга, үрүҥнэргэ тардыһан дуо? Итини туох диэн утарыаххыный? Дойдулаабыт буолла даҕаны, “кырдьык, оннук эбит” диэн, ити этиини кытта сөбүлэһэргэр тиийэҕин. Оччоҕо кини Кыыча туһунан санаата барыта сымыйа, Кыыча быйыл, былырыын киниэхэ эппитэ, саҥарбыта барыта албын, кубулунуу буоларыгар тахсар. Оччоҕо Кыыча дьиҥнээх дьүһүнүн кистэнэн сылдьар үөн, тыҥыраҕын кумуна туттубут кыыл, доҕор буолан кубулуммут өһүөннээх өстөөх эбит дии! Тугун сүрэй… Баҕарбатаҕыҥ даҕаны иһин, итиннигэр тахсар. Үөрэҕин быраҕан үрүҥнэргэ күрээбит баай кыыһын атыннык хайдах ааттыаххыный?

      Ити аата оҕолор Кыычаны комсомолга киирэ сатаабытын сөпкө үүрбүттэр. Томмоту “баай кыыһыгар төбөтүн эргиттэрбит”, “кылаассабай сэргэҕин сүтэрбит” диэн сөпкө эппиттэр… Ити өссө кыра. Томмот доҕотторун утары барбыт таҥнарааччы эбит. Кубулуммут өстөөҕү комсомол кэккэтигэр киллэрэ сатаабыт таҥнарааччы. Кинини итинтэн атыннык ааттыахха сатаммат. Ол эрээри…

      “Оо, Кыыча, Кыыча, хайдаҕый ити?! Төттөрүтүн этэр биир даҕаны чахчы мэлигир эрээри, мин итини итэҕэйиэхпин баҕарбаппын. Киһи мэлдьитин баҕарарын, сөбүлүүрүн эрэ оҥорор буолбатах быһыылаах. Баҕарбатарбын да, сырайга-харахха анньар чахчыттан ханна барыахпыный, итэҕэйэрбэр тиийэбин. Кыыча, эн эппитиҥ барыта албын, сымыйа эбитэ буолуо дуо ама?”

      Ити курдук араастык саныы сатаан, харааччы мунан баран, Томмот сарсыныгар киэһэлик ГПУ-га