Sy was tevrede. Sy het Zach heeltemal vertrou. Hulle het lank genoeg aan die draaiboek saamgewerk dat sy geweet het hulle siening is byna dieselfde. Sy het dus haar mond gehou toe hy begin met die oudisies en keuse van akteurs. As sy gedink het Arnold Malan is miskien bietjie jonk vir die rol van die hoofkarakter, het sy maar stilgebly. Hy was ’n goeie akteur wat homself al in baie rolle bewys het. Om te kibbel oor die feit dat hy vlaswit hare het en sy eintlik ’n donker man in gedagte gehad het, was kleinlik.
Sy het bygesit tydens die eerste repetisies en moes erken dat Arnold die maklikste mens is om mee saam te werk. Oor koppies koffie in die rusperiodes het hy haar gesit en vertel van sy vrou, Elna, en hulle eersteling wat op pad was. Hy was ’n konserwatiewe soort mens, sonder draadwerk of nukke of enige vorm van temperament. Ciska Verwey, wat die vroulike hoofrol speel, was veel meer vol draadwerk. ’n Aktrise wat haar werk haar lewe gemaak het en altyd besig was om een of ander rol te speel.
“Bietjie van ’n drama queen, weet jy?” sê sy vir Marianne toe haar vriendin inwip om te kom groet. Alicia is besig om in te pak, die minimum soos altyd: ’n klomp jeans, hemde en dik truie, want die volgende dag vertrek die hele filmspan na Stofpan, die klein dorpie in die Karoo waar haar storie afspeel. Wel, nie regtig op Stofpan nie; sy het bloot ’n denkbeeldige dorpie geskep, ’n samestelling van al die dorpies wat sy ken of waardeur sy al gery het.
“Maar dis tog hoe jy haar geskryf het?” vra Marianne, soos altyd redelik.
“Ek weet,” gee Alicia toe. “Dis seker maar oor Arnold so ongelooflik normaal is dat Ciska afsteek. Jy weet, altyd behang van tjalies, snaakse juwele en daardie wilde bos rooi hare . . .”
“Sy is eksoties, ja,” stem Marianne saam. “Maar luister, ek wil jou ’n guns vra. Ek weet jy gaan saam as assistent of wat hulle jou ook al noem, en boonop is jy die skryfster van die stuk, maar wil jy nie vir my ’n artikel skryf oor die maak van die film nie? Jy neem tog jou kamera saam – neem vir ons ’n paar foto’s. Jy weet lesers hou van daardie soort artikel. Ons kan dit terughou tot die film vrygestel word, dan is dit sommer reklame ook.”
“Sekerlik,” sê Alicia en kyk deur nougetrekte oë na die oop, volgepakte tas. “Dink jy ek het alles wat ek nodig het? Jy weet, ek kan vir maande weg wees.”
“Ag,” sê Marianne. “Jy weet wat ek altyd sê, wat jy by die huis vergeet, koop jy sommer daar.”
Alicia kyk haar streng aan en vee oor haar voorkop waar ’n string donker hare uit die poniestert losgeraak het. “Ons praat nie nou van Parys of Rome nie, Marianne. Dis Stofpan. Ek was nog nie self daar nie, maar die ouens wat die terrein loop uitsoek het, sê vir my daar is ’n algemene handelaar wat hoofsaaklik blikkieskos, politoer, garing en sigarette verkoop. Dan is daar die kafee, wat min of meer dieselfde aanhou behalwe miskien meer lekkers en koeldrank. Miskien is daar ’n koöperasie, maar ek is nie seker nie. Ek gaan nie klere of grimering daar kan koop nie. Vergeet dit.”
“Waar gaan julle bly?”
“Hulle’t glo die ou Grand Hotel vir ons gehuur. Jy kan dink. Die bestuurder was glo nie baie gretig nie. Die kamers staan al jare lank leeg, en hy verkies om hom besig te hou met die kroeg. Maar geld praat harder as gemak.” Sy lag effens. “Hy – sy naam is oom Bennie, as jy belangstel – het nou personeel gehuur en die kombuis laat optert en die plek is glo reg vir ons. Daar is ook ’n losieshuis waar party mense sal bly.”
“H’m,” sê Marianne en haar oë glim. “Baie atmosferies. Jy sal vir my ’n lekker ding kan skryf.”
“Ek sal probeer.” Alicia gaan sit op die rand van die bed. “Dis nou tussen koffie aandra en so. Assistent klink baie deftiger as wat dit is. My hooftaak is om te sorg dat Zach genoeg tabak het en om te soek vir sy bril. Hoekom hy nie ’n ding kan kry wat permanent op sy neus sit nie, sal ek ook nie weet nie. Die ou halfbrilletjie word altyd êrens neergesit en daarsonder is hy so blind soos ’n mol. Kan nie die bord voor hom sien nie, laat staan die draaiboek of sy eie aantekeninge.”
“Wel,” sê Marianne. “Geniet dit en hou my op hoogte. Ek hoop alles verloop goed.”
Alicia hoop ook so toe sy die volgende dag in die pad val. Meer as net die hoop dat die verfilming goed sal gaan, wens sy haar storie gaan werk. Arnold speel die rol van ’n man wat noodgedwonge moet teruggaan na sy geboortedorpie omdat sy ma dood is. As enigste kind is dit sy taak om haar huis te gaan uitsorteer en oppak. Hy was in dekades nie op die dorp nie, het sy ma altyd na hom laat kom omdat sy herinneringe aan die ou dorpie om diverse redes nie van die plesierigste was nie. Nou het hy geen keuse nie; die huis moet opgeruim en verkoop word.
Dis egter nie so eenvoudig soos hy hom dit voorgestel het nie. Op die dorp ontmoet hy verskillende karakters waarvan die belangrikste drie vroue is. Ciska en twee ouer vroue, die een hoogs bejaard en blind. Hulle praat met hom, vertel hom stories uit sy verlede waarvan hy niks geweet het nie en betrek hom stadig maar seker by ’n lewe en werklikheid wat ligjare verwyder is van sy gesofistikeerde lewe in die stad. Dis eers as hy eendag in die kerkhof staan om blomme op sy ma se graf te sit dat hy die grafstene sien met die name van die vroue by wie hy so nou betrokke geraak het. En dis dan dat sy lewe regtig begin verander . . .
Alicia wonder vir die hoeveelste keer of Arnold die regte keuse is. Sy is seker sy het ook al die twyfel op Zach se gesig gesien. Op ’n manier is hy baie reg vir die rol omdat hy juis hierdie oop, ongekompliseerde soort gesig het. Hy lyk soos iemand wat nog nooit nodig gehad het om enigiets te bevraagteken nie, iemand wat met ’n oop, onkritiese houding op die dorpie aankom, doodseker dat die taak wat op hom wag ewe maklik en probleemloos gaan wees. Maar aan die ander kant . . . Sy kou aan haar lip, haar oë op die teerpad wat nimmereindigend voor haar oor die rante strek. Aan die ander kant het sy ’n heeltemal anderste prentjie van die man in haar kop. Hy is juis nié ongekompliseerd nie. Hy moet meer van ’n geheimsinnige figuur wees, in homself gekeer. Hy moet jou laat wonder waarom hy nooit wou terugkom na sy geboortedorp nie. Wat steek hy weg? Wat het daar gebeur om hom weg te dryf ?
En tog moet sy erken dat Arnold tydens die repetisies en in die ateljeeskote baie oortuigend was.
“Jy’s ’n snaakse man,” het sy eerlik eendag vir hom gesê. “Moenie my kwalik neem as ek sê jy lyk vir my meer na ’n rekenmeester of . . . of . . . wel, so iets nie. Jy lyk asof jy elke dag met ’n pak en das moet werk toe gaan. Jy lyk glad nie vir my na iemand wat ’n akteur is nie.”
Hy het net gelag en kort voor lank weer iets oor Elna vertel. Alicia het vir Elna gesien, die absoluut teenoorgestelde van iemand soos Ciska. Elna was ’n huisvrou en stralend aan die wag vir haar mees bevredigende rol: moederskap.
“Hy’s stabiel,” het Zach gesê. “Ek is mal oor stabiele akteurs. Hulle maak jóú nie mal nie.”
Maar Ciska het nie goed klaargekom met Arnold nie. Alicia kan sien dít, meer as enigiets anders, hinder Zach.
“Mens kan dít nooit waarborg of voorsien nie,” het hy gesê. “Maar dit is ’n feit. As daar vonke is tussen jou twee hoofkarakters, is jy op die regte spoor. Dit word oorgedra op die skerm, jou kykers gaan dit raaksien.”
Ciska vind Arnold onmeetlik vervelig. Dis vir almal dui-delik. Die ouderdomsverskil is hinderlik. Arnold is agt en twintig en Ciska twee en dertig. Met ander akteurs sou dit miskien nie gewys het nie, maar tussen hierdie twee is dit duidelik. Arnold het iets seunsagtigs omtrent hom, terwyl Ciska wêreldwys en gesofistikeerd is; veel ouer as haar jare.
Maar nouja, dink Alicia, dis nog te vroeg om te oordeel. In die regte omgewing en soos hulle gemakliker word in hulle onderskeie rolle, kan hierdie hinderlike gaping miskien minder word en hopelik verdwyn. Maar ’n vonk is daar nie, dis vir seker. Ciska lyk soos iemand wat tyd met ’n skoolseun moet deurbring.
Dis nie regverdig nie, dink Alicia soos haar motor die kilometers verorber. Arnold het haar verras. Hy kon langs haar sit en haar vertel van die babakamer en watse kleur hulle dit geverf het, watse gordyne hulle gekies het, watse speelgoed al op die bedkassie reggesit is, maar as Zach hom roep, skud hy alles af en word in ’n oogwink Sebastian