Ena Murray
Plekkie in die son
Jasmyn
Nota aan die leser:
Sedert Plekkie in die son in 1971 geskryf is, is verbysterende vordering gemaak met die behandeling van leprose. Vandag word melaatse pasiënte genees, en is dit nie meer nodig om in afsondering te leef nie.
Plekkie in die son is ’n verhaal ter herinnering aan hulle wat in daardie donker skaduwee moes leef, ook ’n huldeblyk aan dié wat hul lewe gewy het aan die verpleging en versorging van melaatses, asook aan die navorsers wat ’n moedige stryd in hul laboratoriums gevoer het – tot hulle melaatsheid oorwin het.
1
“A, Karen! Dis goed om jou weer te sien. Kom sit, my kind. Hoe gaan dit met jou?”
Ou dokter Dekker, of liewer, dokter Jan – soos hy binne en buite die grense van Muldersrivier bekend is – kyk die jong, blosende vroutjie voor hom stip aan, maar met ’n vonkeling in sy oë. “Dit kan nie wees dat jy my vandag in my professionele hoedanigheid kom besoek het nie. Jy lyk blakend gesond!”
Karen Viljoen kyk hom glimlaggend aan met ’n teer blik in haar oë. Oom Jan is, vandat sy maar kan onthou, ’n dierbare huisvriend. Ná haar ouers se dood was hy die man na wie sy met haar probleempies en vrae gegaan het. Hy was ook die man wat haar die dag met haar troue die kerk ingelei het. Sy antwoord nou kopskuddend:
“Ek voel blakend gesond, maar ek kom spreek u wel in u professionele hoedanigheid, oom Jan. Maar voordat ons daarby kom, wil ek net eers ’n bietjie baklei. Hoekom sien ek deesdae so min van oom Jan?” laat sy gemaak kwaai hoor.
Jan Dekker maak ’n handgebaar.
“Ag, jy weet hoe dit gaan, Karentjie. Ek is nie meer vandag se kind nie en my praktyk is groot. Daar is net nie meer tyd vir speel en ontspanning nie.”
Karen frons.
“Kon oom nog nie ’n vennoot in die hande kry nie?”
“Ek is weer aan die onderhandel met een, maar of dit op ’n ronde nul soos die voriges gaan uitloop, weet ek nie. Maar terloops, ek het darem al ’n paar keer vinnig daar by jul huis ingedraf, en dan was julle nog elke keer uithuisig. Dus is dit darem nie net my skuld dat jy so min van my sien nie!” lag hy, maar versober toe hy haar ernstige blik gewaar. “Ek het dit nie as ’n verwyt bedoel nie, my kind. Ek sê maar net.”
“Ek weet, oom Jan, maar dis juis …” Sy aarsel en kyk hom vas aan met haar groot, grys oë. “Ons is omtrent nóóit meer by die huis nie. Dis net ’n gejaag …” Sy kyk af na haar hande. “Kan ek regtig met u praat? Het oom Jan tyd om te luister?”
Die dokter frons liggies en skuif terug in sy stoel, sy oë stip op haar.
“Natuurlik, Karen. Praat maar.”
“Ek het vandag hierheen gekom omdat ek vermoed dat ek ’n baba verwag, oom Jan, en …”
Sy gesig verhelder in opregte blydskap.
“Maar dis mos wonderlike nuus, Karen-kind! Julle is mos darem al ’n hele ruk getroud, nie waar nie? Ek het al begin wonder wanneer julle met ’n gesin gaan begin.”
“Ja, ons is al vyf jaar getroud. Maar dis juis die ding, oom Jan. Ek … ek weet nie of dit so verstandig is dat ek en Otto met ’n gesin moet begin nie.”
Jan Dekker leun vooroor, openlik bekommerd.
“Maar, Karen, ek verstaan nie. Jy wil tog seker ’n kindjie hê?”
“Met my hele hart en wese, oom Jan. Daar is niks wat ek méér in die lewe begeer nie, maar …” Sy sien die onuitgesproke vraag in sy oë en vervolg vinnig: “Moenie een oomblik dink dat daar moeilikheid tussen my en Otto is nie. Nee, allermins! Dis net dat daar … net nie meer tyd in ons huwelik is nie. Dis net ’n gedurige gejaag van die een ding na die ander, die een sosiale byeenkoms na die ander. En as ons nie die aand uitgaan nie, dan het Otto mense oorgenooi na ons toe. Ek weet nie wanneer laas het ek ’n stil, rustige aand saam met Otto tuis deurgebring nie. Ons is net nooit meer alleen nie!”
Haar oë kyk hom pleitend aan. “Dit klink so asof ek nou van my man sit en skinder, maar dis nie die geval nie, oom Jan! Dis net dat … dat …”
“Nee, Karen, ek begryp. Ek erken dat ek hierdie ding al ’n hele rukkie gelede opgemerk het, en begin bekommerd raak het daaroor. Ek weet dat dit net ondenkbaar geword het om ’n byeenkoms te reël sonder jou en Otto. Julle is beslis die gewildste paartjie op Muldersrivier. Ek weet ook watter toeloop van mense daar by julle aan huis is. Jy het al vir jou naam verwerf as die sjarmantste en gewildste gasvrou van die dorp en omtrek.”
“Dit mag so wees, oom Jan, maar dit begin nou vir my te veel raak. Ek sien Otto se standpunt heeltemal in. Ek is nie onredelik nie. Ek besef dat dit vir sy werk noodsaaklik is om sosiaal te wees. Maar dis tog nie net die onderneming wat van belang is nie. Ons huwelik en ons lewe saam in een huis het tog ook waarde. Maar dis of daar gedurig iets is wat Otto rondjaag. Hy is so rusteloos van geaardheid. Hy kan nie een oomblik stilsit nie.
“Ek weet dat baie mans hom sy onuitputlike energie beny. Baie van my vriendinne sal wat wil gee dat húl mans ook so aantreklik, energiek en gewild soos my man moet wees. Maar ek kan eenvoudig nie langer in hierdie dolle vaart voortstroom nie.”
“Beslis nie, Karen,” stem die ou dokter saam. “Veral nie noudat jy verwag nie. Ek sal beslis met Otto praat. Jy hoef nie bekommerd te wees nie; ek sal dit baie taktvol doen. Ek dink ook jy is verniet so pessimisties. As Otto eers besef dat dit noodsaaklik geword het vir jou, sowel as die baba, sal hy vanself rem aandraai. Otto het jou baie lief, Karen. Dit is geen geheim nie.”
“Ek weet,” antwoord sy met sagte oë, haar mond teer. “En ek het hom ook baie lief. Otto is vir my alles. Miskien, wie weet, is dit ’n goeie ding dat ek verwag. Miskien sal ’n baba in die huis hom rustiger stem, ’n kalmerende invloed op hom hê. ’n Mens kan tog onmoontlik met ’n baba in die huis elke aand uithuisig wees.”
“Ja, ek dink jy kan die gedagte dat Otto ’n baba as ’n remskoen sal beskou, vergeet. Enige normale man wil ’n kind hê, ’n erfgenaam, ’n seun. Otto is nie anders as ander mans nie.”
Hulle glimlag vir mekaar, en Karen laat sag hoor: “Dankie, oom Jan. Wat sou tog van my geword het sonder u? Wil u my nou ondersoek?”
’n Rukkie later sê Jan Dekker glimlaggend, en met ’n stil geluk in sy oë, want hierdie jong vroutjie is baie na aan sy hart: “Gaan nou huis toe en vertel vir Otto hy sal oor ses maande pa wees. En van nou af moet jy jou oppas, my kind. Nie weer ’n voet op die tennisbaan nie, hoor? Kyk hoe lyk jy al verbrand,” laat hy gemaak streng hoor en vee met sy vinger oor haar boarm, waarteen ’n vlek by haar rok se mousgat uitsteek.
Terwyl Karen op pad terug huis toe is, is daar ’n frons tussen haar donker wenkbroue. Miskien moes sy nie haar hart so teenoor oom Jan uitgepraat het nie. Hy kan miskien onder die indruk kom dat sy en Otto nie meer gelukkig is nie, en dis tog nie die geval nie. Weliswaar moet sy erken dat die ekstase van die eerste huweliksjaar die afgelope tyd taamlik afgeneem het, maar dit is mos maar soos dit met alle huwelike gaan, nie waar nie?
Dis net die boeke oor huweliksvoorligting en dies meer wat beweer dat daardie ekstatiese gevoel van die eerste huweliksmaande ewigdurend behoort te wees. Dit gebeur nie regtig nie. Maar diep in haar hart weet sy sy het Otto Viljoen nog net so lief soos op haar troudag, vyf jaar gelede. Sy weet ook met ’n gelukkige sekerheid dat haar man háár ook nog bemin, en dat daar geen ander vrou in sy lewe is nie ondanks die feit dat die vrouegeslag hom uiters aantreklik vind. Dis maar net hierdie gejaagdheid wat haar hinder, en dit sal ook opgelos word met die koms van hul baba.
Skielik, die eerste keer sedert sy die vermoede gekry het dat daar ’n baba op pad is, voel sy gelukkig oor dié feit. ’n Baba sal hul lewe en hul huwelik bestendiger en rustiger maak. Dis al ’n paar maande lank dat sy worstel met die probleem van wat sy moet doen sodat hierdie gejaagdheid nie ’n wesenlike gevaar vir haar huwelik inhou nie.
Karen glo vas dat elke egpaar tyd moet inruim vir hul huwelik en vir mekaar. Daardie voorbeeld het sy in haar ouers se huwelik