Маслагьат ва ярашывлукъ
Мычыгъышда Шали деген юртда кёп уллу базар бола. Онда не сюйсенг тапма бажарыла деп эшитип, уьйню ярлыкъла рын битдирмек учун бир керен уьягьлюм де, мен де онда баргъан эдик. Биз, эрен лер, базар да къатынгишилер йимик, кёп айланма сюймейбиз чи. «Сен дагъы да айланма сюе бусанг, айланып гел, мен сен гелгинче шу ерде токътайым», – деп, скамейка бар ерде къалдым. Шо скамейкагъа гелип, мени къырыйымда 80 йыллар бо лагъан акъ сакъаллы къарт да олтурду. Бираздан шо къарт магъа мычыгъышча сёйлеме башлады. Мен огъар мычыгъ ышча билмейгенимни англатдым.
– Къайдан гелгенсен? – деп сорады ол магъа.
– Дагъыстандан, – дедим мен.
– Не еринденсен?
– Сиз о юртну атын эшитмегенсиздир, агъав, Къазанышданман.
– Вагь, Къазанышданмысан? Мен бил сем, Къазанышлар эки бар. Хынжал уста лары ва базалай хынжаллары булан тезден Кавказгьа белгили Оьр Къазаныш, сонг да уллу алим Абусупиян ва савлай дюньягъа аты айтылгъан кочапланы да кочабы Сали Сулейман деген атгъа ес болгьан, Дагъыстанны арсланкъапланы Мама кочап чыкъгъан Тёбен Къазаныш. Сен къайсы Къазанышлысан?
– Тёбенкъазанышлыман, агъав!
– Къарачы бу ишге! Атынг кимдир, къулум?
– Магьмут.
– Магьму т, писти-пистисине ерли сорай деп тамаша болма, Акътигине ерли билме сюегеним. магъа яшавумда эки де Къаза нышда болма тюшген. Жагьил заманымда базалай хынжалланы артындан Оьр Къа занышгъа баргъанман. Ондан сонг арадан йыллар оьтюп, сени ата юртунг Тёбен Къа занышда да болгъанман. Онда мен дагъы да эки ёлдашым булан Абусупиян апенди ни артындан гелген эдим.
– Ону артындан нечик гелген эдигиз, ярай буса айтыгъыз, агъав, – деп тиледим мен тамазагъа, апендини уланы экеним ни айтмай.
– Бир уллу уьзюрю къуллугъу болма са, адам бир элден бир элге барамы?! Ай рокъда гьали йимик, бир-эки сагьатланы ичинде етишдирип къоягъан таксилер де, автобуслар да ёкъ заманда. Биз, уьч атлы, Шалиден эртен танг булан атланып, ар тындагъы гюн тюшден сонг Тёбен Къаза нышгъа гелдик. Абусупиян апенди бизин бек исси къаршылады.
– Инг башлап къайнар чайлар ичип, ёлда къавшалгъаныгъызны тайдырыгъ ыз, – деп, тула сумавардан чайлар тёгюп алдыбызгъа салды.
– Мени даим чайым бола. Бу языв-бу зув иш башын бек моютуп къоя. Заман заман чай ичип, башымны къарышгъа нын тайдыра турмасам, амалым