Ўступленне
Без прыкмет i ходу нет
Яшчэ 100 -150 гадоў таму акрамя рэдкіх газет ды календароў не было крыніц інфармацыі (кнігі не былі распаўсюджаны). Веды атрымлівалі праз павучанні пажылых, паважаных мужчын, якія за жыццё назапасілі і засвоілі багаты вопыт. Вусная народная творчасць, роўна як і патрэбныя веды, перадаваліся з вуснаў у вусны – ад бацькі да сына, ад дзеда да ўнука. Былі і спецыяльныя людзі – вешчуны. Менавіта яны захоўвалі веды, якія атрымлівалі ад продкаў веды, якія захоўвалі ды памнажалi.
Нашы продкі не былі дурныя, проста аб'ёмы ведау аб свеце былі няпоўнымі. Людзі глядзелі на прыроду з захапленнем, здзіўленнем і страхам: жыццё залежала ад прыроды. Не дзіўна, што пільную ўвагу продкаў прыкоўвала надвор'е і яе прадказанне. На працягу тысяч гадоў людзі назіралі за прыроднымі з'явамі і падзеямі, спрабуючы выбудоўваць лагічныя ланцужкі, рабіць высновы, вышукваючы прычынна-выніковую сувязь.
Нешта атрымлівалася, нешта не. Тое, што не апраўдвалася – забывалася, а верныя прадказанні прыжываліся і ўваходзілі ва ўжытак. Вынікам сталі народныя прыкметы.
Прырода – гэты сапраудны цуд
СТУДЗЕНЬ
Шмат снега – шмат хлеба
Прыказкі і прымаўкі пра студзень
У студні і гаршчок ў печы замярзае.
Студзеню – маразы, лютаму – мяцеліцы.
Студзень – году пачатак, зіме – сярэдзіна.
Студзень дзве гадзіны дня дадасць.
У студзені расце дзень – расце і холад.
Месяц Студзень – зімы гаспадар.
Студзень – вясне дзядуля.
Студзень падкладае дроў у печку.
1
Якое ў гэты дзень надвор'е – такое ж будзе 1 чэрвеня
Моцны мароз і малы сняжок – ўрадзіць хлеб.
Цяпло і няма снегу – чакайце неўраджай
Зорная ноч на Новы год – ураджай гароху і сачавіцы.
Зорная навагодняя ноч – да добрага ўраджаю ягад.
1 студзеня цяпло – чакайце добрага ўраджаю жыта.
Раніцай дрэвы пакрытыя інеем – год будзе шчасным для сельскагаспадарчых работ.
2
Неба зацягваюць хмары – чакай хуткага пацяплення.
Моцныя маразы абяцаюць спякотнае лета.
Іней на дрэвах – да яснага надвор'я.
Зорнае неба – будзе багаты ўраджай.
Калі сініцы гучна цвыркаюць, то пахаладанне будзе зацяжным.
3
Мароз стаіць моцны – летам будзе спякотна і горача.
Завіруха разгулялася – летам будзе непагадзь.
Дым стаіць слупом – чакай ўзмацненне марозу.
Шмат снегу ў гэты дзень – да добрага ўраджаю.
Рэха ў лесе чуецца далёка і выразна – да моцных маразоў.
Ярка-чырвоны світанак абяцае мяцеліцу.
4
Аблокі ідуць супраць ветра – хутка выпадзе снег.
На даху шмат лядзякоў – год будзе ўраджайным.
Калі ў рэчцы вады стала менш, то ўлоў рыбы будзе дрэнны
Калі марозна і сонечна за акном – месяц будзе цёплым.
Непагадзь або золь – да халоднага і дажджлівага кастрычніка.
Паясніца баліць у пажылых людзей – да снегу.
Снягір вырабляе шум крыламі – да непагадзі.
Салома збіваецца ў камякі пры гарэнні ў печы – да пахаладання.
Якое надвор'е на Насту, такі будзе і кастрычнік месяц.
У студзені пераважае снег сухі і лёгкі – да сухога лета.
5
Ветранае надвор'е абяцае добры ўраджай.
Закат сонца з зеленаватым адлівам – будзе яснае надвор»е
Неспакойныя паводзіны курэй – чакай мяцеліцу.
Конь храпе – да снежнай буры.
Чырвоны агонь і моцная цяга ў печы – да холаду.
Аканіцы на вокнах рыпаюць – да адлігі.
Прыйшоў Яфрэм – вецер падзьмуў.
6
Цяпло ў гэты дзень прадказвае халодную вясну.
Снег ляжыць вялікімі гурбамі – быць добраму ўраджаю.
Ясны дзень абяцае ўраджайны год.
Калі на Куццю неба зорнае, то будзе багаты прыплод жывёлы і вялікі ўраджай ягад.
Калі ў гэты дзень цяпло, вясна будзе халодная.
Калі на небе бачны Млечны Шлях, значыць, лета будзе цёплым.
Калі Каляды цёплыя – вясна халодная.
7
Адліга –