Үлэһит саха муҥнаах былыр-былыргыттан, инньэ “урукку дьыл охсуһуулаах уорҕатыттан, былыргы дьыл быһылааннаах мындаатыттан”, чоҥкуйа кырыарбыт тыаны быыһынан кыһыҥҥы омоон суолунан саадьаҕай оҕуһун туора миинэн кыыкырдатан иһэн биитэр күөдүччү оттуллубут көмүлүөк оһоҕун иннигэр оллоонноон олорон, көҥүлгэ, дьолго бүтэйдии умсугуйан, ырыатыгар ыпсаран, олоҥхотугар холбоон хоһуйбут ыратын чыпчаала дьиҥ олоххо илэ-бааччы туолар кэмэ кэлбитэ. Бу кэмҥэ Саха сиригэр саамай элбэхтик этиллэр, үгүстүк ахтыллар тылынан “Аптаныамыйа” диэн дьикти, кэрэ тыл этэ. Саха отчут-масчыт киһитэ “Автономия” диэн тугун-ханныгын, дьиҥ суолтатын өйүнэн ситэри өйдөөбөтөр даҕаны, бу киһи тылынан кыайан толору ойуулаабат үчүгэй, үтүө суола буоларын сүрэҕинэн бигэтик билбитэ. Ыһыах түһүлгэтин ахсын, алаас-алаас аайытын Автономия айхалланара, тыл сүмэтэ, тойук чулуута бүтүннүүтэ Автономияҕа ананара.
Саха норуотун ити барҕа махталын, баараҕай баһыыбатын Саха сирин Революционнай Комитета уонна Народнай Комиссардарын Совета Москваҕа БРКСК Председателигэр Михаил Иванович Калиниҥҥа, РСФСР Народнай Комиссардарын Советын Председателигэр Владимир Ильич Лениҥҥэ ыыппыт суруктарыгар бу курдук эппиттэрэ:
“Автономнай республикалар Россиятааҕы Федерацияларыгар тэҥ бырааптаах чилиэнинэн киирэн туран, Саха сирин үлэһит кылаастарын ааттарыттан, Саха Автономнай Республикатын Революционнай Комитета уонна Народнай Комиссардарын Совета биһиги кыраайбытыгар автономнай быраабы бэлэхтээбиккит иһин истиҥник махтанар.
Гражданскай сэрии уотун үөһүгэр уһаарыллыбыт саха үлэһит норуота аан дойду үрдүнэн социалистическай идеаллар өрөгөйдүүллэрин туһугар атын бырааттыы республикалары кытта бииргэ бары күүһүн көхтөөх үлэҕэ холбуур кэмэ бэрт чугас диэн бигэтик итэҕэйэбит”.
Саҥа сэбиэскэй олоҕу тутар көҥүл, көхтөөх үлэҕэ туруна охсуохха! Саха отчут-масчыт дьонун баҕарар баҕата, дьулуһар дьулуура ити этэ.
Ол кэрэ баҕа, ол сырдык дьулуур туоларын аны туох даҕаны мэһэйдиэ суохха айылааҕа.
Түөрт унньуктаах уһун сыл устата дьон-сэргэ олоҕун атыйахтаах уу курдук аймаабыт, үгүс үлүгэри аҕалбыт Гражданскай сэрии Кыһыл Армия регулярнай чаастарын, саха дьадаҥыларын кыһыл партизанскай этэрээттэрин килбиэннээх кыайыыларынан түмүктэммитэ. Ыраахтааҕы офицердара, саха тойотторо тэрийбит үрүҥ этэрээттэрэ 1922 сыллаах саас, сайын Киллэмҥэ, Төхтүргэ, Ньукуолускайга буолбут хааннаах кыргыһыыларга үнтү сынньыллыбыттара. Бүлүү, Өлүөхүмэ уокуруктара бандьыыттартан ыраастаммыттара.
Саха норуота өрө тыына түспүтэ, эйэлээх олоххо эргиллибитэ. Саҥа көҥүл олоҕу тутар, саҥа советскай автономия тулхадыйбат бөҕө акылаатын уурар айымньылаах үлэҕэ туруммута.
Ол